Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги

 
5-§. Auditorlik faoliyatining huquqiy asoslari 
Auditorlik faoliyati 
deganda 
tashkilotlarining 
auditorlik 
tekshiruvlarini o`tkazish va boshqa shu bilan bog`liq professional 
xizmatlar ko`rsatish borasidagi tadbirkorlik faoliyati tushuniladi. 
Auditorlik 
va 
auditorlik 
xizmatlari 
iqtisodiy 
hayo-timizga 
mustaqillikni qo`lga kiritilishi, bozor munosabatlari qaror topa borishi 
bilan bog`liq ravishda kirib kelgan ijtimoiy hodisa bo`lib, xo`jalik 
yurituvchi subyektlarga moliyaviy kuzatuv hamda tahlil qilishga oid 
mustaqil xizmatlarni ko`rsatishga qaratilgan faoliyatni olib boradi. 
Auditorlik faoliyatining huquqiy asoslari bo`lib O`zbekiston 
Respublikasining "Buxgalteriya hisobi to`g`-risida"gi, "Tadbirkorlik 
faoliyati erkinligining ka-folatlari to`g`risida"gi, "Auditorlik faoliyati 
to`g`ri-sida"gi va boshqa qonunlar sanaladi. Auditorlik xizmati pullik 
xizmatlarning bir turi bo`lganligi sababli, bu faoliyatni huquqiy tartibga 
solinishida O`zbekiston Res-publikasining Fuqarolik kodeksi ham muhim 
rol o`ynaydi (kodeksning 38 bobi, 703-708-moddalari). 
Auditorlik faoliyatini huquqiy tartibga solinishida yuqorida eslatib 
o`tilgan huquqiy manbalar o`rta-sida 2000 yil 26 mayda qabul qilingan 
yangi tahrirdagi "Auditorlik faoliyati to`g`risida”gi O`zbekiston 
Respublikasi qonuni yetakchi o`rin tutadi.
1
Auditorlik faoliyatining ayrim jihatlarini tar-tibga solish maqsadida 
O`zbekiston Respublikasi audit Milliy standartlari ishlab chiqilgan. 
Bugungi kunda 50 dan ortiq ana shunday Milliy standartlar O`zbekiston 
Res-publikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlanib, Adliya vazirligida 
davlat ro`yxatidan o`tkazilgan. 
Auditorlik 
tashkiloti 
auditorlik 
faoliyatini 
amalga 
oshirish 
lisenziyasiga ega bo`lgan yuridik shaxsdir. Audi-torlik tashkiloti o`z 
faoliyatini amalga oshirishda mus-taqil sanaladi. Vazirliklar, idoralar 
1 Қaрaнг: Ўзбeкистoннинг Янги Қoнунлaри. № 23.-Т., Aдoлaт, 2001 йил, 84-бeт.. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

boshqa davlat va xo`jalik organlari tomonidan tuzilishi mumkin emas. 
Ochiq turdagi aksiyadorlik tashkiloti shaklidan boshqa istalgan tashkiliy-
huquqiy shaklda (masalan, xususiy, jamoa, masuliyati cheklangan jamiyat 
va hokazo) tuzilishi mumkin. 
Auditorlik tashkilotiga malaka sertifikatiga ega bo`lgan jismoniy 
shaxslarga - auditorlar shtatda turish yoki fuqarolik-huquqiy shartnoma 
tizim asosida bir-lashadilar. Auditor auditorlik tekshiruvini sifatsiz 
o`tkazganligi, tijorat sirini oshkor etganligi hamda boshqa aybli xatti-
harakatlari uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javobgar bo`ladi. 
Auditorlik tekshiruvining asosiy maqsadlari qatoriga: 
1. Xo`jalik yurituvchi subyektlar, buxgalteriya (moliya) hisobotlari 
to`g`riligini belgilash; 
2. Xo`jalik yurituvchi subyekt tomnidan amalga oshi-rilgan 
moliyaviy-xo`jalik operasiyalarini qonunga mu-vofiqligini belgilash;
3. Xo`jalik yurituvchi subyekt davlat soliq inspek-siyasiga va boshqa 
davlat tekshiruv organlariga taqdim etgan hisobotlarning to`g`riligi va 
ishonchliligini aniqlash kabilar kiradi. 
"Auditorlik faoliyati to`grisida"gi qonunning 9-moddasiga ko`ra: 
"Auditorlik tekshiruvi moliyaviy hiso-bot va boshqa moliyaviy axborot 
to`g`riligi va qonun huj-jatlariga mosligini aniqlash maqsadida xo`jalik 
yurituvchi subyektning moliyaviy hisobotini hamda u bilan bog`liq 
moliyaviy axborotni auditorlik tashkilotlari tomonidan tekshirishdir". 
Auditorlik tekshiruvi majburiy va ix-tiyoriy tarzdagi shakllarda o`tkaziladi. 
O`zbekiston Res-publikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 22 sen-
tyabrdagi 365-son "Auditorlik faoliyatini takomil-lashtirish va auditorlik 
tekshiruvlari ahamiyatini oshi-rish to`g`risida"gi qarori bilan auditorlik 
tekshiruv-larini takomillashtirishga qaratilgan tegishli choralar ko`rildi. 
Har yili majburiy auditorlik tekshiruvlaridan o`t-kazilishi lozim 
bo`lgan tashkilotlar bunday tekshiruv-lardan bo`yin tovlaganlari taqdirda 
eng kam oylik ish haqining yuz baravaridan besh yuz baravarigacha 
miqdorda jarimaga tortilishi belgilandi ("Auditorlik faoliyati to`g`risida"gi 
qonunning 10-moddasining 3-qismi). Bunday jarimaga tortish asoslari, 
jarimani undirib olish tartiblari qonun hujjatlarida belgilangan.
1