Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
Yüklə 1,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zamonaviy bank
|
21-chizma . Zamonaviy banklarning vazifalari. Tijorat banklarining strategik maqsadi ularning strategik vazifalarini belgilab beradi. Ular quyidagilardan iborat: kadrlar siyosatini kuchaytirish; bank biznesini olib borishning xalqaro andozalari va prin- tsiplarini joriy etish; xalqaro moliya institutlari va banklari bilan o‘zaro muno- sabatlarni rivojlantirish; bankning ichki fond bozoridagi mavqeyini mustahkamlash, davlat qimmatbaho qog‘ozlariga qo‘yilmalarni ko‘paytirish; tuman filiallari va viloyat boshqarmalari darajasida va ular kliringini bosh bank darajasiga yagona korporativ tarmog‘ini qurish. To‘lov tizimini viloyat boshqarmalari darajasida va ular kliringini bosh bank darajasida yagona korrespondentlik tizimiga o‘tkazish; elektron plastik kartochkalar tizimni joriy etish, bankomat va elektron terminallar tarmog‘ini kengaytirish, kredit hisob-kitob kartoch- kalariga xizmat ko‘rsatish tizimini rivojlantirish; o‘z depozit bazasini ko‘paytirish; Zamonaviy bank Investitsiyani ba- jarish vazifasi Trast vazifasi Sug’urtalash vazifasi Bank investori vazifasi Naqd pullarni boshqarish vazifasi To’lov vazifasi Kreditlash vazifasi Jamg’arish vazi- fasi Brokerlik vazifasi Iqtisodiy, moliyaviy axborot- lar va maslahatlar berish vazi- fasi 103 lizing xizmati, shuningdek, iqtisodiyotning aniq sektorini to‘g‘ridan-to‘g‘ri kreditlashni kengaytirish; bank marketingini mijozlar bazasi marketingi bilan muvofiq holda joriy etish va keng ko‘llash; kichik, o‘rta biznes va xususiy tadbirkorlikni qo‘llab- quvvatlashga yo‘naltirilgan ichki qoida va tamoyillarni takomillashtirish; bank infratuzilmasini rivojlantirish; bankka xalqaro reyting agentliklarining reytingini berish bo‘yicha tadbirlar majmuyini amalga oshirish. [71]. Banklar faoliyatida tijorat ma’lum qoidalarga asoslanadi. Ular orasida eng muhimi – xo‘jalik yuritishdan foyda olish qoidasi, iloji boricha, katta foyda ko‘rish. Biroq tijorat bankida ko‘p foyda olish imkoniyatlari cheklangan. Birinchidan, katta marja ketidan quvish mijozlardan mahrum bo‘lib qolishga olib kelishi mumkin, chunki ular haddan tashqari katta qo‘yil- gan stavkali kreditdan voz kechishlari aniq, ikkinchidan, banklararo raqobat sharoitida boshqa tijorat banklari orasidan bir qadar samaraliroq ishlar uchun ancha arzon kreditlar taklif etilishi mumkin. Daromadlilik (foyda ko‘rish) qoida sifatida shuni anglatadiki, busiz bank mavjud bo‘la olmaydi. Bank tijoratning bu qoidasi asosan «Arzonroq sotib olish, qim- matroqqa sotish» formulasi orqali amalga oshadi. Biroq bu qoidaga ma- daniy yondashmoq lozim. U qonunchilikka tayanishi, unga aslo zid kelmasligi, binobarin, bunda shunday shart-sharoit yaratilish kerakki, har bir bank o‘zining tijorat ishlarini amalga oshirayotganda bank xizmati bozori haqida bab-baravar axborot olish imkoniyatiga ega bo‘lsin. Tijorat nuqtayi nazardan qaraganda, bekor yotgan resurslar bo‘l- masligi kerak. Boshqacha aytganda, bankning hamma pullari, barcha resurslari imkon qadar ishlashi lozim. Biroq haqiqiy ahvol shundan iborat bo‘ladiki, mablag‘larning bir qismi zaxiraga qo‘yiladi, u muoma- lada kamroq qatnashadi yoki umuman ishtirok etmaydi, yana bir qismi esa iqtisodiyotni kreditlash uchun mo‘ljallanadi. O‘z-o‘zidan ravshanki, bank biznesi nuqtayi nazaridan qaraganda bu g‘ayritabiiy, shuning uchun ham, birlamchi va ikkilamchi zaxiralarga nisbatan kreditlar sal- mog‘i qanchalik katta bo‘lsa, foyda ham shunchalik ko‘p kelishini bilib qo‘ygan ma’qul. Shuningdek, bank faoliyatining muhim qoidalaridan yana biri shuki, 104 bank iqtisodiy korxona sifatida o‘z mablag‘i, o‘z foydasi ustidan tavakkal ish tutishi mumkin, ammo zinhor mijoz mablag‘i yuzasidan emas. Muvaffaqiyatsiz bank tijoratidan bankning o‘zi jabr tortishi mumkin, ammo mijoz hech qachon jabrlanmasligi kerak, chunki kredit muassasasi uning uchun yaratilgan. Bank tijorati «hamma narsa mijoz uchun, hamma narsa uning foydali faoliyatini ta’minlash uchun» qoidasi asosida harakat qilishi lo- zim. Bankning amaliy faoliyatida eng muhimi mijozning foyda ko‘rishi, undan keyingina bankning foydasi, chunki pirovard natijada mijoz foyda olib faoliyat ko‘rsatgandagina bank ham foyda olgan bo‘ladi, sababi- kreditlar bo‘yicha foizlar faqat mijoz olgan foyda hisobidan to‘lanadi. Bank mijozning foyda olishi uchun shart-sharoit yaratar ekan, demak, o‘zining manfaatini ham amalga oshirgan bo‘ladi. Afsuski, bozor iqtisodiyotiga o‘tish sharoitida ba’zi banklar xo‘jalik- ning foydali yuritish qoidasini butunlay o‘z iqtisodiy manfaatlarini qondi- rish qoidasi deb tushundilar. Bankning foyda ko‘rishi kredit muassasa- sining faoliyatida birinchi o‘ringa qo‘yildi. Mijozdan «yulib olish» ba’zan aqlbovar qilmaydigan katta miqdorni tashkil etdi. [72] . Tijorat banklari, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan beriladigan bank operatsiyalarini bajarish huquqini beruvchi litsenziyalar asosida faoliyat yuritadilar. Litsenziyada bank bajaradigan operatsiyalar ro‘yxati ko‘rsatiladi. Litsenziyasiz amalga oshiriladigan bank faoliyati g‘ayriqonuniy deb hisoblanadi va bunday faoliyat natijasida olingan daromad, davlat budjetiga olib qo‘yilishi lozim. Litsenziya olish uchun ta’sischilar quyidagi hujjatlarni Markaziy bankka taqdim etadilar: litsenziya berish to’g’risida rasmiy iltimosnoma; ta’sis etish hujjatlari, ya’ni: ta’sis etish shartnomasi; bank ustavi; bank ustavini qabul qilish va rahbariyatini tayinlash to’g’risidagi yozma bayon; iqtisodiy asoslov; ta’sischilarning moliyaviy holati to’g’risidagi auditorlik tashkiloti tomonidan berilgan xulosa; bankning ta’sischilar taklif etgan rahbarlarining (rais va bosh buxgalter) professional ishga yaroqliligi; qonunda ko’zda tutilgan boshqa hujjatlar. 105 Xorijiy kapital ishtirok etuvchi bank, xorijiy bank uning filialining litsenziya olish hollarida yana qo‘shimcha ravishda belgilangan bir nechta rasmiy hujjatlar taqdim etiladi. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki barcha tijorat banklari uchun teng raqobat sharoitlarini ta’minlash maqsadida xorijiy bank ta’sischilari va xorijiy kapitalli banklarga ularning ustav kapitalini minimal va maksimal miqdorlariga nisbatan qo‘shimcha talablar qo‘yish vakolatiga ega. Bankni ro‘yxatga olish va unga litsenziya berish uchun muassislar dastlabki ruxsatnoma olingan kundan boshlab uzog‘i bilan Yüklə 1,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|