Zaruratining tahlili

Kalit so‘zlar: 
Quvvat,Aktiv quvvat, reaktiv quvvat, quvvat isrofi, elektr yuritma, 
quvvat koeffisienti, optimal ish rejimi. 
Kirish.
Bozor munosabatlari rivojlanishi bilan elektr energiyasini yo'qotish 
muammosining ahamiyati sezilarli darajada oshdi. Elektr energiyasini yo'qotishlarni 
hisoblash, tahlil qilish va ularni kamaytirish uchun iqtisodiy maqsadga muvofiq 
choralarni tanlash usullarini ishlab chiqish O'zenergonadzorda, universitetlar va 
O'zbekiston Fanlar akademiyasining ilmiy-tadqiqot institutlarida 30 yildan ortiq vaqt 
davomida amalga oshirilib kelinmoqda. Yo'qotishni hisoblashning murakkabligi va jiddiy 
xatolar mavjudligi sababli, yaqinda elektr yo'qotishlarni normallashtirish usullarini ishlab 
chiqishga alohida e'tibor berildi. Elektr energiyasi ishlab chiqarish joylaridan iste'mol 
joylariga boshqa resurslar ishlatilmaydigan yagona mahsulot turi. Buning uchun 
uzatilgan elektr energiyasining bir qismi iste'mol qilinadi, shuning uchun uning 
yo'qotishlari muqarrar, ularning vazifasi iqtisodiy jihatdan barqarorligini aniqlashdir. 
Elektr tarmoqlarida energiya yo'qotishlarini ushbu darajaga kamaytirish energiya 
tejashning muhim yo'nalishlaridan biridir. 
Tadqiqot usullari. 
Yo'qotishlarni tarkibiy qismlarga ajratish turli mezonlarga 
ko'ra amalga oshirilishi mumkin: yo'qotishlarning tabiati (doimiy, o'zgaruvchan), 
kuchlanish sinflari, elementlar guruhlari, ishlab chiqarish birliklari va boshqalar. Haqiqiy 
yo'qotishlarning miqdoriy qiymatlarini aniqlash usullarining jismoniy tabiati va o'ziga 
xosligini hisobga olgan holda ularni to'rt tarkibiy qismga bo'lish mumkin: 
1) 
texnikaviy yo'qotishlar

Δ
W
Т
, 
elektr tarmoqlari orqali elektr uzatish paytida 
yuzaga keladigan simlar va elektr jihozlaridagi jismoniy jarayonlar tufayli 

---

2) 
podstansiyalarning o'z ehtiyojlari uchun quvvat sarfi
 
Δ
W
СН
,
podstansiyalarning 
texnologik uskunalari ishlashini va ularga xizmat ko'rsatuvchi xodimlarning xizmat 
muddatini ta'minlash, bu podstansiyalarning o'z ehtiyojlari transformatorlariga o'rnatilgan 
hisoblagich ko'rsatkichlari bilan belgilanadi; 
3) ularni o'lchashdagi instrumental xatolar tufayli energiya yo'qotishlari 
(instrumental yo'qotishlar) 
ΔW
Изм
; 
4) 
kommersiya isroflari
 
Δ
W
К 
elektrni o'g'irlash, hisoblagich ko'rsatkichlarini 
maishiy iste'molchilar tomonidan elektr energiyasini to'lash bilan mos kelmasligi va 
energiya sarfini nazorat qilishni tashkil etishning boshqa sabablari tufayli Ularning 
qiymati haqiqiy (hisobot) yo'qotishlar va dastlabki uchta tarkibiy qismlar o'rtasidagi farq 
sifatida aniqlanadi:
Δ
W
К
=Δ
W
Отч
-
Δ
W
Т
-
Δ
W
СН
-
Δ
W
Изм.
(1) 
Hozirgi vaqtda energiya tizimlarining har bir RES va PES uchun 0,38 - 6 - 10 kV 
tarmoqlarda texnik yo'qotishlar har oyda hisoblab chiqiladi va yil davomida yig'iladi. 
Olingan yo'qotish qiymatlari kelgusi yil uchun elektr energiyasini yo'qotish uchun 
rejalashtirilgan standartni hisoblash uchun ishlatiladi.