Ўзбекистон Республикаси Олий ва њрта махсус таълим вазирлиги

1-rasm. Ketma-ketli qurilma (raqamli avtomat) blok-sxemasi.
Ketma-ketli sxemalarda ikkilamchi o‘zgaruvchilar teskari aloqa vazifasini
bajaradilar. Raqamli avtomat turg‘un ishlashi uchun (sinxron raqamli qurilmalarda
vaqt bo‘yicha kechikish mavjudligi tufayli) faqat C kirishga sinxrosignal
berilgandan keyingina y va Qi qiymatlari o‘zgarishi mumkin.
Agar foydalanuvchini triggerli tizimlarda mavjud funksiyalar qoniqtirmasa,
ya’ni maxsus funksiyalarga ega bo‘lgan raqamli avtomat talab etilsa, u holda,,
bunday sxemalarni loyihalashtirish uchun quyidagi uslubdan foydalanish qulay.
Triggerlarning sinflanishi
RS-trigger
Agar BYA boshqaruv zanjirlari bilan to‘ldirilsa, u holda, unga 1 bit
ma’lumotni yozish va saqlash mumkin bo‘lgan trigger qurilmasi hosil bo‘ladi.
Alohida boshqaruv kirishlariga ega bo‘lgan simmetrik trigger sxemasi 2-

---

rasmda keltirilgan.
Trigger hosil qilish uchun BYA sxemasi VT3 va VT4 tranzistorlarda
bajarilgan yana ikkita tranzistorli kalit bilan to‘ldirilgan.
a)
b)

---

c)
d) e)
2-rasm. RS-triggerning prinsipial sxemasi (a), uning funksional sxemasi (b,c)
va shartli belgisi (d, e).
D-trigger
D-trigger yagona D (data) ma’lumot kirishiga ega. Uning kam miqdorda
ishlab chiharilishiga sabab, narhi yuqori bo‘lgan chiqishlarning kichik soni.
D-trigger uchun to‘rtta tashqi chiqish kifoya: D-ma’lumot kirishi, C-takt kirishi,

---

ikkita Q va Q chiqishlar (ularning biri mavjud bo‘lmasligi ham mumkin). D-trigger
sxemasi RCS-trigger sxemasidan invertor mavjudligi bilan farqlanadi.
D-trigger tuzilma sxemasi (a) va shartli belgisi (b).
1-jadval
S