‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I oliy va ‘rta m a X s u s ta’l im vazirligi



Yüklə 6,23 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə68/105
tarix17.10.2023
ölçüsü6,23 Mb.
#156461
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   105
Elektr tarmoqlari va jihozlariga texnik xizmat ko`rsatish, ishlatish va ta`mirlash

9.3-rasm.
Uzgichning ulangan holatida k ontaktlar gurulii:
1
— qo'zg'almas bosh kontakt; 
2
— q o ‘zg‘aIuvchan bosli kontakt;
3, 4 —
qo‘zg‘aluvchan va qo‘zg‘almas yoy so ‘ndiruvchi k ontaktlar;

— rolik; 
6
— val; 7 — tortqi.
Kontakt sirtlarining elektrik yemirilishi u la rn in g b ir v aqtda 
ulanishini rostlash sifatiga bog‘liqdir. Rostlash orqali k atta ishga 
tushirish toklari yoki qisqa tutashuv toklarini uzishda tez ishlovchi 
uzgichlarda bir vaqtda barcha fazalar b o ‘y ich a uzilish t a ’m in - 
lanadigan holatga erishiladi.
Kontaktlarning bosimi prujinalarning z o ‘riqishini rostlovchi vint 
yoki gaykalar yordamida o ‘zgartirish orqali rostlanadi. B u n d a ko n ­
takt tizimining boshlang‘ich va yakuniy b o sim lari tekshiriladi. 
Boshlang‘ich bosim — kontaktlarning boshlang‘ich urinish lahzasida 
kontakt prujina tomonidan hosil qilingan bosim k u c h id ir (u 50 kN 
dan 60 kN gacha oraliqda bo‘lishi shart; bosim yetarlicha b o ‘lmaganda 
ular payvandlanib qolishi, ortiqcha b o lg a n d a esa ap p arat ishlashi- 
ning aniqligi buzilishi mumkin). Yakuniy bosim —avtom atn in g to ‘liq 
ulangan holatida kontakt prujinalari tom onidan hosil qilingan bo ­
sim kuchidir (u 90 kN dan 110 kN gacha oraliqda b o ‘lishi shart).
Kontaktlarning bosimi ularni kontakt tu tq ic h d a n sirtm o q yor­
damida tortish orqali d in a m o m e tr bilan o ‘l c h a n a d i . P ru jin a
138


deformatsiyasining boshlanishi sifatida kontaktlar va kontakt tut- 
qichlari orasida o ld in d an tiqib q o ‘yiluvchi yupqa qog‘oz qatorla- 
rining surilishi qabul qilinadi.
Avtomatni t a ’m irlashda valning uzilgan holatida richaglar joy- 
lashuvining t o 'g ‘riligi h a m d a val richagi va ajratkich o ‘rtasidagi 
oraliq tekshiriladi (u 2 —3 m m bo'lishi shart). Shuningdek, ta ’rnir- 
dan so‘ng k o n ta k tla r h a ra k atla n ish in in g yengilligi, h arakatla- 
nuvchi k o n ta k tla rn in g yoy s o ‘ndiruvchi kameralarning devorla- 
riga tegmasligi tekshiriladi. Avtomat q o ‘lda sekin 10— 15 marta 
kuchlanishsiz, so ‘ngra esa 5— 10 marta kuchlanish ostida (yukla- 
masiz) uzib-ulanadi. S h u n d a n so ‘ng maksimal ajratkichlar q o ‘- 
yilmalarining talab etiluvchi toklari tekshiriladi va o ‘matiladi hamda 
avtomat n o m in a l y u k lam ad a uni ishlab chiqaruvchi zavod to- 
inonidan belgilangan m e ’yorlar b o ‘yicha sinaladi.
9.3. 
Podstansiyalarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha elektrik 
chilangar va elektr qurilmalarining jihozlarini ta ’mirlash bo‘yieha 
elektrik slesar uchun xavfsizlik texnikasi qoidalari
Podstansiyalarning elektr jihozlarini t a ’mirlashda apparatlar 
sochiladi va yig‘iladi, alm ashtiriluvchi detallar yasaladi, boltli 
tutashmalar tortiladi va h.k.
Slesarlik ishlarini bajarishda turli xil elektrik va pnevmatik 
qurollardan — drellar, bolt buragichlar, shliflovchi mashinalar, 
elektr payalniklar, elektr isitkichlar, yechib olgichlar, yig‘ilgan 
va ta’m irdan c h iq q an apparatlar, mashinalar va detallarni bo ‘yash 
uchun changlantirgichlar kabilardan foydalaniladi. Ish qurolining 
nosoziigi yoki n o t o ‘g ‘ri ish usullari slesarlik ishlarini bajarishda 
tez-tez shikastlanishlar, jarohatlanishlar va kuyishlarning sababi 
boMishi m um kin.
Bunday ishlarni bajarishdagi xavfsizlik texnikasi qoidalari qu- 
rollar bilan ishlash xavfsizligini oshishini ta ’minlovchi bir qator 
talablarni o ‘z ichiga oladi. Q o i qurollarining tutqichlari daraxtning 
qattiq yoki ezilmaydigan xillaridan yasaladi. Ular yaxshilab qayta 
ishlangan b o ‘lib, payraha yoki g ‘adir-budurliklarga ega b o ‘lmasligi 
shart. Q urolning ishchi qismi tutqichga ishonchli mahkamlangan 
bo‘lib, yoriqlar va notekisliklarga ega boMmasligi juda muhimdir.
Ko‘c h m a nai-vonlarda ishlashda har qanday mexanizatsiyalash 
qurollaridan foydalanish taqiqlanadi. Balandlikda ishlash uchun 
zinalar qurilishi yoki inventar yo ‘laklar o ‘rnatilashi lozim.
139


