D idro, G olbax, G elvetsiy, V olter va
Lammetriylar esa,
insonning borliqni bilishi masalasida fikr yuritishib, sezgilar
tafakkurning asosi ekanligini, ular inson bilishining quvi, bosh-
lang‘ich bosqichi,tafakkur esa eng yuqori, murakkab bosqichi
ekanligini aytishadi.
Nemis klassik falsafasining vakili Gegel, inson bilishini mutlaq
ruhning inson qiyofasida o ‘z -o ‘zini anglashidir, deydi. Uning
so‘nggi vakili L.Feyyerbax esa insonning dunyoni bilishini e ’tirof
etib, dunyo insondan va uning ongidan tashqarida mavjud. inson
bilishi tabiatning, uning sezgilari va tafakkuridagi to ‘g‘ri in’ikosi
ekanligini aytadi.
Insonda , deydi u,
dunyoni bilish uchun qancha sezgi ci’zosi kerak b o ‘Isa, shuncha sezgi a ’zolari bor. Bulardan tashqari, X V II—XIX asrlarda
intuitiv 1 bilish haqidagi
ta ’limotlar ham kelib chiqdi.
Xullas, XIX asrning o 'rtalarid a yashab o ‘tgan faylasuflar
insonning dunyoni va o ‘zini bilishini turlicha tushunib va tushuntirib
keldilar. Ularning deyarli ko‘pchiligi „
Inson bilishi ninia?“ dcgzn savolga aniq javob bcra olmay, inson
„bilish ja r a y o n i “ni bir
tom cnlam a tushuntirdilar.
1
Intuitsiya (lot.
h m ir i - s o ‘z id a n o lin g an b c 'l i b , bevosita bilish,
bevosita p a y q a sh , d e g a n i) — m a n tiq iy m u h o k a m a q ilm a s d a n , t o ‘s a td a n
s c d i r b o ‘luvchi g ‘ayriaq!iy bilishni i f c d a b v c h i t u s h u n c h a .
2 5 4
XIX asr
0
‘rtalarida fan va amaliyot taraqqiyoti
a s o s id a ,,b :iish “
jarayonini ilmiy tahlil etishning yalpi imkoniyatlari
y u z a g a keld i. Bu davrlarda yuzaga kelgan falsafiy ta ’limotlarning ayrim
