Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

II BOB. MALAKAVIY BITIRUV ISHINING VAZIFALARI,
USULLARI VA TASHKIL QILINISHI.

1. 
   Bitiruv ishining vazifalari
   

1. 
   Mazkur mavzuta tegishli bo„lgan mavjud to„plangan ma’lumotlarni (futbolchilarni jismoniy tayyorgarligini aniqlashdagi ko„rsatkichlarni) tahlilini amalga oshirish.
   
2. 
   Futbolchilarni jismoniy tayyorgarligini nazorat qilish.
   

Z.Yuqori malakali futbolchilarni musoboqa faoliyatini nazorat qilish.

2. 
   Bitiruv ishining usullari
   

Yuqoridagi vazifalarni echish uchun esa qo„yidagi usullardan foydalanilgan:
1.Ilg`or tajriba va adabiyotlar tahlili.
2.O`quv —mashg„ ulotlardagi pedagogik nazorat.

3. 
   Musoboqa faoliyatidagi pedagogik nazorat.
   
4. 
   Matematik —statistik usullar.
   

Adabiyotlar taqlili.
Bu borada biz o`z ishimizda mavjud bo„lgan ma’lumotlarni o`rgandik. Futbolchilarni tayyorgarlik tomonlarini o`rganishda, qo„llaniladigan nazorat qilish usullari haqida ilmiy — adabiyotlar o„rganildi.
O`quv — mashg„ulotlardagi biz birinchi liga a’zosi "Oktepa" jamoasini mashg„ulotlarida testlashlarni utkazidik va bu natijalarni qayd qilib bordik. Testlash 3 ta mashq bo„yicha amalga oshirildi va bu mashqlar qo`yidagilar:

1. 
   30 m.ga yugurishlar:
   
2. 
   5 xatlab ko`p sakrash:
   
3. 
   "Ko„per" testi.
   

Musoboqa faoliyatidagi pedagogik nazorat.
Futbolchilarni musoboqa faoliyatini kuzatishda, ularni bajargan texnik — taktik harakatlarini xajm va sifat ko„rsatkichlarini o„rganishga harakat qildik. Kuzatishlarda turli jamoalarni musoboqa faoliyatlari o„rganildi. Bu jamoalar — "Traktor", "Oktepa", "NBU — Osiyo" jamoalaridir.
Bitiruv ishini tashkil kilinishi 3 bosqichda o„tkaziladi. Birinchi bosqichda adabiyotlarni o„rganish va tahlil qilish amalga oshirildi. Ikkinchi bosqichda tayyorlov davrlari pedagogik nazorat o„tkazildi. Uchinchi bosqichda musoboqa davridagi o„yinlarda kuzatishlar olib borildi.

3. 
   BOB. FUTBOLCHILARNI JISMONIY SIFATLARINI NAZORAT
   QILISH USUALARINI O‘RGANISH.
   

Z.1. O„zbekiston oliy liga jamoalarini jismoniy tayyorgarlik darajasini o„rganish.
Dunyoni etakchi jamoalarini kuzatish va futbolchilarni o„yin samaradorliklarini ilmiy tadqiqotlari shuni isbotlaydiki, yuqori sport natijalariga, fakatgina xar taraflama jismoniy tayyorgarlikka ega bo„lgan futbolchilar erishadi. Aynan jismoniy sifatlar asosida, jamoani texnik va taktik tayyorgarligi tashkil qilinadi. Lekin shunga qaramasdan, bizningcha, bizning murabbiylarimiz va futbolchilarimiz tayyorgarlikni bu qismiga u daraja etarli e’tibor qaratishmayapti.
SHu munosabat bilan futbolchilarni jismoniy sifatlarini darajasini aniqlash maqsadida ilmiy chempionat boshlanishdan avval tekshirishlar o„tkaziladi.
Bu tekshirishlarda, testlashlarni maqsadi —bu asosiy jismoniy sifatlarni rivojlanganlik darajasini aniqlash. Bo`lar: tezlik, tezlik —kuch, tezlik chidamkorligi va umumiy chidamkorliklar.
24
1—jadval
Futbolchilarni testlashdagi dastur xarakteristikasi yoritilgan.

№	Me’yorlar	Ulchanayotgan soni	Ulchash usuli
1	30 m.ga yugurish	Tezlik soni	Elektron simli sekundamer
2	7x50 m.li yugurish	Tezlik chidamkorligi	Elektron simli sekundamer
3	"Ko„per" testi	Umumiy chidamkorlik	Elektron simli sekundamer
4	5 hatlab ko„p sakrash	Sifatlari	Remetka

Testlash jarayonida olingan natijalar 2 —jadvalda ko„rsatilgan.
2 —jadvaldan ma’lum bo„lishicha, oliy liga jamoalarida 30 m.ga turgan joydan yugurishda o„rtacha natija 4,13 sekundni tashkil kildi. Bu natija ko„pgina futbolchilarni tezlik sifatlarini yaxshi rivojlanganligini anglatadi. Jami bu testlashlarda 388 ta futbolchi ishtirok etgan. Ulardan "a’lo" batoga 147 ta futbolchi me’yorni topshirishdi. Bu barcha futbolchilarni 37,8 %ni tashkil qiladi.
"YAxshi" baxoga 106 ta futbolchi me’yor topshirishdi. Bu 27,3 %ni tashkil qiladi. "Qonikarli" baxoga 121 ta futbolchi me’yor topshirishdi va 31,1 %ni tashkil qiladi.
"Qonikarsiz" bahoga 14 ta futbolchi me’yor topshirdi va bu 3,6 %ni tashkil kildi.
Tezlik sifatlari darajasi ko„p jihatdan biologik omillarga bog„ liqligini inobatga olgan xolda, bu sifatni mashg„ulotlarda rivojlantirish qiyin kechadi va 4,13 sek.li natijani umuman olganda yuqori natija deb hisoblasa bo„ladi.
2001 yilda Oliy liga jamoalarida bu bosqichda tezlik sifatlarini rivojlanishi qonikarli deb qo„yidagicha natijalar aniqlandi.

1. 
   "Surxon" —3 ta futbolchi —13,6 %.
   
2. 
   "Traktor" — 1 ta futbolchi — 4 %.
   
3. 
   "Andijon" -4ta futbolchi -22,2 %.
   
4. 
   "Sugdiyona" —2 ta futbolchi —6,4 %.
   
5. 
   "Zarafshon" —2 ta futbolchi —11,7 %.
   
6. 
   "Paxtakor" — 1 ta futbolchi —4,5 %.
   
7. 
   "Temir yulchi" 1 ta futbolchi —5,2 %.
   

Eng yuqori natija, o„rtacha jamoa hisobida "YAngier" futbol jamoasida qayd kilindi. Natija 4,09 sekundni tashkil kildi.
26
Oliy liga jamoalarida jismoniy tayyorgarlik darajasini testlashdagi natijalar (1999 yil mart).
(Iseev SH.T., Nurimov R.I., Ismoilov A.A.larning kuzatuv natijalari bo„yicha)

№

F ut bo lch il ar so ni X Ur

30 m.ga yugurish

Futbo lchilar soni X urtach a

5 xatlab sakrash (m)

Futbo lchila R soni X kurtach a

7x50

m

s)

Futbo lchila R soni X soni

"Ko„per" testi

YAxshi %

Qoniqarli %

Qoniqarsiz %

%

A’lo %

YAxshi %

Qoniqarli %

Qoniqarsiz %