Amallarni bajarishdagi tan affu slik iar v a q tid a h a m d a m e - 
xanizatsiyalashgan qurolni boshqa ish uchastkasiga k o ‘ch irishda 
elektr motori o ‘chirilgan boMishi shart. H a r q a n d a y m exaniza- 
tsiyalashgan qurolni elektr yoki siqilgan havo ta r m o g ‘iga ulangan 
holda nazoratsiz qoldirish taqiqlanadi. Agar ishlarni bajarish pay- 
tida elektr o ‘tkazgichlari, pnevmoqurollarning shlanglarini uzil- 
ganligi yoki boshqa nosozliklar aniqlansa, shu z ah o tiy o q rubilnik 
uziladi yoki havo ventili yopiladi.
Elektr o ‘tkazgichlari yoki siqilgan havo shlanglarini yotqizishda 
ularning elektr kabellari, elektr payvandlash oM kazgichlari, gaz 
apparatiga boruvchi shlanglar bilan kesishishiga yoM q o ‘ym aslik 
lozim. Chunki bunday holatlarda o ‘tkazgich va sh langlardagi ju d a
kichik shikastlanishlar ham qisqa tutashuvga olib kelishi m u m k in .
Baxtsiz hodisalarning oldini olish m aqsadida e lek tr qurollari- 
ning kabellari va pnevmoqurollarning shlanglari qayrilmasligi va 
cho‘zilmasligini nazorat ostiga olish lozim. Ish la m ay o tg an vaqtda 
elektr kabellari va shlanglarini shikastlanishlar va sin ish lard an as- 
rash uchun yopiq xonada musbat harorat ostida saqlanadi.
Elektrik va pnevmatik qurollarga taalluqli boMgan xavfsizlik 
texnikasining umumiy talablaridan tashqari q u ro llard a n biri bilan 
ishlagan holatda amal qilinishi lozim boMgan q o ‘s h im c h a qoidalar 
ham mavjud.
0 ‘ta xavfli xonalar va tashqi qurilmalarda korpusi yerga ulovchi 
o‘tkazgich ulanishi lozim boMgan maxsus farq qiluvchi «3» yoki 
«Земля» belgisi boMgan qisqichli 42 V gacha k u c h lan ish d a ishlovchi 
ko‘chma elektr qurolidan foydalaniladi. Alohida xavfli xo n alard a 42
V dan yuqori boMmagan kuchlanishdagi e le k tr q u ro lla ri bilan 
ishlashga himoya vositalaridan qatMy fo y d a la n g a n h o ld a h a m d a
12 V dan yuqori boMmagan ko‘chm a lam palar bilan ruxsat etiladi.
Ko‘chma elektr qabul qilgichlarni elektr tarmogM ga 12 V va 
42 V kuchlanishga moMjallangan shtepselli t u t a s h m a l a r orqali 
ulash lozim. Bunday tutashm alar tuzilishi b o ‘y ic h a 127 V va 
220 V kuchlanish uchun moMjallanganlaridan farq qilishi lozim. 
Bu elektr qabul qilgichni xato ulab q o ‘yishning o ld in i olish u c h u n
zarurdir.
Ko‘chma transformatorni qozonlar, metall rezerv u arlar va h.k. 
larning ichiga o ‘rnatmaslik lozim. K o ‘chm a elektr quroli va yoritish 
asbobi uchun av totransform atordan f o y d a la n is h t a q i q l a n a d i ,
chunki uning ikkilamchi chulg‘ami birlam chi y u q o ri k u c h lan ish
chulg‘ami bilan elektrik bogManishga ega. P a say tiru v ch i tra n -
140


