Yuk tashuvchi osma konveyerlar. Aravachali konveyerlar. Kovshli konveyerlar

DOMKRATLAR

Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети

ЮК КЎТАРИШ МАШИНАЛАРИ

Катта ўқитувчи

Мамасалиева Муқаддас Ибадуллаевна

Domkratlar

Yuk ko‘tarish balandligi cheklangan — yukni uncha katta bolmagan balandlikka ko‘tarish, pastga tushirishga mo‘ljallangan mexanizmlar domkratlar deyiladi.

Domkratlar asosan ta’mirlash ishlarida qo‘llaniladi. Dom­kratlar qo’l kuchi bilan, ayrim hollarda mexanizmlar yordamida ishga tushiriladi.

Konstruktiv tuzilishiga ko‘ra domkratlar reyka richagli, tishli richagli, vintli va gidravlik turlarga bo‘linadi.

Vintli domkratlar. Domkrat ko‘tarilishi kerak bolgan yuk 4 ostiga qo‘yiladi va dastak 5 bilan ishga tushiriladi. Dastak vositasida vint 3 aylantirilsa, yuk vertikal yo‘nalishda yuqoriga ko‘tariladi yoki pastga tushiriladi. Vint 3 gayka 2 ichida aylanadi. Gayka 2 domkrat korpusi 1 ga qo‘zg'almas qilib o‘rnatilgan.

Agar ishchi dastakni Ft = 0,1 0,4 kN kuch bilan aylantirsa, domkrat vinti 7—32 kN kuch bilan yukni ko4aradi. Bunda vintli juftning uzatish nisbati 70—80 ga teng bo‘ladi.

Reykali domkratlar. 2-rasmda reykali domkratning kinematik sxemasi ko‘rsatilgan. Bu domkrat uzatmasi tishli g‘ildirak 3 va tishli reyka 2 dan iborat bo‘lib, ishchi dastak 5 ni aylantirganda dastak bilan birga tishli g‘ildirak aylanib, reykani harakatga keltiradi, reyka esa yuk 4 ni ko‘taradi. Reyka va tishli g‘ildirak domkrat korpusi 1 ichiga o‘rnatilgan. Domkratning yuk ko’taruvchanligi tishli uzatmaning uzatish nisbatiga bog‘liq bo’ladi. Reykali domkratning foydali ish koeffitsienti ?y = 0,4... 0,5 bo’lib, massasi 10 ... 20 tonna bo‘lgan yuklarni ko’tara oladi. Yuk ko‘tarish tezligi v = 0,1 ... 1 m/min.

Reykali domkratlar. 2-rasmda reykali domkratning kinematik sxemasi ko‘rsatilgan. Bu domkrat uzatmasi tishli g‘ildirak 3 va tishli reyka 2 dan iborat bo‘lib, ishchi dastak 5 ni aylantirganda dastak bilan birga tishli g‘ildirak aylanib, reykani harakatga keltiradi, reyka esa yuk 4 ni ko‘taradi. Reyka va tishli g‘ildirak domkrat korpusi 1 ichiga o‘rnatilgan. Domkratning yuk ko’taruvchanligi tishli uzatmaning uzatish nisbatiga bog‘liq bo’ladi. Reykali domkratning foydali ish koeffitsienti ?y = 0,4... 0,5 bo’lib, massasi 10 ... 20 tonna bo‘lgan yuklarni ko’tara oladi. Yuk ko‘tarish tezligi v = 0,1 ... 1 m/min.

Gidravlik domkrat. Gidravlik domkratlarning foydali ish koeffitsienti = 0,7... 0,8 bo‘lib, massasi 500 tonnagacha bo‘lgan yuklarni коЧага oladi. Bu domkratni yozda suv yordamida, qishda har xil suyuq moylar, glitserin, spirt va suv aralashmasi yordamida ishlatish mumkin. 3-rasmda gidravlik domkratning kinematik sxemasi keltirilgan. Bu domkratning ishchi porsheni 3 nasos 4 yordamida harakatga keltiriladi. Nasos porsheni richag 6 yordamida suyuqlikni ishchi porshen ostiga haydaydi. Bunday domkratlarning uzatish nisbati D2/d2 ga teng bo’ladi, bunda: D-ishchi porshen diametric, mm; d-nasos porsheni diametric, mm.