Њзбекистон республикаси олий ва њрта

3.4-chizma.


Bugungi dunyodagi g‘oyaviy - mafkuraviy jarayonlarning
yo‘nalishlari

Progressiv		Reaksion
Tinchlik, barqarorlik va taraqqiyot		Urush, qurollanish, terrorizm va ekstremizm
Millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglik		Irqchilik, millatchilik, diniy aqidaparastlik
Inson erkinligi va shaxs kamoloti		Totalitarizm, mustabidlik g‘oyasi asosidagi faoliyatlar
Umuminsoniy qadriyatlar ustuvorligi		Egoizm, mahalliychilik, tor manfaatlar ustuvorligi

Hozirgi davr-dunyoda g‘oyaviy qarama-qarshiliklar murakkab tus
olgan, mafkura poligonlari yadro poligonlaridan ham
kuchliroq bo‘lib borayotgan davrdir.
Bunday yondashuv o‘ta xavfli ekanligi hyech kimga sir emas. Zero, u insoniyatning diniy asosda qarama-qarshi qutblarga bo‘linib ketishiga, ba'zan «sivilizatsiyalar to‘qnashuvi» deb ataladigan hodisaning yuzaga kelishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Mafkura va mafkuraviy tarbiya masalasi o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgan, demokratik, huquqiy davlat, erkin fuqarolik jamiyatining asoslarini yaratayotgan mamlakatimiz uchun ham muhim hayotiy ahamiyatga ega bo‘lib qolmoqda. Zero, ko‘zlangan maqsadlarga ushbu orzu-umid va intilish-larni o‘zida mujassamlashtirgan g‘oyaviy-nazariy qarashlar majmui bo‘lmish milliy mafkura va unga asoslangan tarbiya tizimisiz erishish mumkin emasligi aniq.
«Men, - deb yozadi Prezidentimiz, - Abdulla Avloniyning «Tarbiya biz uchun yo hayot - yo mamot, yo najot - yo halokat, yo saodat - yo falokat masalasidir»degan fikrini ko‘p mushohada qilaman.
Buyuk ma'rifatparvarning bu so‘zlari asrimiz boshida millatimiz uchun qanchalar muhim va dolzarb bo‘lgan bo‘lsa, hozirgi kunda biz uchun ham shunchalik, balki undan ham ko‘ra muhim va dolzarbdir» (Karimov I.A. Asarlar. T.7. 93-94-betlar).
Bu masalaning dolzarbligi yuqorida qayd etilgan mafkura shakllarining xavfini bartaraf etish zarurligi bilan ham belgilanadi. Zero, Prezidentimiz ta'kidlagandek, ularga g‘oya va ma'rifat yo‘li bilan qarshi kurashish lozim.
Mamlakatimizdagi mavjud ijtimoiy hamkorlik, milliy birlik va hamjihatlikni saqlab qolish va rivojlantirish yo‘li bilangina qo‘lga kiritilgan istiqlolni himoya qilamiz. Xalqaro hamjamiyat, shu jumladan tarix taqozosi bilan aloqalar kuchli rivojlangan davlatlar bilan teng huquqli, izzat-ikromli munosabat, o‘zaro manfaatli aloqalar esa mustaqil-likni mustahkamlashning muhim omili bo‘lib xizmat qiladi. Ana shundagina, Yurtboshimiz ta'biri bilan aytganda, mintaqamiz hyech qachon sivilizatsiyalar to‘qnashmaydigan, balki ular bir-biriga ta'sir etib, bir-birini boyitish-ning ibratli namunasini beradigan makonga aylanadi.
1. Geosiyosiy maqsadlarga erishish yo‘lidagi mafkuraviy ta'sir o‘tka-zishning «Bo‘lib tashla va hukmronlik qil» degan qadimiy tamoyilining quyidagi yo‘llari mavjud:
1) Mamlakat ichida ijtimoiy parokandalikni keltirib chiqarish.
2) Mintaqa davlatlari o‘rtasida turli ziddiyatlarni yuzaga keltirish. Mintaqada gegemonlikka asoslanib, davlatni zaiflashtirish orqali o‘z «ittifoqchisiga» aylantirishga erishish.
3) Xalqaro maydonda muayyan mamlakat haqida noto‘g‘ri, noxolis tasav-vurlarni shakllantirish.
2. Mintaqada geostretegik manfaatlarni ifodalovchi «Bo‘lib tashla, va hukmronlik qil» tamoyilini to‘ldirishga xizmat qiluvchi «Imtiyozli hamkorlikni belgilash» tamoyili ham mavjud. Uning maqsadi:
1) Har bir davlat kim balandir shiori bilan imtiyozli hamkorlikka asoslanishi.
2) Ayirmachilikni shakllantirish.
3) «Nomaqbul» davlatlar imkoniyatlarini cheklash.
4) Maqsad - muayyan mintaqaga ta'sir o‘tkazish plandarmiga ega bo‘lish.
3. «Teng huquqli va o‘zaro foydali hamkorlik» tamoyili geostro-tegin manfaatlarni ro‘yobga chiqarish va davlatlararo aloqalarni mustahkam-lashning eng oqilona va to‘g‘ri yo‘lidir. O‘zbekiston bunga amal qilib kelmoqda.