‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

301
I

---

K o rx o n a butun m arketing faoliyati va rejalashtirishni am alga 
oshiruvchi m arketing tizim ini yaratishi kerak. Agar bu kichik ko­
rxona b o ‘lsa, m arketing xizm atini bir kishi bajarishi kerak. U xam 
m arketing tadqiqotlarini olib boradi, ham savdo va reklam ani tash­
kil etadi., ham m ijozlarga xizm at ko‘rsatishni am alga oshiradi. A gar 
k orxona k atta bo‘lsa, m arketing xizmati bilan m arketing b o ‘limi 
sh u g‘ullanadi. BoMimda agentlar, m arketing bo‘yicha tadqiqotchi- 
lar, reklam a b o ‘yicha m utaxassislar, mahsulot ishlab chiqarishni 
boshqaruvchilar, bozor segm entlari bo ‘yicha boshqaruvchilar, m i­
jo zla rg a xizm at k o ‘rsatuvchi xodim lar ishlaydi.
M arketing xizm atini tashkil etishning eng keng tarqalgan turi
— funksional tur b o ‘lib, unda m arketing bo ‘yicha m utaxassislar 
m arketing faoliyatining turli vazifalarini bajarishga rahbarlik qila- 
dilar. U lar faoliyatini tartibga soluvchi m arketing b o ‘yicha vitse- 
prezident (direktor o ‘rinbosari)ga bo‘ysunadilar 
(18.2-chizma).
C hizm ada m arketing xizm ati b o ‘yicha beshta m utaxassis 
k o ‘rsatilgan. Bulardan tashqari m ijozlarga xizm at ko‘rsatish xizm a­
ti boshqaruvchisi, m arketingni rejalashtirish bo ‘limi va tovar xara- 
ja ti x izm ati boshqaruvchisi b o ‘lish mumkin.
M arketing xizmati
18.2-chizma. Marketing xizmati.
Funksional 
xizm atning 
afzalligi 
—
uni 
boshqarish 
osonligidadir. Shu bilan birga tovar assortim enti va korxona bozori 
kengayishi bilan bu chizm a sam aradorligi kamayib boradi, har bir 
alohida bozor uchun reja ishlash qiyinlashadi, butun m arketing 
faoliyatini tartibga solish m ushkullashadi.
302

---

M a rk e tin g m a jm u i — to ‘rtta tarkibiy 
qism : tovar, 
narx, taqsim lash usullari, va savdoni rag ‘batlantirish usullarini 
birlashishidir. Butun m arketing faoliyatini am alga oshirish uchun 
ishlab chiqarishda to ‘rt tizim — m arketing axboroti, m arketingni 
rejalashtirish, m arketing xizm atini tashkil etish va m ark eting
nazoratini 
yaratish kerak. 
B u lam ing ham m asi 
m arketin gn i 
boshqarish jarayonini tashkil etadi.