Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

2-daraja - kanalga oid.
Tarmoqqa uzatish va tarmoqdan olish u
ma’lumotlarni to`playdi. Ma`lu
aradi. 
ta
laydi. 
Ko`pchilik zamonaviy tarmoqlar ISO/OSI etalon mode
eladi. Bir xil nomdagi darajalar tu
і
ridan-tu
і
ri o`zaro ta
y daraja faqat qo`shni (yuqori yo
tadi. Qo`shni daraja bilan o`zaro ta’sir ko`rs
Protokollar.
Protokol qoidani belgilaydi. Bu qoida asosida ikkita dastur yoki ikkita 
kompyuter birgalikda harakatlanadi. Ayrim protokollar ma’lumotlar harakatini 
boshqaradi, ayrimlari xabarlar butunligini tekshiradi
m
motlarni bir formatdan boshqasiga o`tkazadi. 
Internet bo`ylab yuborilgan har bir axborot protokol orqali kamida uch 
`ylab o`tadi: 
•
 
Tarmoq daraja 
- bunda xabarni bir joydan ikkinchi joyga etkazish 
kuzatib bo
•
 
transport daraja
- bunda uzatiladigan xabarlar butunligi kuzatilad
•
 
amaliy darajada
- xabarlarning kompyuter formati kishining ma’lumotni 
qabul qilishi uchun qulay ko`rinishga o`zgaradi. 
Internetda ikkita asosiy protokoldan foydalaniladi: 
1. 
IR (Internet Rrotocol)-
tarmoqlararo protokol, ma’lumotlarni alohida 
ketma-ketlikda etib borishi protoko
bo`yicha yo`l tanlash. Paketlar shu yo`l bo`ylab uzatiladi.). IR protokolni 
mantiqiy birikishlarsiz ishlaydi, u xatolarni aniqlamaydi va tuzatmaydi. 
193

---

2. 
TCR(Transmission Control Rrotocol) protokoli
- transport darajali 
protokol - u paketni to`
і
ri etkazib berish uchun javob beradi. 
i. 
interfeys
inadi. Ulardan 
iri Network ID tarmoq identifikatori, ikkinchisi esa Host ID o`zel identifikatori 
ga ega bo`lgan ko`plab 
irlashtirishi mumkin. Har bir tarmoqda o`z Host ID identifikatoriga 
bo`lmagan kompyuterlar bilan 
hlashga mo`ljallangan (uncha katta bo`lmagan firma va kompaniyalar tarmog`i). 
soni esa 255dan kam bo`ladi. 
alangan D sinflar va E sinflar - guruhli 
va ma u
Jismoniy dastur darajasi ma’lumotlarni taqdim etish muammosini mustaqil 
hal etuvchi amaliy dasturdan iborat.