sformatorlardan tashqari ak kum ulator batareyasi ham ta ’minlash 
manbayi sifatida xizm at qilishi m um kin. Elektr qurollarini ulash 
uchun Ш В Р Ш tipidagi shlangli yoki rezina shlang ichida yot- 
qiziluvchi П Р Г yoki ВРГ tipidagi ko ‘p tomirli egiluvchan o ‘tkaz- 
gichdan foydalaniladi.
Elektr q u ro lin in g k o rp u sin i zam inlash u chun maxsus o ‘t- 
kazgich yotqizilishi lozim. K o ‘c h m a elektr qurollari uchun shtep- 
selli tutashm alar yerga ulovchi o ‘tkazgichni ulash uchun maxsus 
uyacha va shtirchalarga ega b o ‘lishi shart.
Yomg‘ir va kuchli q o r yog‘ayotgan paytlarda ochiq joyda elektr 
quroli bilan ishlashni t o ‘xtatish lozim. Agar bunday ishlarni ke- 
chiktirmasdan bajarish zaru r b o ‘lsa, maxsus tom qurilib, dielektrik 
qo‘lqoplarda ishlanadi. Elektr quroli yordamida h o ‘l va muzlagan 
detallarga ishlov berish taqiqlanadi.
P nevm atik q u ro lla rd a n foydalanishda quyidagi q o ‘shimcha 
talablarga amal qilinadi. Pnevm atik qurolning shlangini statsionar 
kompressorning magistraliga bevosita ulash taqiqlanadi. Magistral 
chiqish y o ‘llarini qurish, ularga ventillar q o ‘yish va chiqish yo‘l- 
lariga shlanglarni ulash kerak. Agar havo ko‘chm a kompressordan 
berilayotgan b o ‘lsa, shlanglar faqat havoni taqsimlovchi qutida 
o‘rnatilgan ventil orqali ulanadi.
Shlanglarni magistralga faqat havoning uzatilishi to ‘xtatilga- 
nidan so‘nggina ulash yoki u ndan uzish mumkin. Shuningdek, 
shlangni u la s h d a n avval u n in g ichida qandaydir p redm etning 
yo‘qligiga ishonch hosil qilish u c h u n diqqat bilan purkaladi.
Shlangning alohida boMaklarini o ‘zaro va shlangni pnevmatik 
qurollarga ulanish joylariga alohida e ’tibor qaratish lozim. Shlang­
larni shtutser va nippellarga ulanishining ishonchliligi siquvchi 
(standart) x o m u tla r y o rd a m id a t a ’minlanadi. X om utlar o ‘rniga 
simlardan foydalanish taqiqlanadi.
Qurolni charxlash u c h u n qayroq g‘ildiraklari katta chastota bilan 
aylanuvchi charx dastgohlari o ‘rnatiladi. Tez aylanish yoki ishlov 
berilayotgan qurolning bosilishi t a ’sirida yuzaga keluvchi kuchlanish 
g‘ildirakning sinishiga yoki ishchining jarohatlanishiga sababchi 
bo'lishi m u m k in . Buning oldini olish uchun g ‘ildirakning sifati 
tekshiriladi. Yoriq aniqlangan holatda g‘ildirak almashtiriladi. Bun­
day holatda uni faqat maxsus o ‘qitilgan va yo'riqlangan ishchi 
o‘rnatadi. C h arx stanogida ishlashda xavfsizlikni ta ’minlash uchun 
saqlovchi qoplam a va himoyalovchi ekran qoMlaniladi. Ekran mavjud 
bo‘lmagan hollarda saqlovchi ko‘zoynaklardan foydalaniladi.
141


