‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi
.4 . Pensiya tayinlashda o ‘rtacha oylik ish haqini
Yüklə 65,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
9 .4 . Pensiya tayinlashda o ‘rtacha oylik ish haqini
hisoblab chiqarish tartibi Tayinlanadigan pensiyalar miqdorini belgilovchi asosiy omil — o'rtacha oylik ish haqidan iborat. Shu sababli o ‘rtacha oylik ish haqi to ‘g‘ri aniqlanishi va to ‘g‘ri hisoblanishi muhim aha- miyatga egadir. Pensiya tayinlash chog'ida o ‘rtacha oylik ish haqini hisob- lashning umumiy tartibi „Fuqarolam ing davlat pensiya ta'm inoti to ‘g ‘risida“gi qonunning 31-moddasida belgilangan bo‘lib, unga k o 'ra pensiyani hisoblab chiqarish uchun, ishdagi tanaffuslar mavjudligidan q at'i nazar, oxirgi o ‘n yillik m ehnat faoliyati davomidagi istalgan ketma-ket besh yil uchun (pensiya so‘rab m urojaat etgan kishining tanlovi b o ‘yicha) amaldagi o ‘rtacha oylik ish haqi olinadi. 0 ‘rtacha oylik ish haqi ketma-ket ish- langan oltmish kalendar oyidagi ish haqining umumiy miqdorini oltmishga bo'lish yo‘li bilan aniqlanadi. Bunda pensiya so'rab murojaat etgan kishining xohishiga qarab, ishga kirish yoki ish- dan bo‘shash munosabati bilan ish kunlari soni to'liq bo ‘lma- gan oylar ishlangan to'liq kalendar oylari sifatida hisobga olinadi. Pensiya soTab m urojaat etgan kishi besh yildan oz vaqt ishlagan hollarda o'rtacha oylik ish haqi ishlangan kalendar oy- laridagi ish h aq in in g um um iy m iq d o rin i shu oylar soniga bo'lish yo‘li biian aniqlanadi. M avsum iy ishlarda band b o ‘lgan xodim larga pensiyalar tayinlashda amaldagi o'rtacha oylik ish haqi istalgan ketma-ket besh mavsumdagi ish haqini oltmishga bo‘lish yo‘li bilan aniq- lanadi. Pensiyani hisob-kitob qilish uchun eng kam ish haqining sakkiz hissasidan ortiq bo‘lmagan ish haqi olinadi. Pensiyani hisoblab chiqarish uchun olinadigan o ‘rtacha oylik ish haqi eng kam oylik ish haqi miqdoridan oz bo ‘lgan yoki ish haqi to ‘g‘risidagi m a'lum otlar umuman bo‘1magan hollarda ish staji uchun pensiya eng kam oylik ish haqiga qarab hisoblab chiqariladi. Qonun hujjatlariga muvofiq sug'urta badallari hisoblanadigan ish haqining b archa tu rlari pensiyalam i hisoblab chiqarish uchun ish haqiga qo'shiladi. Davlat tomonidan ijtimoiy sug'urtalanmaydigan shaxslaming pensiyasini hisoblab chiqarish uchun ish haqiga sug‘urta badal- 82 www.ziyouz.com kutubxonasi lari olinadigan m ehnat haqi turlariga o'xshash pul ta'm inotining barcha turlari qo'shiladi. Pensiya so‘rab m urojaat etgan kishining xohishiga binoan o‘quv davrida to'langan stipendiya ish haqiga tenglashtiriladi. Ish vaqtini hisob-kitob qilish mumkin boMmagan xodimlar- ning (fermerlar, yakka tartibdagi mehnat faoliyati bilan shug'ul- lanuvchi shaxslar, ayrim fuqarolam ing yum ushlarini bajaruv- chilar va hokazo) pensiyalarini hisoblab chiqarish uchun ish haqi miqdori 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzu- ridagi B udjetdan tash q ari Pensiya jam g 'arm asig a to 'la n g a n sug'urta badallari miqdoriga qarab aniqlanadi. Ish haqining natural qismi ijtimoiy sug'urtaga o ‘tkazilgan badallar miqdoriga qarab baholanadi. Boshqa davlatlardan ko‘chib kelgan, 0 ‘zbekiston Respubli- kasida ishlamagan fuqarolarga pensiyalar 0 ‘zbekistondagi tegishli kasb ham da malakadagi xodimlarning pensiya tayinlanayotgan vaqtdagi o 'rtach a oylik ish haqiga asoslangan holda hisoblab chiqariladi. Basharti, bunday kasb hamda malakalar respublikada bo‘l- masa, o ‘rtacha oylik ish haqini aniqlash tartibini 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilab beradi. Chet elda ishlashga yuborilgan xodimlaming o'rtacha oylik ish haqini hisoblab chiqarishda ular chet elga yuborilishidan oldin olgan ish haqi hisobga olinadi. Ishlovchilaming ish haqiga mintaqaviy koeffitsiyent belgilan- gan hududlarda yashovchi shaxslar va oilalarga pensiya tayinlashda mintaqaviy koeffitsiyent e'tiborga olingan holda hisoblab chiqilgan amaldagi ish haqi hisobga olinadi. Turli davrlarda tayinlangan davlat pensiyalarini barobarlash- tirish maqsadida joriy qilingan tuzatish koeflfitsiyentlarini qo'llash tartibi sohasida muayyan o ‘zgarishlar joriy qilindi. Jum ladan, 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkam asi- ning 2011-yil 8-sentabrdagi 252-sonli qarori bilan tasdiqlangan „Davlat pensiyalarini tayinlash va to ‘lash tartibi to ‘g‘risida“gi N izom ga ilova qilingan „P en siy an i hisoblash uchun qabul qilinadigan amaldagi ish haqining yakka tartibdagi koeffitsi- yentlarini qo‘llagan holda qayta hisoblab chiqish tartibi to ‘g‘ri- sida“gi Nizomga ko‘ra: „Ish haqining yakka tartibdagi koeflfitsi- yenti — tegishli oyning pensiyasini hisoblash uchun qabul 83 www.ziyouz.com kutubxonasi qilinadigan haqiqiy ish haqining aynan shu oyning eng kam oylik ish haqi nisbati sifatida aniqlanadigan m iqdor b o ‘lib, shaxsning ishdagi mavjud tanaffuslaridan qat'i nazar (pensiya tayinlash uchun m urojaat qilgan shaxsning tanlashiga ko‘ra), mehnat faoliyatining oxirgi o ‘n yili mobaynidagi istalgan ketma- ket oltmish oyidan har bir oyi uchun aniqlanadi, bunda shaxs- ning pensiyani hisoblash uchun qabul qilinadigan haqiqiy ish haqi tegishli oydagi eng kam oylik ish haqi miqdoriga bo‘linadi va hisoblab chiqiladi. Davlat pensiyalarini rasmiylashtirish va tayinlangan pensiya- larni to ‘lash bilan bog'liq hujjatlarni yuritish tartibi 0 ‘zbekiston respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2011-yil 17-noyabrda 2282- son bilan ro'yxatga olingan „Pensiya ishlarini rasmiylashtirish va yuritish tartibi pensiya hujjatlarining shakllari va ulami to‘ldirish qoidalari to ‘g‘risidagi yo‘riqnoma“da belgilab qo'yilgandir.1 Yüklə 65,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|