‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I


Serquyosh, hur о ‘Ikam, elga baxt, najot



Yüklə 11,97 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə166/243
tarix19.10.2023
ölçüsü11,97 Mb.
#157327
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   243
Toxtaxodjayeva M.X. va bosh. Pedagogika

Serquyosh, hur о ‘Ikam, elga baxt, najot,
Sen о ‘zing do ‘stlarga yo ‘Idosh, mehribon,
Yashnagay to ab a d ilmu fa n , ijod,
Shuhrating porlasin toki bor jahon!
Naqorat:
01 tin bu vodiylar — jo n 0 ‘zbekiston,
A jdodlar m ardona ruhi senga yor!
Ulug‘ xalq qudrati j o ‘sh urgan zam on,
O lam ni m ahliyo aylagan diyor!
B ag‘ri keng о ‘zbekning o ‘chmas iymoni,
Erkin, yosh avlodlar senga zo ‘r qanot!
www.ziyouz.com kutubxonasi


Istiqlol mash ’ali, tinchlik posboni,
Xalqsevar, ona yurt, mangu bo

obod!
Naqorat:
01 tin bu vodiylar —jo n 0 ‘zbekiston,
A jdodlar m ardona ruhi senga yor!
Ulug‘ xalq qudrati jo 'sh urgan zam on,
Olamni m ahliyo aylagan diyor!
1991-yil 15-fevralda 0 ‘zbekiston R espublikasi Oliy M ajlisining 
« 0 ‘zbekiston SSR ning davlat ramzlari t o ‘g ‘risida»gi Q arori qabul qilinib, 
u n g a m uvofiq 1991-yil 1 8 -n o y a b rd a 0 ‘z b e k isto n R es p u b lik asin in g
b a y ro g ‘i, 1991-yil 2 -iy u ld a esa 0 ‘zbekiston R e sp ublikasining gerbi 
( t a m g ‘asi) qabul qilindi.
M ustaqil 0 ‘zbekiston R espublikasining b ay ro g ‘ida o q , k o ‘k, yashil 
va qizil ranglar o ‘z ifodasini t o p g a n b o ‘lib, u larn in g h a r biri m u a y y a n
m a ’n o n i a n g l a t i s h g a x i z m a t q i l a d i . O q r a n g q i z i l r a n g b i l a n
hoshiyalangan. Respublika bayrog‘ida yurt tarixi, o ‘zbek xalqining milliy 
ruhi va yurt tabiatining ja m o li aks ettirilgan. B ay ro q n in g c h a p t o m o n i
yuqori qism ida yarim oy va o ‘n ikki y u ld u z n in g tasviri tushirilgan. 
K o ‘k rang va y u lduzlar tasviri tin iq , m oviy o s m o n belgisidir. 0 ‘rtadagi 
oq rang esa yorug‘ kun va p o kiza, oq k o ‘ngilli o ‘zbe k x a lqining tilagi, 
qizil hoshiyalar esa t o m irla rd a j o ‘sh u rayotgan q o n kabi tiriklik va 
hayot ramzidir. Yashil rang esa q a d i m - q a d im d a n tabiat belgisi, oy 
(yangi oy) ram zining berilishi m u s tacillik s h a ro itid a h ayot kechirish 
xalqim iz u c h u n o ‘ziga xos yangi d a v r ekanligining ifodasidir. Y u ld u zlar 
s o n in in g o ‘n ikkitaligi yil oylari, m u c h a l hisobiga nisbatdir. U m u m a n ,
y u ld u z la r q a d im d a n o q abadiyat tim soli sifatida q a d r la n ib kelingan. 
X V III asrdan boshlab esa, b u y u k intilish h a m d a u lu g ‘ g ‘o y a la rn in g
ifodasi sifatida talqin etila b o s h lan g an .
R espublika m illiy b a y r o g ‘ining h u q u q i y m a q o m i « 0 ‘z b e k is to n
R es p u b lik as in in g D avlat b a y r o g ‘i t o ‘g ‘risida»gi Q o n u n d a belg ilab
berilgan. Milliy bayroq va u n in g m o h iy ati t o ‘g ‘risidagi m a ’l u m o tla r n i 
o ‘quvchilarga yetkazish sinfsoatlarida, shuningdek, tarbiyaviy tadbirlam i 
o ‘tkazish c h o g ‘ida am alga oshiriladi.
B ayroq davlat m ustaqilligining belgisigina b o ‘lm ay, u 0 ‘z b e k isto n
Respublikasi n o m in i xalqaro m a y d o n d a ra m z iy ra v ish d a ifoda etish 
u c h u n xizm at qiladi. Davlat b a y ro g ‘i P rezidentlik a p p a ra ti, R espublika
www.ziyouz.com kutubxonasi


