Zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish

Kabel 
markazida 
joylashtirilgan 
qattiqlovchi 
elementlar 
uning 
egiluvchangligin ta‟minlab bersa, kabel o‟zagidan uzoqroqda joylashtirilgan 
qattiqlovchi elementlar bo‟lsa kabelni har turli zarblarga va sozilish bo‟yicha 
yuklama singari kuchli chidamliligin ta‟minlab beradi. 
Gidrofob materiallar optik kabel ichiga har turli namliklarni va suv 
bug‟larining kirib ketishidan saqlaydi bu bilan birga optik tolaning ishlash 
muddatin orttirib boradi. Odatda to‟ldirgich vazifasin maxsus gidrofob kompund 
bajarib, u suv tegishi bilan isib ketuvchi bo‟ladi hamda suvni iytaruvchi lenta yoki 
ularning kombinatsiyasidan iborat bo‟lgan maxsus to‟ldirgichlar bilan to‟ldirilib 
qo‟llaniladi. Kabel o‟zak ichi, modullar ichi, profillangan oraliqlar orasi va 
qattiqlovchi elementlar orasindagi boshliq o‟rinlarda gidrofob toldirgichlar bilan 
to‟ltiriladi. 
Optik kabelning qobig‘i – optik kabelning o‟zagin tashqi ta‟sirlardan va 
mexanik shishkaslanishlardan himoya qiladi. Optik kabelning qobiq turi kabelni 
har turli egiluvlardan, har turli buralib ketishlardan, ko‟ndalang ravishda 
siqilishlardan va shunga o‟xshash turli mexanik ta‟sirlarga chidamliligin orttirish 
bilan birga klimatlik va ximiyaviy ta‟sirlarga, olovga chidamli va olov vaqtida 
vodorod ajiratib chiqarish singari tashqi muhitdan himoyalashning chidamliligin 
orttirish maqsadida, kabel qobig„ining diametri va og‟irligi singari materialning 
fizikaviy xususiyatin orttirish hamd montaj jarayonining oson bo‟lishi uchun 
qo‟llaniladi. 
Optik kabelтning bronya qatlami – optik kabelning mexanik xuxusiyatlarin 
orttiradi va kabelning himoyalovchi funksiyalarin yaqshilaydi. Odatda optik 
kabelning bronya qatlami uchun sink qatlam bilan qoplangan to‟lqin singari polat 
lenta yoki zanglamaydigan polat simlardan iborat bo‟lib, ular bir yoki bir necha 
qatlam ko‟rinishidagi o‟ramlardan tashkil topadi. Masalan, uncha chuqir 
bo‟lmagan daryolar kechuvi uchun yoki qatlamli bronya qo‟llansa, dengiz 
qirg„oqlari va chuqur daryolar kechuvi uchun bo‟lsa juda va yuqori amplitudaga 
ega bo‟lgan polat simlardan iborat bronya qatlami qo‟llaniladi. Har turli yer osti 
kemiruvchilaridan kabelni himoyalash uchun butgul kabel uzunligi bo‟ylab 
o‟ralgan to‟lqin simon polat lentadan iborat bo‟lgan bronya qatlami qo‟llaniladi. 
Dielektrik optik kabellarda bronya qatlami uchun aramid ip to‟qimalari, shisha 
plastik o‟zakli sterjenlar qo‟llaniladi. 

---

12 
Xulosa 
Men bu mustaqil ishida optik tolali kabellarning mis simli kabellardan farqi 
va afzalliklari kamchiliklari haqida batafsil ma'lumotlarga ega bo'ldim. Masalan, 
optik kabellarning ma'lumotlarni uzatish tezligi mis kabellarga qaraganda ancha 
yuqori, bu optik kabellar asosiy afzalligi bo'lib hisoblanadi. Optik tolali kabellar 
kvartsdan tayyorlanadi, mis bo'lsa yildan yilga qimmatlashib bormoqta. Optik 
kabellarning qo'llanishi misning tejalishiga yaxshi ta'sir qiladi. Optik kabellar 
kafolatli va xavfsiz. Optik tolali kabellarda umuman elektr toki ishlatilmaydi, bu 
xavsizlik tomonidan ishonchli degani. Mis simli kabellardan holagan joyidan ignali 
trubkalar yordamida odamlarning suhbatin eshitishimiz mumkin, bu esa biz 
ishonchisiz edi. Optik tolali kabellarda ma'lumotlarni nur orqali uzatadi. Optik 
tolali kabellar yotqizishda keskin egilishlardan saqlash kerak, egilishlarni mikro va 
makro turlarga ajratishimiz mumkin. Eng qiyinchilik tug'diradigani mikro egilishni 
topish qiyin, egilishlar o'zakning sinishiga olib keladi. Optik tolali kabel kamida 6 
ta elementdan tashkil topgan deb aytishga bo'ladi: 1. o'zak; 2.qobiq; 3. g'adir budir 
sirt; 4. polietilen; 5. rangli qobiq; 6. himoyalovchi qobiq. 
Optik tolali kabellarni yotqizilish muhitlarga qarab 6 ta turi mavjud: 1) 
Metro; 2) Yumshoq tuproq; 3) Qattiq tuproq; 4) Toshli yerlar; 5) Suv; 6) 
Shahar.
Optik tolali kabellarning himoyalovchi qobiqlari turlicha bo'lishi mumkin, 
buyurtmachi buyrtmasiga qarab. Optik tolali kabellarning lentasimon tulari ham 
bor. Optik tolali kabellar okeannan otkazklganda akulalardan himoyalash uchun bir 
nechta himoyalovchi simli qobiqlardan tashkil topishi mumkin, so'zilishning oldini 
olish uchun maxsus polat troslardan foydalaniladi. Xulosa qilib shuni aytishim 
kerakkiy bu laboratoriya ishini tayyorlash jarayonida optik tolali kabellar va 
ularning tuzilishi va boshqa ma'lumotlarga ega bo'ldim va bu olgan bilimlarim 
kelajakda o'z kasbimning yetuk mutaxasisi bo'lib etishishimda as qotishiga 
ishonaman. 
 
 
 
 

---

13 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Gordnev I. I., Vernik S. M. Linii svyazы. Uchebnik dlya vuzov. Moskva. 
Radio i svyaz. 1988 
2. Galyardi R.M., Karp SH. Opticheskaya svyaz: Perevod s angliyskogo S.M. 
Babiya pod red. A.T. SHeremeteva–M.: Svyaz, 1978. 
3. Opticheskie sistemы peredachi: Uchebnik dlya vuzov/B.V. Skvorsov, V.I. 
Ivanov, V.V. Kruxmalev i dr.; Pod red. V.I. Ivanova-M.: Radio i svyaz, 
1994.