Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiyasi faniga kirish

 
rivojlanadi. Ana
 
shu rivojlanish natijasida uning
 
psixikasi, 
ongi go’dakning dastlabki oddiy aks
 
ettirish (in’ikos) tarzidagi sodda ongidai 
balog’atga yetgan insonlarga xos tevarak-atrofni, borliqni, odamlarni aniq, yaqqol, 
to’la va
 
anglab aks ettirish darajasigacha taraqqiy etadi. 
Inson zotining turli jihatlarini o’rganish bilan bolalar anatomiyasi va 
fiziologiyasi, oliy nerv faoliyati fiziologiyasi, gigiyena, pedagogika, etnografiya 
kabi fanlar shug’ullangani kabi uning kamol topishidagi qonuniyatlarni, subyekt 
psixikasini, ongining mantiqiy mexanizmlarini, umuman, odam zotining 
tug’ilganidan to voyaga yetgunicha psixik rivojlanishini psixologiya fanlari 
sistemasining alohida sohasi - bolalar psixologiyasi fani o’rganadi va tadqiq 
qiladi. 
Bolaning psixik rivojlanishini kuzatgan psixologlar (L.S.Vigotskiy, 
P.P.Blonskiy, A.Vallon, J.Piaje va boshqalar)ning aniqlashicha, mazkur kamol 

---

2 
topishning o’ziga xos xususiyatlarga asoslangan (senzitiv — qulay) davrlari 
mavjud bo’lib, ular individning o’zi yashab turgan muhitda (bog’cha, oilada) 
tutgan o’rni, bilish jarayonlari, o’ziga xos xususiyatlari, holatlari, shaxsi va 
ongining o’sishi darajasi bilan bevosita bog’liqdir. 
Tadqiqotchilarning uqtirishiga ko’ra, tabiat va jamiyatning qonunlari singari 
kamol topayotgan bola shaxsi rivojlanishining ham o’z qonunlari bor. Bu qonunlar 
psixologiya fanining maxsus tarmog’i — bolalar psixologiyasining predmetiga 
kiradi. Rivojlanish psixologiyasi sohasi inson psixikasi faqat miqdor jihatdan 
emas, balki sifat jihatdan ham rivojlanishi, takomillashib borishi va o’zgarishi 
haqidagi metodologik hamda fenomenologik qoidaga amal qiladi. 
Har bir fanning o’z predmeti borligi singari bolalar psixologiyasining ham 
o’zi tekshiradigan sohasi hamda tadqiqot metodlari bor. 
Umumiy psixologiya psixika va uning zohir bo’lishi, rivojlanish 
qonuniyatlari haqidagi fan bo’lsa, yosh davri yoki rivojlanish psixologiyasi turli 
yoshdagi insonlarning (jinslarning) psixik taraqqiyoti, psixik xususiyatlari va 
bularning o’ziga xos omillari, mezonlari hamda mexanizmlari haqidagi fandir. 
Shuningdek, u muayyan yoshdagi insonlarning faqat o’ziga xos xususiyatlarini 
ham o’rganadi. Shuning uchun ijtimoiy hayotda, ta’lim va tarbiyada, guruhlar 
hamda jamoalarda, ishlab chiqarishda, oilaviy munosabatlarda rivojlanish
 
psixologiyasi alohida o’rin tutadi. Inson shaxsining tarkib topishi va bilish 
jarayonlarining rivojlanishi muammosini shaxs psixikasining taraqqiyoti 
qonunlarini hisobga olmay oqilona hal qilib bo’lmaydi. Shuning uchun XXI asrga 
kelib «inson omili» masalasi dolzarb mavzuga aylandi.