Qurolni qayroq toshda (najdakda) qayrashda k o ‘zni otiluvchi 
uchqun va najdak changidan saqlash u c h u n him o y a oynalari yoki 
ko‘zoynaklar taqiladi. Shinalar poMat choMkalar yoki tozalovchi 
dastgohlarda saqlovchi oynaklarni taqqan holda tozalanadi.
Korxonalarda amal qiluvchi m eh n at m uhofazasi qoidalarida 
slesarlik ishlarini xavfsiz bajarilishini t a ’m inlovchi q a to r tadbirlar 
ko‘zda tutilgan.
Zubilo va shu kabi qurollar bilan ishlashda k o ‘zni otiluvchi 
metall parchalari va boshqa materiallardan him oyalash u c h u n saq­
lovchi ko‘zoynaklardan foydalaniladi. Foydalaniluvchi q o ‘l quroli 
soz va ishlashda qulay bo‘lishi shart. Slesarlar va elektr chilangarlar 
tez-tez foydalanuvchi zubilo metalining qattiqligiga b o g ‘liq holda 
belgilangan qayrash burchagiga ega b o ‘lishi shart. B olg‘a n in g tut- 
qichi mustahkam va yaxshi o ‘tqazilgan boMishi shart. N o so z va 
yemirilgan qurol bilan ishlashga ruxsat etilmaydi.
Metallarni kavsharlashda ishning xavfsizligini t a ’m in lash g a 
alohida e ’tibor qaratiladi. Kavsharlash am alga oshiriluvchi xona- 
larda tortuvchi ventilatsiya (umum iy yoki mahalliy) boMishi shart. 
QoMlarni kuydirib qo‘yishning oldini olish m a q sa d id a issiq payal- 
nik uchun joy ajratish zarur. Alangalanib ketishning oldini olish 
uchun elektr tarmogMga ulangan yoki q iz d irilg a n p ay aln ik n i 
yog‘och tokchalar, stollar kabilarga qo'yishga ruxsat etilmaydi. 
Elektr yoyli payalnik yordamida kavsharlashda k o ‘zni elektr yoyi- 
ning zararli nurlaridan himoyalash u c h u n him o y a oynasiga ega 
boMgan ko‘zoynaklar taqiladi. A sbest-sem ent p a n ellard a teshik- 
larni parmalash va kengaytirish him oya k o ‘zoy n ak larid a amalga 
oshiriladi. Bunda rezbaochgich va sverlolar maxsus em ulsiya bilan 
namlanadi. Ularni hoM latta bilan nam lash taqiqlanadi.
Ish joyini toza tutish lozim. Y erda m oy, so v itu v c h i suyuqlik, 
strujkalar va qirqm alar boMmasligi shart. Is h c h i s o z y o g ‘och 
plankalari oralaridagi masofa 25—30 m m boMgan p a n ja r a s im o n
to ‘shamada turishi shart. U m u m iy yoki m a h a lliy y o ritish ishlov 
berilayotgan yoki t a ’m irlanayotgan u c h astk a , n a zo rat-o M c h o v
asboblari va qurollaridagi shkalalarni a n iq k o ‘rin ish in i t a ’m in - 
lashi shart.
Shkaflar, yashiklar va tokchalar sh u n d ay q o ‘yilishi kcrakki, 
ularda saqlanuvchi qurol va moslamalar tu rg ‘un h o la td a joylashsin 
va tushib ketmasin. Tokchalar ulardan p re d m e tla rn in g tu sh ib ket- 
masligi uchun ichkari tomonga oqqan boMishi lozim. T ayyorlan- 
malar, detallar ham da ta ’mirlanuvchi jih o z la rn i saqlash u ch u n
142


