232
o‘z mablag‘larini biror sohaga yoki faoliyat turiga qo‘ymaydilar va
mijozlarga ssuda bermaydilar. Ular faqatgina o‘z mijozlarining to‘lov
topshiriqnomasini bajaradilar, shuning uchun komission operatsiyalar
bo‘yicha bank daromadi foiz shaklida emas, balki vositachilik uchun
mukofot shaklida bo‘ladi.
Tijorat banklari o‘z mijozlarining turli xil to‘lov topshiriqnomalarini
bajarishi va o‘zaro operatsiyalarini amalga oshirish uchun bir-biri bilan
korrespondentlik aloqalarini o‘rnatadilar.
Masalan, o‘z filiallari yoki bo‘linmalariga ega bo‘lmagan joylarda
bank mijozlarning to‘lov topshiriqnomalarini boshqa bank orqali, cheklar,
akkreditivlar va boshqa shakllar bo‘yicha maxsus korrespondentlik
kelishuvini tuzib, amalga oshiradilar. Bunda u korrespondent banklar
cheklar, akkreditivlar to‘lashni o‘z zimmasiga oladi. Banklar o‘rtasidagi
talab va majburiyatlar maxsus korrespondent schyotlarida aks etadi.
Korrespondentlik munosabatlarini amalga oshirishda banklar
tomonidan shifrlar tizimi qo‘llanadi. Teleks xabarlari banklararo muno-
sabatlarda hujjat bo‘lib xizmat qiladi. Bank tizimida qo‘llaniladigan
telekslar ichki va xalqaro bo‘lishi mumkin.
Bank foydasining manbalari, berilgan kreditlar bo‘yicha bank
oladigan foizlarning oshirilishi, qimmatli qog‘ozlarga qo‘yilgan
investitsiyalar (qo‘yilmalar) bo‘yicha foiz va dividendlar, hisob-kitob,
faktoring, trast va boshqa vositachilik operatsiyalaridan olinadigan vosi-
tachilik mukofotlari, birja bitimlari bo‘yicha valuta operatsiyalaridan
keladigan tushumlar va boshqalar bo‘lishi mumkin. Bu tushumlar
bankning likvidligini mustahkamlashda muhim o‘rin tutadi.
Dostları ilə paylaş: