‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

boshqaruv vakolatlari
deb yuritiladi. Vakolat shaxsga em as, balki lavozim ga beriladi. 
Shaxsning lavozim i o ‘zgarishi bilan u nga berilgan vakolat ham o ‘z 
kuchini y o ‘qotadi.
Vakolat — bu vakillik huquqi boMsa, m as’uliyat bu biror ish, 
xatti-harakat oqibati, natijasi uchun boMgan javobgarlikdir. D em ak, 
vakolatni m as’uiiyat bilan adashtirm aslik kerak, chunki vakolatlar 
boshqa odam lar ishini boshqarish huquqini nazarda tutadi. B oshqa 
tomondan, bu ikkala tushuncha bir-biri bilan cham barchas bog‘liqdir. 
Ya’ni vakolatli shaxs qabul qilgan q arorlari, u qarorlam ing to ‘g ‘ri 
yoki noto‘g ‘ri ekanligi, ishchan yoki ishchan emasligi to ‘g ‘risid a 
yuqori rahbariyatga hisobot berishi kerak. u shularga m as’ul va 
javobgardir.
M as’uliyat qanchalik yuqori b o ‘lsa, uni ta ’m inlash m exanizm i 
ham shunchalik yuqori boMadi. O datda ikki turdagi m as’uliyatni 
ajratishadi: um um iy va funksional m as’u liyat 
(7.8.-chizma).
7.8-chizma. B oshqaruv mas'uliyatlari.
Um um iy m as’uliyat — korxonaning boshqaruv faoliyatini 
ta ’m inlovchi shart-sharoitlam i yaratish b o ‘yicha m as’uliyatlar 
majmuidir.
Funksional m as’uliyat — bu aniq ishlam i bajarish bilan 
bogMiq b o ‘lib, u odatda bajaruvchilarga yuklanadigan m as’uliyatdir. 
Boshqaruv vakolati va m as’uliyati bir-biri bilan ham ohang boMishi 
kerak. Aks holda, korxona va uning xodim lari uchun kutilm agan
123

---

noxushliklar paydo boMishi hech gap emas. Shu sababli vakolat bilan 
m as’uliyatning m utanosibligi boshqarishning har bir bo‘gMnidagi 
rahbar va xodim lar uchun o ‘ta zarurdir. Shundagina korxona faoliyati 
bir m arom da taraqqiy etishi mumkin 
(7.9-chizma).
Vakolat
>
Mas’uliyat
M a’muriy 
o ‘zboshim chalikka y o ‘l 
_ _ _ _ _ q o ‘yiladi._ _ _ _ _