Oliy Majlisi va h u k u m a ti, Q o ra q a lp o g ‘iston Respublikasi J o ‘qo rig ‘i 
Kengeshi va h u k u m a ti, xalq dep u tatlari m ahalliy Kengashlari, turli 
d a v l a tl a r d a R e s p u b l i k a n o m i d a n ish o lib b o r u v c h i 0 ‘z b e k i s t o n
Respublikasining d o im iy vakolatxonalari bin o larid a k o ‘tariladi.
0 ‘z b e k is t o n R e s p u b l i k a s i f u q a r o l a r i , c h e t ellik m e h m o n l a r
Respublika bayrog‘ini hurm at qilishlari shart. Davlat bayrog‘iga nisbatan 
hurm atsizlik q o n u n y o ‘li bilan jazolanadi.
0 ‘zbekiston R espublikasining Davlat g erb id a to g ‘lar, d a ryola r, 
bug‘doy boshoqlari (chap to m o n d a ) , ochilgan g ‘o ‘za shohlarining ( o ‘ng 
to m o n d a ) g u lc h a m b a r holidagi tasviri aks ettirilgan. G e rb o ‘rtasida 
serquyosh yurt ram zi b o ‘lgan quyosh o ‘zining zarrin nurlarini sochib 
turibdi. G erbning yuqoridagi qismida Respublika mustaqilligining ramzi 
sifatida sakkiz b u rc h ak tasvirlangan b o ‘lib, unin g ichida yarim oy (yangi 
oy — yangi t u z u m ) va y u ld u zlar (abadiyat timsoli) joylashtirilgandir. 
G e rb n in g m ark a zid a baxt va erksevarlik ram zi b o ‘lgan kum ush rangli 
X u m o qushi q a n o tla rin i yozib tu rg an holda tasvirlangan. X u m o qushi 
insonga baxt keltiruvchi, uni turli ofatlardan him oya qiluvchi, mehribon 
jonzot sifatida o ‘zbek xalq o g'zaki ijodida keng talqin etib kelingan. 
G erbning pastki m arkaziy qismida Davlat bayrog‘i ranglaridagi ch a m b a r 
lenta o ‘zagida « 0 ‘zbekiston» s o ‘zi yozilgan. G e rb d a ifoda etilgan sakkiz 
qirrali burchak — m asam m an d ir. Ushbu belgi ijtimoiy hayotning m a ’lum 
bir g ‘oya, kuch birlashtiradi d egan g ‘oyani anglatishga xizm at qiladi. 
Paxta va b u g ‘d o y b o s h o q la rin in g tasviri ri z q u - r o ‘zning nishonasidir.
D avlat g e r b in in g h u q u q i y m a q o m i h a m maxsus Q o n u n bilan 
h i m o y a la n a d i. D a v la t g erb id a n foydalanish h u q u q i m axsus davlat 
hokimiyati va boshqaruvi idoralariga berilgan b o ‘lib, ularga 0 ‘zbekiston 
P re z id e n ti d e v o n i , 0 ‘z b e k is to n R espublikasi Oliy M ajlisi, davlat 
hokim iyati va b o sh q a r u v n in g m ahalliy idoralari, vazirliklar, davlat 
q o ‘mitalari, barcha toifadagi sudlar, prokuratura, diplomatik va konsullik 
vakolatxonalari kiradi.
Davlat gerbining tasviri tushirilgan m uhrlar, hujuatlarning blankalari 
va ulardan foydalanish, saqlash h a m d a y o ‘qotish tartibi Respublika 
V azirlar M a h k a m a s in in g m axsus hujjati asosida tartibga solingan.
Davlat g erbining tasviri, s h u n in g d ek , fuqarolik pasporti, korxona, 
tashkilot, m uassasalarning ish q o g ‘ozlari, m uhrlarida o ‘z aksini topgan. 
Respublika fuqarosi shaxs sifatida o ‘z s h a ’ni, o r- n o m u s in i q a nc halik 
m u q a d d a s bilsa, fu q a ro sifatida davlat ram zlarini shu q a d a r m uq ad d as 
bilishi, uni asrash, m u h o f a z a qilish uch u n o ‘zida m a s ’ullik tuyg‘usini
www.ziyouz.com kutubxonasi


