‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

amaliyoti va tarixi
kafedrasining mudiri 
dotsent B.Do‘sqorayev
Guruh rahbari 
N.Toshpo‘Iatova
6-mashq. Quyidagi matn turini aniqiab, uni aniqlahgan stil
bo‘yicha tahlil qiling.
QO‘LINGNI OG‘ZINGDAN OL
Agar bolalarda yomon odat bir yildan beri davom etayotgan 
bo‘lsa, uni yo‘qotish uchun ham shuncha vaqt ketadi.
Bolangiz hamisha tim og'ini tishlab, qo‘lini og'ziga solsa yoki 
bum ini kavlayversa, bu albatta, sizga yoqmaydi. Leldn ulami bu 
yomon odatlardan qaytarish undan ham mushkulligi sizni xunob 
etadi. Yomon odatlaiga qarshi kurash boshlagan ota-onalar ko‘pincha 
uchta xatoga yo‘l qo‘yishadi.
79
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Birinchi xato
Bolangiz tirnog‘ini ataylab tishlaydi.
Y o‘q, unday emas. Olimlaming fikricha, bu yerda insonning 
tug‘ma his-luyg'usi negizida shakllangan harakat muhimdir. Axir 
bolani hecli kim tim oq tishlab, burun kavlashga o ‘rgatmagan, 
shunday cmasmi? Bu degani, bu xatti-harakatni bolaga tabiat in’om 
etgan. Xuddi maymun ham bum ini tozalab, tishi bilan timoqlarini 
olib tashlaganidek, inson bolasi ham shu usulga ongsiz ravishda 
taqlid qiladi. M aymun miyasida maxsus mexanizm bor, ular bu 
jonivorni o ‘zini tozalab turishga undaydi, m aym un o ‘z xatti- 
harakatidan rohatlanadi. G o ‘dakka ham bu harakatlar yoqadi. 
Demak, tim oq tishlamasligi uchun (axir u maymuncha emas va 
o ‘ziga boshqacharoq qaraydi) ushbu jarayonni boshqa narsa bilan 
almashtiring. Bu kabi yomon odatlami qilishga moyil bolalaiga hayotda 
e'tibor, ota-onasining mehri, o ‘ziga ishonch yetmaydi. Bola shu 
bilan ovunadi, u barmog‘ini so‘rib, o ‘rindiqda likillaganicha maza 
qiladi. Bu paytda u o ‘z uyidami yoki mehmondami, unga buning 
farqi yo‘q.
Ikkinchi xato
Y om on odat bilan o ‘zimiz kurasha olamiz, sliifokorga borish 
shart emas. Bu noto‘g‘ri. H a, to ‘g‘ri, bunday odatlar ota-onasi o ‘ta 
qattiqqo‘l, melirga zor bolalarda ko‘proq uchraydi. Lekin ulami 
miyadagi kamchiliklar ham keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, 
og‘ir kechgan homiladorlik yoki tug‘uruqning qiyin kechishi. Yana 
uchinchi sabab ham b o r — bu bolaning o'sishdan qolishidir. 
Shuningdek, uch sabab baravar kelishi ham mumkin. Shuning 
uchun ham faqat psixonevrolog shifokoigina qanday sabab tufayU 
ushbu holatlar kehb chiqqanini aniqlab, nima qilish kerakligi haqida 
to ‘g‘ri tavsiyalar bera oladi. Ya’ni bolaning miyasini band qilish 
kerakmi, uni rivojlantirish zamrmi yoki faqatgina m ehr va muhabbat 
rishtalari bilan uni o ‘rab-chirm ash darkormi, tanlab beradi.
Uchinchi xato
Bola shunchaki o ‘zini tutishni bilmaydi. U ni jazolash kerak. 
Bolaning qo‘Uni og‘ziga solib, bum ini kavlashi uchun jazolash
80
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

teskari ta ’sir etishi mum kin, axir bu xatti-harakat uning o'ziga 
ham yoqadi, shuning uchun u sizga o ‘chakishib, aksini qilishi 
mumkin. Taqiq bilan ish bitira olmaysiz. Juda ko‘p ota-onalar 
farzandlari barmoqlariga xantal surib qo‘yib ham ko‘rishgan. Ba’zi 
bir bolalar nafaqal bu odatlarini tashlashm agan, balki endi 
xantalning achchiq ta ’mi og‘izlariga yoqib, onalaridan uni yana 
surib qo‘yishini iltimos ham qilishgan... Qaysidir bir bo‘yoqchi ota 
bolasining barmoqlarini bo ‘yoqqa tiqib oldi. Shunday bo‘ldiki, bo!a 
endi qoiini bo‘yoqsiz so‘rmay qo‘ydi va faqat bo‘yoq so‘rab, xarxasha 
qihshga tushdi. Oqibatda, bolaning miyasi zaharlanishgacha bordi.