tok ch alarn in g balan d lig i ishchilarga tayyorlanm alar va tayyor 
mahsulotlarni olish h a m d a joylashtirish qulay va xavfsiz b o ‘lish 
shartidan kelib chiqib tanlanishi shart.
P a y v a n d lash ish la rid a payvan d lo v ch ilar k o ‘z va yuzni hi- 
moyalash u c h u n sh le m -m a sk a yoki yorug'likni filtrlovchi oynali 
shitlar bilan t a ’m inlanadi. Elektr payvandlovchiga yordam beruvchi 
yollanma ishchilar h a m himoyalovchi shitlar yoki ko‘zoynaklarga 
ega boMishlari sh art. E lek tr payvandlashni boshlashdan avval 
payvandlash o 'tk azg ich larin in g izolatsiyalari va elektrod tutqich- 
larning sozligini h a m d a barcha kontakt tutashmalarining zichligi 
tekshiriladi. O 'tk az g ic h larn i yotqizish va ularni har bir ko‘chi- 
rishda izo latsiy an i shikastlam aslik va o ‘tkazgichlarning p o ‘lat 
kanatlar, asetelin payvandlash va issiq quvur o ‘tkazgichlariga teg- 
masligi u c h u n e h tiy o t ch o ra lari k o ‘riladi. Elektr payvandlash 
agregatlarini (payvan d lash transformatorlari va generatorlarini) 
tarmoqqa yopiq ishga tushirish rubilniklari yordamida ulash zarur.
Elektr payvandlash ishlari olib boriluvchi joyda yong'in xavfi 
mavjud b o ‘lgan m ateriallarni (benzin, kerosin, aseton) q o ‘llash 
va saqlash taqiqlanadi. Yopiq xonalardagi payvandlash ishlarida 
elektr payvandlovchilarning ish joylari q o ‘shni ish joylari va o ‘tish 
yo‘llaridan yonm aydigan materialdan tayyorlanuvchi ko'chma to‘siq 
bilan ajratiladi. Payvandlash ishlarini yuqorida narvonlar va osma 
to k ch alard an bajarish g a bu qurilm alar ish rahbari tom o n id an
tekshirilganidan va yog‘och t o ‘shamalarning yonib ketishi, erigan 
metalining pastda ishlayotgan va o ‘tayotgan odamlar ustiga tushishi- 
ning oldini olish choralari qabul qilinganidan so‘nggina ruxsat etiladi.
Richag yuritm ali va panelning orqa tom onida harakatlanuvchi 
qismga ega b o l g a n rubilniklarni rostlash yoki o ‘rnatish paytida 
shitning ortida ishlayotgan odam larning xavfsizligini ta ’minlash 
choralari k o ‘rilishi zarur. Elektromagnitli, motorli yoki boshqa 
yuritmalarni ishlatib k o ‘rish va rostlashda qo ‘lda boshqarish tut- 
qichi olib q o ‘yilgan b o ‘lishi shart. Agar ta ’mirlash davrida massasi 
20 kg dan ortiq b o ‘lgan jihoz, apparat yoki konstruksiyani ba- 
landlikda alm ashtirish, yechish yoki o'rnatish talab etilsa, u holda 
ularni k o ‘tarish n i ikki kishi bajaradi, massasi 50 kg dan ortiq 
bo‘lgan jih o z la rn i k o ‘tarish esa k o ‘tarish moslamalari va me- 
xanizmlari y o rd a m id a amalga oshiriladi.
Izolatorlarni alm ashtirishda ularni taqsimlovchi qurilmalarning 
shinalariga o ‘rn a tish d an oldin q o ‘lni jarohatlashning oldini olish 
uchun flaneslar, boltlar va shpilkalardagi chiqiqlar olib tashlanadi.
143


