Zamonaviy operatsion tizimlar. Utilit dasturlar. Tizimli va amaliy dasturlar

3.Windows mustaqil operatsion tizim sifatida quyidagi afzalliklarga ega:

• 
  o’zlashtirishda nihoyatda oddiy;
  
• 
  imkoniyatlaridan foydalanish ko’lami juda keng;
  
• 
  yuqori samaradorlikka ega ;
  
• 
  siz atiga bitta dasturiy maxsulotni xarid qilib, qator muxim imkoniyatlarni qo’lga kiritadi: universal tarmoq mijoziga aylanadi , electron
  

pochtadan foydalana oladi, multimedia vositalaridan baxra oladi va xakozolar.
Windowsning bazi imkoniyatlari quyidagilardi:
Universal grafika –Windows dasturini qurilmalarga va dastur ta’minotiga bog’liqsizligini ta’minlaydi .
Yagona interfeys – Windowsdan foydalanuvchining muloqoti yagona , yani turli dasturlar bilan ishlash qoidalari umumiydir . Shuning uchun yangi dasturlar bilan ishlaganda bu qoidalardan foydalanishimiz mumkin.
Mavjud dastur ta’minoti bilan muvofiqligi – Windows MS DOS ning barcha amaliy paketlari, muharrirlari, elektron jadvallari ishini ta’minlaydi.
Ko’p masalaligi – Windows bir paytning o’zida bir necha xujjat bilan ishlaydi, bir dasturdan boshqasiga o’tishni ta’minlaydi.
Ish stolida quyidagi elementlar joylashgan bo`lishi mumkin:

• 
  tizimning va foydalanuvchining papkalari;
  
• 
  hujjat va dastur fayllari;
  
• 
  qurilmalar, papkalar va fayllar uchun yorliqlar.
  

2. Diagnostik utilitlar
Diagnostik dasturlar, kompyuterni tekshirishga moljallangan. Uning yordamida, vaqtida bartaraf etilmagan muammolarni yechish mumkin. Diagnostik utilitni ishga tushirish uchun kompyuter diskdan yoki qattiq diskdan yuklanish lozim.
Uskunalar ishidan kelib chiqgan Нерегулярные muammolar. Aniq, masalan, kompyuterga o‘rnatilgan plata qizib ketgan hollarda aytib o‘tilgan muammolar kelib chiqadi. Bu muammolarni aniqlash uchun diagnostik dasturni uzoq vaqtga yuritib qo‘yish kerak bo‘ladi, masalan, bir kechaga.
Butun kompyuterni, disklarni va ma’lumotlarni tekshirish va tizim bo‘yicha ma’lumotga ega bo‘lish uchun dasturlar. Hozirgacha mavjud bo‘lgan diagnostik dastirlarni 3 kategoriyaga bo‘lish mumkin:
• butun kompyuterni tekshiruvchi dasturlar. Bu dasturlar butun kompyuterning ish faoliyatini tekshirishga harakat qilishadi. Ular nimtizim xotirasini, mikroprotsessorni, DMA hotirasidan erkin foydalanish yo‘l (kanal)larini, soprotsessorni, diskyurutuvchi va qattiq disklarni, parallel va ketma-ket portlarni, videoadapterni, sichqoncha va klaviaturani tekshirishadi. Ular, shuningdek, tizimning tarkibiy tuzilmasi, tanaffuslar, kiritish/chiqarish portlarni sozlash, hamda har bir qurilma ishlatadigan xotira manzillari to‘g‘risida ham to‘liq ma’lumot berishadi
• disk va ma’lumotlarni tekshiruvchu dasturlar. Bu dasturlar faqatgina disklarni va ulardagi ma’limotlar strukturasini (har bitta sektorida ishkastlangan ma’lumotlar mavjutligini) taxlilaydi. Odatda, shunday dasturlar, ma’lumotlarni tiklash uchun, murakkab vositalarni tavsiya etishadi. Bu bo‘lim (kategiriya)ga kiradigan dasurlar disklarni intensiv tekshirish, shikastlangan sektorlarni blokirovka qilish, fayllarni joyini o‘zgartirish, suningdek, ma’lumotlarni sektor bo‘yicha to‘g‘irlash funksiyalarni bajaradi.
• tizim to‘g‘risida ma’lumotni oluvchi dasturlar. Bu dasturlar, kompyuterda o‘rnatilgan apparat va dasturiy ta’minot bo‘yicha, shuningdek, uskunalar foydalangan tanaffuslar, kiritish/chiqarish portlarni sozlash va bo‘shqa resurslar to‘g‘risida keng ma’lumot beradilar. Lekin, shunday dasturlar hech qanday sinash (testlash) funksiyalarni bajarmaydilar.