‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Ijtimoiy-iqtisodiy tahlil.
Har qanday iqtisodiy faoliyatdan kutilayot- 
gan asosiy natija u jamiyatga (korxona va uning xodimlari, korxona 
faoliyati bilan bilvosita bog‘liq bo‘lgan msonlar hayoti va shu kabilar) 
qanday ijtimoiy sharoitlar yaratgani va ularning nvojlantirib borayotgan- 
ligi bilan baholanadi. Misol uchun, ishlab chiqarishda xodimlar sog‘ligi- 
ga zarar yetkazmaydigan sharoitlami yaratish, xodimlar sog‘ligini doimo 
mustahkamlovchi omillami vujudga keltirish, maishiy, uy-joy, sport, 
m a’naviy tadbirlar va shu kabilar. Bu bilan m e’yordagi mehnat sha- 
roitlari tashkil etiladi. Xuddi shu jihatlar ijtimoiy tahlil vositasida o ‘r- 
ganiladi. Maqsad esa yaxshi sharoit qanchalik ish unumining oshishiga 
ta’sir etayotganligini va ular o ‘rtasidagi sabab-oqibatlami bilishdir.
lqtisodiy-ekologik tahlil.
Korxonalar faoliyatida ekologiya bo‘yicha 
tahlilni olib borish davrimizning dolzarb vazifasidir. Mazkur tahlilda 
jamiyatning, xususan korxona faoliyatining tabiat bilan munosabati 
hamda unga ko‘rsatayotgan ta’sirlari tadqiq qilinadi.
Ekologiya tahlilini
olib borishdan maqsad jam iyat va tabiat o‘rtasi- 
dagi muvozanatni doimo saqlash hamda uni imkon qadar yaxshilashdir. 
Ekologik tahlilni samarali amalga oshirish jam iyatning rivojlanish 
darajasidan kelib chiqadi.
5.13. Iqtisodiy tahlilda axborot turlari va ularning m anbalari
Iqtisodiy tahlil jarayonida turli xil axborotlar hamda m a’lumot- 
lardan foydalanish zarur bo‘ladi. Ularning to ‘g ‘ri, aniq, ishonchli bo‘- 
lishi hamda o ‘z vaqtida olinishi tahlil natijalarining samaradorligini 
oshiradi.
Ichki va tashqi foydalanuvchilar uchun muayyan shakl va mazmun- 
ga ega iqtisodiy hodisa, voqea va x o ‘jalik jarayonlarini qayd etish yoki

---

qayta hisoblab tegishli manbalarda darak yoki ko‘rsatkich ko‘rinishida 
aks ettirish iqtisodiy tahlil uchun m a’lumotlar hisoblanadi.
Iqtisodiy tahlilda foydalanuvchilarga uzatiladigan xabar tavsifiga 
ega m a’lumotlar yoki ulaming to ‘plami axborot tushunchasini beradi.
Tahlil uchun kerakli bo‘lgan m a’lumotlar hamda axborotlami 
mazmuniga qarab quyidagi turlarga ajratish mumkin:
- iqtisodiy m a’lumotlar;
- huquqiy-m e’yoriy m a’lumotlar;
- ilmiy-texnik m a’lumotlar;
- tabiiy-ekologik m a’lumotlar;
- benchmarking m a’lumotlari;
- boshqa m a’lumotlar.