? ) N A Z O R A T SA V O LLA RI
1. 1000 V gacha kuchlanishli elektr apparatlariga texnik xizmat 
ko‘rsatish nimalardan iborat?
2. Apparatlarning ishdan chiqishi va nosozliklarini asosiy sabablari 
bo lib nimalar hisoblanadi?
3. Apparatlarga texnik xizmat ko'rsatishda bajariluvchi ishlar tarkibi 
va ularni amalga oshirish tartibi.
4. Apparatlarni ko‘rikdan o'tkazish davriyligi qanday?
5. 1000 V gacha kuchlanishli taqsimlovchi qurilmalarda joylash- 
tiriluvchi ishga tushirish va himoya apparaturalari qanday talab- 
larga javob berishi zarur?
6. 1000 V gacha kuchlanishli elektr apparatlarini ta ’mirlash qanday 
ishlarni bajarishni nazarda tutadi? Bu ishlar qanday tartibda 
bajariladi?
7. 1000 V gacha kuchlanishli kommutatsion apparatlarni ta’mirlashda 
kontaktlarning bosimi va bir vaqtda ulanishi qanday tekshiriladi?
8. Podstansiyalarga texnik xizmat ko'rsatishda xavfsizlik texnikasi 
qoidalari nimalardan iborat?
144


10. B O SH Q A R U V SH ITL A R I VA YORDAMCHI 
Q U R IL M A L A R N I ISH LA TISH
10.1. Boshqaruv shitlari va yordainchi qurilmalar
Stansiya va podstansiyalardagi jihozlarning islilashini boshqa- 
rish va n a zo rat qilish u c h u n boshqaruv shitlari qurilib, ular bosh 
va m ahalliy (b lo k , agreg at, sex) b o ‘lishi m um kin. Boshqaruv 
shitlarida uzgich va ajratkichlarni masofadan turib boshqarish, 
generator va sinxron kom pensatorlarning ish holatlarini boshqarish 
a p p a ra tla ri, n a z o r a t - o ‘lc h o v va signal asboblari, avariyaviy 
signallash q u rilm alari, aloqa vositalari jamlanadi. Stansiyalarning 
bosh boshqaruv shitlari (B B S H )d a stansiya issiqlik qismining aso- 
siy param etrlarini (bosim , harorat, bug‘ sarfi kabilarni) nazorat 
qiluvchi asboblar jo y lashtiriladi. O datda, BBSH stansiya navbatchi 
muhandisining ish joyi hisoblanadi.
Blok tipidagi issiqlik stansiyalarida BBSHdan tashqari tur- 
bogeneratorga b evosita y aqin jo y d a blok boshqaruv shiti ham 
baipo etilib, u yerda bitta yoki ikkita agregatni nazorat qilish va 
boshqarishning texnik vositalari o ‘rnatiladi.
G E S la r d a e le k t r jih o z la rin i boshqarish BBSH yoki mashina 
zalida jo y la s h u v c h i a g reg at sh itla rid a n amalga oshiriladi. Elektr 
stansiyalari va p o d sta n s iy a la rin in g boshqaruv shitlari xonasida 
ular bilan y o n m a - y o n rele h im o y a va avtomatika qurilmalari, 
qayd etuvchi asboblar, ossillograflar va sh.k.larning paneli joylash- 
tiriladi. B arch a b o s h q a r u v , signallash va rostlash apparatlari, 
elektr o ‘lch o v a sb o b la ri, h im o y a va avtomatika relelari ularga 
ulangan n a z o r a t kabellari bilan birga ikkilamchi qurilmalarga 
kiradi. B osh q aru v va rele shitlari panellari ikkilamchi qurilma- 
ning vazifasi va u n in g dispetcherlik nom ini ko‘rsatuvchi yozuvlar 
bilan t a ’m i n l a n a d i . P a n e lla r d a o ‘rnatilgan ap p aratla r ijrochi 
sxemalarga m u v o fiq tarzd a markalanadi. Signallash relelari, si- 
nash bloklari, uzish va uzib-ulash qurilmalarida ham ularga tez- 
kor xodim t o m o n id a n xizm at k o ‘rsatishni qulaylashtirish uchun 
mos yozuvlar bilan t a ’m inlanadi.
145


Ikkilamchi qurilmalarga xizmat ko‘rsatishda quyidagi qoida- 
larga amal qilinadi:
• barcha yangidan montaj qilingan ikkilamchi qurilm alar ishga 
tushirilishidan oldin sozlanadi va oshirilgan kuchlanishda sinab 
ko‘riladi. Elektrik bog‘langan ikkilamchi zanjirlarning yerga nis- 
batan izolatsiyasi 1 minut davomida 1000 V o ‘zgaruvchan tok 
kuchlanishini tutib tura olishi shart. Keyingi davrlarda sinovlar 
jihozni kapital ta’mirlashda takrorlanadi;
• ikkilamchi qurilmalar, apparatlar, ularni tutashtiruvchi zan- 
jirlar surunkali ishlatish tekshiruvi va sinovlaridan o ‘tkazib turiladi;
• har bir tutashmadagi qurilma izolatsiyasi qarshiligining qiy- 
mati 1 M Om dan kichik bo ‘lmagan darajada tutib turiladi;
• ishlashda b o ‘lgan asboblar, him oya va a v to m a tik a relelari 
yopiq va plombalangan holda saqlanishi shart. Ularni (xarakteris- 
tikalarini tezkor personal jihozlar va birlamchi tutashish sxema- 
sining ish holatiga bog‘liq holda o ‘zartiruvchi relelardan tashqari) 
ochishga faqat releli himoya va a v to m atik a m a h alliy xizmati 
(RHAMX) ishchilariga ruxsat etiladi.
RHAMX personali navbatchi personal bilan bir qatorda, panellar, 
pultlarva ikkilamchi qurilmalarni surunkali ko‘rikdan o'tkazib turadi;
• apparaturalar va panellarning fasad to m o n in i tozalash ish- 
larini maxsus o ‘qitilgan farroshlar navbatchining nazorati ostida 
amalga oshiradi.
10.2. Ikkilamchi qurilmalarni tekshirish va sinashni 
tashkil etish
Ikkilamchi qurilmalarni tekshirishning maqsadi ularning tex- 
nik jihatdan sozligi va relelarning xarakteristikalarini berilganiga 
mos kelishini aniqlashdan iboratdir. Rejali tekshirishlar t o ‘liq va 
qisman tekshirishlarga b o ‘linadi. U larning hajm i va muddatlari 
amaldagi yo‘riqnomalar bilan belgilanadi. Ikkilam ch i qurilm a- 
larning ishlashida har qanday ishdan c h iq ish lar va nosozliklar 
kuzatilganda maxsus dastur asosida amalga oshiriluvchi avariyadan 
so‘nggi tekshiruv belgilanadi. Releli himoya va av to m atik a quril- 
malarini ishdan chiqarish b u y u rtm a asosida rasm iylashtirilib, 
yuqoridagi tezkor personalning ruxsati bilan am alga oshiriladi. 
Ishlarning xarakteriga bog'liq holda navbatchi k e tm a -k e t tartibda 
buyurtmada ko‘zda tutilgan ishlarni bajaradi va ish joyini tayyor- 
laydi: ustma-ust qo‘yish orqali ikkilamchi q u rilm ani ishdan to ‘x-
146


tatadi; panellarga ishlarni bajarishga ruxsat etuvchi plakatlami osadi; 
qo‘shni p anellarni old va orqa tom onlariga tasodifiy yaqinlashish- 
ning oldini olish u c h u n zich gazlam adan yasalgan pardalar osadi. 
Shundan s o ‘ng nav b atch i y o ‘riq o ‘tkazadi va ishga ruxsat etadi. 
Ikkilamchi q u rilm a la rd a ishlar o ‘tkazgichlar, kabellar, qisqichlar 
markalangan ijrochi sxem alar b o ‘yicha amalga oshiriladi. Bajarilgan 
ishlar, relelarning xarakteristikalaridagi o ‘zgarishlar va qurilmalarni 
ishga tushirishga tayyorligi haqida jum alga yoziladi. Navbatchi yozuv 
bilan tanishib, ish jo y in i u ycrda uzilgan va izolatsiyalangan o ‘tkaz- 
gichlarning y o'qligi, rubilniklar, sinash bloklarining qopqoqlari, 
uzuvchi q u rilm alar, signallash lampalari va sh.k. laming holatlariga 
e’tibor berib, k o 'z d a n kechiradi. Q andaydir nonorm al holatlar 
mavjud boMmagan ta q d ird a ikkilamchi qurilma ishga tushiriladi.
10.3. Bloklash va zaminlash qurilmalarini ishlatish

Yüklə 6,23 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   ...   105




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin