Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti olmon tili va adabiyoti kafedrasi
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kirish.
Mavzuning dolzarbligi.
Vatanimizning kelajagi, xalqimizning ertangi
kuni, mamalakatimizning jahon hamjamiyatidagi obro‘-e‘tibori avvalambor farzandlarimizning unib- o‘sib, ulg‘ayib, qanday inson bo‘lib hayotga kirib borishiga bog‘liqdir. Biz bunday o‘tkir haqiqatni hech qachon unutmasligimiz kerak. 1 Ma‘naviyatni shakllantirishga bevosita ta‘sir qiladigan muhim hayotiy omil – bu ta‘lim-tarbiya tizimi bilan chambarchas bog‘liqdir. Ma‘lumki, ota-bobolarimiz qadimdan bebaho boylik bo‘lmish ilmu ma‘rifat, ta‘lim va tarbiyani inson kamoloti va millat ravnaqining eng asosiy sharti va garovi deb bilgan.Albatta ta‘lim- tarbiya – ong mahsuli, lekin ayni vaqtda ong darajasi va uning rivojini ham belgilaydigan ya‘ni, xalq ma‘naviyatini shakllantiradigan va boyitadigan eng muhim omildir. Binobarin, ta‘lim- tarbiya tizimini va shu asosda ongni o‘zgartirmasdan turib, ma‘naviyatni rivojlantirib bo‘lmaydi. Shu bois bu sohada yuzaki, rasmiy yondashuvlarga, puxta o‘ylanmagan ishlarga mutlaqo yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Maktab, ta‘lim-tarbiya masalasi davlat va jamiyat nazoratida bo‘lishi Asosiy qonunlarimizda belgilab qo‘yilgan. Shu bilan birga bu keng jamoatchilik, butun xalqimizning ishtiroki va keng qo‘llab-quvvatlashini talab qiladigan umummilliy masaladir.Shuni unutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha aytganda, xalqimizning ertangi kuni qanday bo‘lishi farzandlarimizning bugun qanday ta‘lim va tarbiya olishiga bog‘liq. Buning uchun har qaysi ota-ona, ustoz va murabbiy har bir bola timsolida avvalo shaxsni ko‘rishi zarur. Ana shu oddiy talabdan kelib chiqqan holda, farzandlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobiliyatiga ega bo‘lgan, ongli yashaydigan komil insonlar etib voyaga yetkazish – ta‘lim-tarbiya sohasining asosiy maqsadi va vazifasi bo‘lishi lozim, deb qabul qilishimiz kerak. Bu esa ta‘lim va tarbiya ishini uyg‘un holda olib borishni talab etadi. Ta‘limni tarbiyadan, tarbiyani esa ta‘limdan ajratib bo‘lmaydi – bu sharqona qarash, sharqona hayot falsafasi. Bu haqida fikr yuritganda, men Abdulla Avloniyning ―Tarbiya biz uchun yo hayot – yo mamot, yo najot – yo halokat, yo saodat – yo falokat masalasidir‖ degan chuqur ma‘noli so‘zlarini eslayman. Buyuk ma‘rifatparvar bobomizning bu so‘zlari o‘tgan asr boshida millatimiz uchun qanchalar muhim va dolzarb bo‘lgan bo‘lsa, hozirgi vaqtda ham biz uchun shunchalik, balki undan ham ko‘ra muhim va dolzarb ahamiyat kasb etadi.Negaki, bizga sobiq tuzumdan meros bo‘lib qolgan maorif tizimining eng noma‘qul tomoni shundan iborat ediki,
1 Karimov. I..A. ―Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch‖. Toshkent, ―Ma‘naviyat‖, 2010. unda o‘quv jarayonida o‘quvchi va talabalarning mustaqil va erkin fikrlashiga yo‘l qo‘yilmas edi. Har qaysi o‘quv yurtini bitiruvchilarning bilimiga qarab emas, aksincha, ularning sobiq Sovet tizimiga va sohta g‘oyalarga sadoqatini hisobga olib baholash va hayotga yo‘llash tamoyili asosiy o‘rinni egallar edi. Ko‘p hollarda sifat o‘rniga son ketidan quvish ustunlik qilardi. Aksariyat yoshlar haqiqiy bilim yoki malaka orttirish maqsadida emas, ko‘proq amalda diplomli bo‘lish ilinjida texnikum yoki institutlarga kirar edi. Shuning uchun ham mustaqillikning dastlabki yillaridanoq butun mamlakat miqyosida ta‘lim va tarbiya, ilm-fan, kasb-hunar o‘rgatish tizimlarini tubdan isloh qilishga nihoyatda katta zarurat sezila boshladi. Kadrlar tayyorlash milliy dasturini ishlab chiqish bilan bog‘liq jarayon uzoq yillar mobaynida bu sohada talay muammolar yig‘ilib qolganini ko‘rsatdi. Shuning uchun ham bu og‘ir, mas‘uliyatli ammo hal qilishni aslo paysalga solib bo‘lmaydigan ishni qadam-baqadam, izchillik bilan bajarishga bel bog‘ladik . 2 Ta‘lim-tarbiya tizimidagi islohotlar boshlangan dastlabki yillarda men jahon tajribasi va hayotda o‘zini ko‘p bor oqlagan haqiqatdan kelib chiqib, agar bu maqsadlarimizni muvaffaqiyatli ravishda amalga oshira olsak, tez orada hayotimizda ijobiy ma‘nodagi ―portlash effekti‖ga, ya‘ni, yangi ta‘lim modelining kuchli samarasiga erishamiz, degan fikrni bildirgan edim.Darhaqiqat, istiqlol davrida barpo etilgan, barcha shart-sharoitlarga ega bo‘lgan akademik litsey va kasb-hunar kollejlari, oliy o‘quv yurtlarida tahsil olayotgan, zamonaviy kasb-hunar va ilm ma‘rifat sirlarini o‘rganayotgan, hozirdanoq ikki-uch tilda bemalol gaplasha oladigan ning-ninglab o‘quvchilar, katta hayotga kirib kelayotgan, o‘z istedodi va salohiyatini yorqin namoyon etadigan yosh kadrlarimiz misolida ana shunday orzu-intilishlarimiz bugunning o‘zida o‘z hosilini berayotganining guvohimiz. Uzluksiz ta‘lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy- iqtisodiy taraqqiyotini ta‘minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-
2 Karimov I.A. Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch. Toshkent, ―Ma‘naviyat‖, 2010
texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustivor soxadir. Uzluksiz ta‘lim tizimining faoliyat olib borishi davlat ta‘lim standartlari asosida, turli darajadagi ta‘lim dasturlarining izchilligi asosida ta‘minlanadi. Uzluksiz ta‘lim tizimi – yoshlarni ma‘naviy etuk, barkamol shaxs, biror kasb egasi sifatida shakllantiruvchi yaxlit ijtimoiy-pedagogik jarayon bo‘lib, uning tarkibi pedagogik jarayonning ob‘ektlari va sub‘ektlari, ta‘lim-tarbiyaning maqsadi, vazifalari, mazmuni, vositalari, shakl-usullari, ular o‘rtasidagi munosabatning to‘g‘ri tashkil etilishi va boshqarilishiga bevosita bog‘liq.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|