q a r o r toptirishi lozim. F u q aro lik tarbiyasini y o ‘lga q o ‘yish ja ra y o n id a
davlat ramzlaridan noqonuniy ham d a, axloqsiz ravishda foydalanayotgan 
k im s a l a r g a n is b a ta n m u r o s a s iz boMish l o z im lig in i u q t ir i b b o ris h
m aq s a d g a muvofiqdir.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A .K arim ov « 0 ‘zbekistonning 
o ‘z istiqlol va t a r a q q i y o t y o ‘li» n o m li a s a r i d a s h u n d a y y o z a d i: 
« 0 ‘zbekistonni yangilash va rivojlantirishning o ‘z y o ‘li t o ‘rtta asosiy 
negizga asoslanadi. Bu negizlar:
— u m u m in s o n iy qadriyatlarga sodiqlik;
— xalqimizning m a ’naviy m erosini m u stah k am lash va rivojlantirish;
— insonning o ‘z im koniyatlarini erkin n a m o y o n qilishi;
— vatanparvarlik»1.
F u q aro lik tarbiyasining asoslarida n biri m illat, xalq o ‘tm is h in i 
o ‘i^anish orqali milliy o ‘zlikni anglash tuyg‘usini q a ro r toptirish sanaladi.
S haxs h a m , ja m iy a t h a m o ‘t m is h n i o ‘rg a n is h , u n i n g h a r b ir 
b osqichini tahlil qilish asosida kelgusi hayot rejasini ishlab chiqadi.
0
‘tmish mutafakkirlarining qarashlari, boy m a ’naviy m ero s g ‘oyalari 
bugungi avlod u c h u n d asturilam al boMishi lozim.
Allom alar, xalq q a h r a m o n la ri hayotini o ‘rganish, m illat va shaxsga 
inson sifatida kim ekanligini an glab yetishga y o rd a m beradi.
Milliy q a d r iy a t la r g ‘oyalarini o ‘rganish asrlar d a v o m i d a a r d o q la n ib
kelgan a n ’ana, urf-o d at, m a ro s im la r m illatni b u q a d a r jipslashganligi 
siridan voqif etadi. Fuqarolik tarbiyasi negizida xalq o ‘tm is h i, tarixini 
o ‘rganish milliy qadriyatlar mohiyatini anglashga y o ‘naltirilgan faoliyatga 
o ‘q u v c h i l a r n i j a l b e t i s h i j t i m o i y n a q s a d n i a m a l g a o s h i r i s h g a
y o ‘naltirilgan y o ‘l sanaladi.
0
‘quvchilarni haqiqiy fu q a ro etib tarbiyalash, u la r d a fu q a ro lik
tuyg‘usini qaro r toptirish, fidoiy, vatanparvar fuqaro sifatida tarbiyalash 
evaziga t a ’m inlanadi.
Yosh avlodda fuqarolik hissi va e ’tiqodini tarbiya la m a y turib, ularda 
axloqiy, xulqiy o d a tla r va k o ‘n ik m a la rn i shakllantirib boMmaydi.
F u q a ro lik tu y g 'usini q a r o r to p tiris h m u r a k k a b j a r a y o n . B u n d a
dastlab o ‘quvchilarga fu q a ro lik n in g m oh iy ati va m e ’yoriy q o id a la r 
m a z m u n ig a oid bilim lar beriladi. Avvalo, o ‘q u vchiga fu q a ro lik o d o b i 
va m adaniyati haqida tush u n ch ala r beriladi, bu xildagi xatti-harakatlarga
1 K arim o v l.A . 0 ‘z b ek isto n n in g o ‘z istiqlol va taraq q iy o t y o ‘li. — T o s h k e n t, 0 ‘z b ek isto n , 
1992. - 65-bet.
www.ziyouz.com kutubxonasi


oid n am u n ala r keltiriladi, so'ngra faoliyat uyushtiriladi. Ana shu asosida 
ularda fuqarolik tushunchasi shakllanadi va fuqarolik xulqiy odatlari 
hosil qilinadi.
Badiiy va ilmiy adabiyotlar, m atbuot yangiliklari, kinofilm, spektakl 
g'oyalari, turli su h b a tla r m a z m u n in i tushuntirish, targ ‘ib etib borish 
orqali o ‘quvchilar ongiga fuqarolik tushunchalari singdiriladi. Fuqarolik 
tuyg‘usini bolalarda m aktabga cha t a ’lim yoshidan boshlab hosil qilish 
m aqsadga m uvofiqdir. Buning u c h u n «Respublika bayrog‘ida n im alar 
aks ettirilgan?», «Respublika gerbida n im alar tasvirlangan?», « H u m o
qushi tasviri q a n d a y m a ’noni anglatadi?», «Sen Davlat m adhiyasini 
bilasanmi?» kabi m avzularda suhbatlashish m uhim dir.
0
‘quvchiga fuqaro sifatida o ‘z xulq-atvori m az m u n in i tahlil etish 
imkonini berish lozim. Y a’ni, «Bugun xalq farovonligi, Vatan taraqqiyoti 
u c h u n n im a qila oldim?», « Z im m a m d ag i b u rc h n i q a n d a y ad o etdim?» 
tarzidagi savollarga javob topishga o ‘rgatish kerak.
Yosh avlodga turli fanlar asoslarini c h u q u r o ‘zlashtirish ularning 
tafakkuri va du n y o q arash in i boyitishga, shuningdek, fuqaro sifatida 
o ‘z m ajburiyatlarini t o ‘laqonli anglashlari u c h u n imkoniyat yaratishini 
tu s h u n tir ib borish m aqsadga m uvofiqdir. Fidoiylik, intiluvchanlik, 
tashabbuskorlik, tashkilotchilik, q a t ’iyat, m a to n a t, uyushqoqlik kabi 
xislatlar o ‘quvch ilard a fuqarolik tarbiyasini tashkil etish jarayonida 
tarbiyalanadi.
Fuqarolik tarbiyasini tashkil etish uchun m a ’lum shart-sharoitlarning 
mavjudligi ta q o z o etiladi. Bular:
1
) o ‘quv yu rtid a tashkil etilayotgan t a ’lim -tarbiya jara y o n i yuksak 
darajada uyushtirilishi kerak;
2
) fuqarolik tarbiyasini tashkil etish ja ra yonining muvaffaqiyati 
o ‘qituvchi va o ‘q u vchilar ja m o a s in in g saviyasiga bog‘liq;
3) tarbiyaviy ishning rejali, uzluksiz, tizimli b o ‘lishiga erishish;
4) oila, m a k ta b va m ah alla o ‘rtasida o ‘zaro ham ko rlik n in g yuzaga 
kelishi fuqarolik tarbiyasining muvaffaqiyatini t a ’minlaydi;
5) o ‘q u vchilarning axloqiy va huquqiy m e ’yorlar, u m u m iy tartibga 
q a t ’iy rioya etishga o ‘rgatish, zim m asidagi b u rc h n i t o ‘laqonli ado 
etishlariga e ’tib o rn i qaratish.
F u q a ro lik tarbiyasini tashkil etishda suhbat, m u n o zara, m a ’ruza, 
b ah slard an foydalanish, m as h q , test, an k e ta savollarga javoblar olish 
kutilgan natijani q o ‘lga kiritishga im kon beradi.
F u q a r o l i k t a r b iy a s id a u n i n g n a tija s in i h iso b g a o lis h m u h i m
www.ziyouz.com kutubxonasi


aham iyatga ega. B unda o ‘quvchining tarbiyalanganlik darajasi asos qilib 
olinadi. Ushbu m aqsadda diagnostik (tashhis q o ‘yish), statistik va qiyosiy 
tahliln i olib borish lozim.
Ijtimoiy fuqarolik tarbiyasining tashkil etilishi natijasida k a m o l 
t o p g a n fuqaro o ‘zida quyidagi sifatlarni n a m o y o n eta olishi lozim:
— fuqarolik b u rc h in i bajara olish ( o ‘z V a ta n i, xalqi, o ta - o n a s i
oldidagi majburiyatni his eta olish) qobiliyatiga egalik;
— milliy g ‘urur va vatanparvarlik tuyg‘usiga ega b o ‘lish;
— davlat Konstitutsiyasi, davlat h okim iyati o rga nla ri, m a m la k a t 
P rezidenti h am d a davlat ramzlari (gerb, bayroq va m a d h iy a)g a nisbatan 
h u r m a t d a b o ‘lish;
— m am lakat taqdiri va istiqboli u c h u n javobgarlik, m a s ’ullik;
— ijtimoiy huq u q iy h a m d a axloqiy m e ’yorlarga n isb atan h u r m a t va 
ito a td a b o ‘lish;
— m am lakat milliy boyliklarini asrash, u larn i k o ‘paytirish h a q id a
q a y g ‘urish;
— davlat tili, milliy m adaniyat va a n ’analarga sodiq, ula^ga nisbatan 
e h t iy o tk o ro n a m u n o sa b a td a b o ‘lish, ularni asrash;
— ijtimoiy faollik;
— dem okratik tam oyillarga am al qilish;
— tabiatga nisbatan e h tiy o tk o ro n a va m a s ’uliyatli m u n o s a b a t d a
boMish;
— fuqarolarning h u q u q va burc h la rin i h u r m a t qilish;
— huquqiy ong va fuqarolik m adaniyatiga ega b o ‘lish;
— t o ‘g ‘riso‘z, adolatli, muruvvatli, m e h rib o n b o ‘lish;
— o ‘z faoliyati va x a tti-h arak atig a nisbatan m a s ’uliyatli b o ‘lish;
— b a y n a lm in a llik , o ‘zga m a m l a k a t l a r n i n g x a lq la r ig a n is b a t a n
h u r m a t d a bo'lish va boshqalar.

Yüklə 11,97 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   243




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin