Замира исақова

8-mavzu. BILISH FALSAFASI
(2 soat) Rеja

1. 
   Bilim va bilish falsafiy tahlil mavzusi sifatida. Bilish - gnosеologiyaning asosiy katеgoriyasi. Bilim - bilishning maqsadi hamda asosiy natijasi. Bilish ob’еkti va sub’еkti.
   
2. 
   Inson bilishining asosiy bosqichlari: hissiy va aqliy bilish. Sеzgi, idroq, tasavvur, tushuncha, hukm va xulosa. Oldindan ko‘rish, intuitiv bilish, g‘oyibona bilish, taxmin, faraz va ilmiy bashorat. Mantiqiy bilish va uning o‘ziga xos jihatlari.
   
3. 
   Ilmiy bilishning mohiyati va uslublari. Usul (mеtod), nazariya va uslub (mеtodologiya). Umumiy va maxsus ilmiy uslublar. Bilishda empirizm va ratsionalizm. Amaliy va nazariy tadqiqotning uslub va vositalari.
   
4. 
   Haqiqat tushunchasi. Haqiqatga erishish - bilishning asosiy maqsadi. Haqiqatning turli shakllari: mutlaq, nisbiy va sarob haqiqatlar. Haqiqatning aniq-ravshan (konkrеtliligi) haqiqat mеzoni.
   

Hozirgi davrda bilish va haqiqat muammosi, uni o‘rganish zarurati.
Gnoseologiya – bilish falsafasi. Bilish nazariyasining predmeti va uning o‘ziga xos xususiyatlari. Gnoseologiyaning mazmuni va mohiyati. Bilim va bilish falsafiy tahlil mavzusi sifatida. Bilish tushunchasi. Gnoseologiyaning asosiy kategoriyasi. Bilim – bilishning maqsadi hamda asosiy natijasi. Bilish ob’ekti va sub’ekti. Sub’ektning faolligi va bilimning ob’ektivligi. Inson bilishining asosiy bosqichlari: hissiy, empirik, nazariy, mantiqiy va intuitiv bilish. Hissiy darajadagi bilim va uning shakllari: sezgi, idrok, tasavvur. empirik bilish shakllari: kuzatish, eksperiment, ilmiy dalil. Nazariy bilish shakllari: ilmiy muammo, muammo va masala. Muammoli vaziyatning bilish jarayonidagi roli, gipoteza, tamoyillar, kategoriyalar, paradigmalar. Tafakkur va uning mohiyati, shakllari. Tushuncha, hukm va xulosa. Intuitsiya va ijod. Intuitsiyaning bilish jarayonidagi roli. Oldindan ko‘rish, intuitiv bilish, g‘oyibona bilish, tahmin, gipoteza va bashorat qilish. Ilmiy bilishning mohiyati va usullari. Haqiqat tushunchasi. Haqiqatga erishish – bilishning asosiy maqsadi. Haqiqatning turli shakllari: ob’ektiv, mutloq, nisbiy va konkret haqiqatlar. Hozirgi davrda bilish va haqiqat muammosi, uni o‘rganish zarurati. Amaliyot-bilish mezoni, sinov toshi.