Z nishanova, G. Alimova

past bo‘ladi va bu yosh ortishi bilan o‘sib boradi.


Bog‘cha yosh davrida, shuningdek, tovushlaming balandligini farqlash qobUiyati ham rivojlanadi. Biroq, fonematik (og‘zaki) va musiqani eshitish paraUel tarzda shakUanmaydi. Fonetik eshitish birinchi yilning oxirlariga borib rivojlanib boradi va bola bog‘cha yosh davrining dastlabki bosqichlarida o‘z ona tUining deyarli barcha tovushlarini amaliy farqlay oladi, passiv nutq bUan bir qatorda faol nutqni ham egaUaydi.


Bu davrda hid bUish sezgisi ham rivojlanadi. Katta guruh bolalari hidlami farqlashda kam xatolUdarga yo’l qo’yadi, aniqrog‘i ulami aniq ayta oladi. Teri orqali tuyish hamda og‘irUkni seza oUsh xususiyati ham rivojlanadi. 4 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda bu qobUiyat taxminan ikki barobarga ortadi.


A.Ya.Xolodnayaning tadqiqotlari ko‘rsatishicha, fazoda mo‘ljal olishning rivojlanishi bolaning o ‘z tana a’zolari fazoviy munosabatlarini differentsirovka qUishdan (o‘ng va chap qo‘lni, juft tana qismlarini ajratib nomlashdan) boshlanadi. Idrok jarayoniga so‘zning qo‘shilishi, mustaqil nutqning o‘zlashtirilishi sezilarli darajada fazoviy munosabatlar, yo‘nalishlar haqidagi bilimlaming mustahkamlanishiga yordam beradi (D.A.Lyublinskaya, A.Ya.Xolodnaya, E.F.Ribalko va b.q.)^


Ba’zi chet el psixologlari 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar shaklni farqlashga juda ojiz va ular predmetni idrok qilishda odatda rangiga tayanadilar, deyishadi. A.A.Lyublinskaya va N.X.Shvachkinning olib brogan tadqiqotlari hatto kichik bog‘cha yosh davridagi bolalar ham tanish predmetlami idrok qUishda shaklga

• 
  predmetning mazmun va mohiyatidan ajralmas bo‘lgan biror-bir belgisiga asoslanadUar, deya xulosa chiqarish, imkoniyatini berdi. Biroq shaklni ajratib, mavhumlashtirishni bunchalik tez bajara olmaydi.
  

KichUc bog‘cha yosh davridagi bola geometrik shaklni idrok qila turib odatda uni biror bir predmet bilan o‘xshatadi (kvadratni ko‘pincha “deraza”, “kubik” va b. deb; aylanani — “koptok”, “g‘ildirak” kabi nomlaydi).