Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги

Faoliyat bilan lisenziyasiz shug`ullanganlik uchun jinoiy 
javobgarlik.
O`zbekiston Respublikasining 2000 yil 25 mayda qabul 
qilingan “Faoliyatning ayrim turlarini lisenziyalash to`g`risida”gi 
qonunning 4-moddasida lisenziyalash sohasini davlat tomonidan tartibga 
solinishi 
O`zbekiston 
Respublikasi 
Vazirlar 
Mahkamasi 
hamda 
lisenziyalovchi organlar tomonidan amalga oshirishi ko`rsatib o`tilgan. 
Faoliyat 
turlarini 
amalga 
oshirish 
uchun 
faoliyatning 
lisenziyalanadigan turlarini aniqlash lozim. “Faoliyatning ayrim turlarini 
lisenziyalash to`g`risida”gi qonunning 7-moddasida lisenziyalanadigan 
faoliyat turlari belgilangan. Bular jumlasiga, amalga oshirilishi 
fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlariga, sog`ligiga, jamoat 
xavfsizligiga zarar yetkazishi mumkin bo`lgan hamda tartibga solib 
turilishi lisenziyalashdan tashqari usullar bilan amalga oshirilishi mumkin 
bo`lmagan faoliyat turlari kiradi. Amalga oshirilishi uchun lisenziya talab 
qilinadigan faoliyat turlari qonunlar bilan belgilanadi. 
Korxonaning lisenziya olinishi kerak bo`lgan faoliyatiga ruxsatnoma 
berish va bunday ruxsatnomani haqiqiy emas, deb topish tartibi 
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi
1
. 
O`zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1994 yil 18 aprelda qabul 
qilingan qarorining ilovasida mulkchilikning barcha shaklidagi korxonalar 
tashkilotlar), shu jumladan
chet el korxonalari va qo`shma korxonalar faqat 
maxsus ruxsatnoma (lisenziya) asosidagina shug`ullanishga haqli bo`lgan 
faoliyat turlarining ro`yxati berilgan. Masalan, portlovchi va zaharli 
moddasi hamda bunday moddalarni qo`llagan holda boshqa buyumlar 
yaratish, ishlab chiqarish, ularni tashish va sotish, ov va sportga 
mo`ljallangan o`q otar qurollari va uning o`q dorilarini, shuningdek tig`li 
qurollar (milliy pichoq turlaridan tashqari) ishlab chiqarish, ularni 
tamirlash va sotish, qimorxonalar tashkil etish, lotereyalar va shunga 
o`xshash tadbirlar o`tkazish uchun albatta lisenziya olinishi lozim
2
. 
Qonunda mustahkamlab qo`yilganidek, mazkur jinoyat tadbirkorlik bilan 
shug`ullanishni 
amalga 
oshirilishini 
tartibga 
soluvchi 
ijtimoiy 
munosabatlarga qaratilgan tajovuzda namoyon bo`ladi. 
1
Ўзбeкистoн Рeспубликaси Кoнун вa фaрмoнлaри тўплaми. Т. 1992, 48-6ет. 
2
Ўзбeкистoннинг янги қoнунлaри тўплaми. Т. 1996 йил, 10-сoн. 98-99 бeтлaр. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Jinoyat lisenziya olinishi lozim bo`lgan faoliyat bilan maxsus 
ruxsatnoma olmasdan shug`ullanishda ifodalanadi, yani bu jinoyat formal 
tarkibli hisoblanadi. 
O`zbekiston Respublikasi Oliy Sudi Plenumining "Savdo sohasidagi 
jinoyatlarga oid ishlar bo`yicha sud amaliyoti to`g`risida"gi qarorida 
"amaldagi qonunlarga muvofiq, savdo faoliyatining ayrim turlari bilan 
shug`ullanish uchun maxsus ruhsatnoma (lisenziya) talab qilinadi. Bunday 
ruxsatnomaning yo`qligi, aybdor muqaddam shunday harakatlar uchun bir 
yil mobaynida Mamuriy javobgarlik to`g`risidagi kodeksning 176-moddasi 
bilan mamuriy javobgarlikka tortilgan bo`lsa, Jinoyat kodeksining 190-
moddasi bo`yicha javobgarlikni yuzaga keltiradi. Agar bunda aybdorning 
savdo faoliyatini faqat ruxsatnoma (lisenziya)siz amalga oshiribgina 
qolmay, balki ro`yxatdan o`tishdan ham bo`yin tovlaganligi aniqlansa 
uning harakatlari Jinoyat kodeksining 188 va 190-moddalari bilan 
jinoyatlar jami bo`yicha kvalifikasiya qilinmog`i lozim" deb tushuntiriladi. 
Ushbu modda mamuriy preyudisiyaga ega. Shuning uchun 
O`zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 190-moddasining 1-qismi 
bo`yicha jinoiy javobgarlik lisenziya olinishi shart bo`lgan faoliyat bilan 
maxsus ruxsatnoma olmasdan shug`ullangan shaxsga nisbatan mamuriy 
jazo choralari qo`llanilganidan keyin sodir etilgan hollardagina yuzaga 
keladi. Faoliyat bilan lisenziyasiz shug`ullanish jinoyati qasddan sodir 
etiladi.
Jinoyatning motiv va maqsadi har xil bo`lishi mumkin, ammo ular 
qilmishning kvalifikasiyasiga tasir ko`rsatmaydi.
Mazkur jinoyat bo`yicha 16 yoshga to`lgan har qanday shaxs 
javobgarlikka tortilishi mumkin. 
O`zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 190-moddasi 1-
qismiga ko`ra, shaxs lisenziya olishi shart bo`lgan faoliyat bilan 
ruxsatnoma olmasdan shug`ullanish, shunday harakatlar uchun mamuriy 
jazo qo`llanilganidan keyin sodir etgan bo`lsa, eng kam oylik ish haqining 
yigirma besh baravaridan yetmish besh baravarigacha miqdorda jarima 
yoki besh yilgacha muayyan huquqdan mahrum qilish yoxud uch yilgacha 
muddatga ahloq tuzatish ishlari bilan jazolanadi. 
Ushbu qilmishni xavfli residivist yoxud bir guruh shaxslar tomonidan 
oldindan til biriktirib sodir etishi faoliyat bilan lisenziyasiz shug`ullanish 
uchun javobgarlikni og`irlashtiruvchi holat hisoblanadi. Unga ko`ra shaxs 
Jinoyat kodeksining 190-moddasining 2-qismiga ko`ra eng kam oylik ish 
haqining yetmish besh baravaridan yuz baravarigacha miqdorda jarima 
yoki olti oygacha qamoq bilan jazolanadi. Mazkur jinoyatni kvalifikasiya 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qi-lishda faoliyat bilan lisenziyasiz shug`ullangan shaxs soliqlarni 
to`lashdan ham bo`yin tovlagan bo`lsa, uning harakatlari O`zbekiston 
Respublikasi Jinoyat kodeksining 190 va 184-moddalarida nazarda 
tutilgan jinoyatlarni tashkil qilib jinoyatlar jami tariqasida jazo tayinlanadi.