Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги

yuridik faktlar
muhim rol o`ynaydi. Yuridik faktlar deb, fuqarolik 
huquqi va majburiyatlarning vujudga kelishi, o`zgarishi va bekor 
bo`lishiga qaratilgan harakatlar tushuniladi. Shunday ekan, boshqa huquq 
normalari singari xo`jalik huquqi normalari ham o`z-o`zidan xo`jalik 
huquqiy 
munosabatlarni 
vujudga 
keltirmaydi. 
Xo`jalik 
huquqiy 
munosabatlarning vujudga kelishi, o`zgarishi yoki bekor bo`lishi malum 
holatlar bilan belgilanadi. 
O`zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksining 8-moddasida 
fuqarolik huquq va burchlarning vujudga kelish asoslari o`z ifodasini 
topgan bo`lib, bular bevosita xo`jalik huquqi va majburiyatlarini vujudga 
kelish asosi ham hisoblanadi. Fuqarolik Kodeksida ko`rsatilganidek, 
fuqarolik huquqi va burchlari qonun hujjatlarida nazarda tutilgan 
asoslardan, shuningdek fuqarolik va yuridik shaxslarning, garchi qonun 
hujjatlarida nazarda tutilgan bo`lmasada, lekin fuqarolik qonun 
hujjatlarining umumiy negizlari va mazmuniga ko`ra fuqarolik huquqi va 
burchlarini keltirib chiqaradigan harakatlardan vujudga keladi.
Xo`jalik huquqiy munosabatlar vujudga kelishi uchun huquqiy 
normalarda to`g`ridan-to`g`ri nazarga tutilgan, shuningdek huquqiy 
normalarda 
nazarda 
tutilmagan 
bo`lsada, 
lekin 
xo`jalik 
qonun 
hujjatlarining umumiy asoslari va mazmuniga muvofiq keladigan muayyan 
faktlar mavjud bo`lishi lozim. Xo`jalik huquqiy munosabatlarni vujudga 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

keltiradigan, o`zgartiradigan va bekor qiladigan asoslar sifatida ko`rilgan 
yuridik faktlar to`rt guruhga: 
mamuriy hujjatlar, yuridik hatti-
harakatlar, hodisalar va boshqa harakatlarga bo`linishi mumkin. 
Mamuriy hujjat 
xo`jalik huquqiy munosabatlarni belgilash, 
o`zgartirish yoki bekor qilish to`g`risida davlatning boshqaruv organlari 
tomonidan chiqariladigan huquqiy hujjatlardir.
1
Bunga misol qilib davlat 
tasarrufidagi korxonalarni xususiy mulkka aylantirishda kim oshdi savdosi 
orqali yutib chiqqan shaxsga shu mulkka egalik huquqini beradigan davlat 
dalolatnomasi (order), yoki ayrim faoliyat bilan shug`ullanishga ruxsat 
berish to`g`risidagi lisenziyani ham mamuriy hujjatlar qatoriga qo`shish 
mumkin.