a ni aniqlash qiyin emas:
tg2cz — (2e4S — e 0 —
E qq ) /(f
0
—
&go )
£ n u s / m i n = ( ^ 0 —
— f 4 J )
+
( f 4 5 —
S^) / 2 ;
Naturaviy sinovlar uslubiyati masalasida sinovlami o'tkazish ishchi
sxemasini tanlash muhim ahamiyatga ega. Ishchi sxemasi deganda sinash
jarayonida qo'llaniladigan statik hisoblash sxemasi tushuniladi. Sinalayotgan
konstruksiya uchun naturaviy sinovlar sxemasini tanlash deganda yuklarni
joylashtirish tushuniladi. Shuni aytib o'tish joizki, b a’zi tadqiqotlar
sinovlaming ishchi sxemasi loyihada qo'llanilgan hisoblash modeliga aniq
mos kelishi kerak, deb xato fikr yuritadUar. Biroq sinash jarayonida qo'yilgan
yuklar konstruksiyada hisobiy yuklar uyg'otadigan ko'chishlar va ichki
kuchlami vujudga keltirsa, shuning o'zi kifoya.
Ishchi sxemada ustuvorlikni ta’minlovchi qo'shimcha tadbirlaiga alohida
e’tibor bermoq lozim. Chunki sinash jarayonida ustuvorlikning buzilish
holatlari tez-tez uchrab turadi. Masalan, ustuvorlikni yo'qotish hollari qurib
bitkazilmagan inshootlarda tom yopma plitalari hali o'matilmagan fermalarda
yuz berishi mumkin. Siqiluvchan elementlaming gorizontal yo'nalishdagi
ustuvorligi qo'shimcha uskunalar yordamida ta’minlanadi. Agar sinovlar
jarayonida yoyiq kuchlar fermaning yuqori poyas tugunlariga yig'iq kuch
ko'rinishida qo'yilsa, u holda siqiluvchan ustun va hovonlarda ustuvorlik
buzilishi mumkin. Bunday hollarda strejenlar qo'shimcha uskunalar bilan
muhofazalanadi.
Zavodlarda va qurilish maydonlarida qabul qilish sinovlarini o'tkazishda
7.4. Statik sinovlar uslubiyati S 7.5-rasm. Konstruksiyalarning shamirli tayanish sxemasi .
93
