‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

tahlilida keng foydalaniladi. M isol uchun. korxonaning mehnat resurs­
lari bilan ta’minlanganligi aniqlash maqsadida, mehnat resurslari bo'­
yicha balans tuziladi. Unda bir tomondan, mehnat resurslariga b oigan
ehtiyoj, boshqa tomondan - ulaming haqiqatdagi mavjudligi ko'rsati-
ladi. Mehnat resurslaridan foydalanish tahlilida ish vaqtining ehtimoliy

---

fondi haqiqatdagi ishlangan soatlar miqdori bilan taqqoslanadi. Chorva
hayvonlarining ozuqa bilan ta’minlanganligini aniqlash uchun ozuqa
balansi ishlab chiqiladi, Unda bir tomondan, ozuqaga b o ig a n rejaviy
ehtiyoj ko‘rsatilsa, boshqa tomondan - uning haqiqatda mavjudligi ko‘r-
satiladi. Korxonaning t o io v qobiliyatini aniqlash uchun t o io v balansi
tuziladi, unda t o io v m ablagiari va to io v majburiyatlari o ‘zaro taq­
qoslanadi.
Q o‘shimcha vositalar sifatida iqtisodiy tahlilda balans metodi nati-
javiy ko‘rsatkichlar kattaliklari o ‘sishiga turli omillarning ta’siri aniq­
lash to‘g ‘riligini tekshirish uchun foydalaniladi. Determinatsiyalashgan
tahlilda alohida omillarning ta’sir kattaliklari algebraik summasi nati-
javiy ko‘rsatkichning umumiy o ‘sish kattaligiga mos kelishi lozim.
Balans usuli additiv omilli model tuzishda foydalanilishi mumkin.
M isol uchun, tovar balansi Та = Tyb + Tk Tyo-
3 .18-jadval
Tovar aylanish hajmi tahlili
K o 'rsa tk ic h la r
T ovar hajm i, m ln so‘m
R ejadan farqi
( + ;- )
T ovar aylanishi 
dinam ikasiga ta’siri (+; - )
Reja
H aq iq atd a
Yil boshiga tovar 
zaxiral arming 
qoldig'i (Tyb)
104
130
+26
+26
Yil davomida 
tovarlaming 
kirimi (T*)
1200
1298
+98
+98
Tovarlaming yil 
oxiriga qoldig'i 
(Tyo)
50
57
+2
-2
Tovar
aylanishining 
hajmi (Та)
1254
1371
+ 117
+ 117