Tayanch ifodalar
Stilos — suyakdan qilingan tayoqcha.
Slil — nutq stili m a’nosida qo‘llangan.
Stil — stilet (ingichka xanjar va stilo — avtoruchka so‘zlari kelib
chiqqan).
Struklural stilistika — tilning vazifadosh stillarini o ‘rganuvchi
stilistika.
Lingvistika — til.
Adabiy
me’yor —
tilning
eng yuksak, ishlangan, sayqallangan
ko‘rinishi.
Funksional — vazifadoshlik.
Okkazionalizm — har bir ijodkoming sliliga xos b o ‘lgan, u
yaratgan so‘zlar.
Leksik va frazeologik m e’yor — liamma tomonidan ishlatiladigan,
hammaga tushunarli boTgan so‘z va iboralaming qoTlanilislii.
M ushtarak — barcha stil uchun umumiy.
11
www.ziyouz.com kutubxonasi
SO ‘ZLASHUV STILI
Reja:
1. So‘zlashuv stilining ko'rinishlari.
2. So‘zlashuv stilining fonetik xususiyatlari.
3. Leksik-frazeologik xususiyatlari.
4. So‘zlashuv stihning grammatik xususiyatlari.
So‘zlashuv stili — nutqning dialogik shaklidir.
Bu stil yozma
nutqqa qaraganda ta'sirchanligi, hissiyotga boyligi, yangi so‘z
qo‘llashlar mavjudligi bilan ajralib turadi. Bu stilda so'zlovchining
barcha imkoniyatlari namoyon bo‘ladi. U nutqiga hissiyotini ham
qo‘shib gapiradi. Bunda turli imo-ishora va qo‘l
harakatlaridan
foydalaniladi. Bu vositalar nutqda aytilmay qolislri mumkin bo ‘lgan
so‘z va iboralaming o 'm in i to ‘ldiradi va bayon qilinayotgan fikmi
yanada aniqlashtiradi. Bu stilda to ‘liqsiz gaplar ishlatiladi,
chunki
tushirilgan qism boshqa bir rephkada yoki boshqa bir nutq vaziyatida
ifodalanishi mumkin. So‘zlashuv stilining ikki xil ko'rinishi bor:
1) adabiy so‘zlashuv stili;
2) oddiy so‘zlashuv stili.
Adabiy so‘zlashuv stihda o‘qituvchilar, suxandonlar, jumalistlar,
ilmiy
xodimlar, yozuvclii va shoirlar, rahbar xodimlar,
artistlar
gaplashadilar. Bu stil dars jarayonida, sahna nuqtida, kino san’atida,
telefilm lar, ax b o ro tlar, te le o ch e rk la r, rad io in sen iro v k alard a
ishlatiladi. Adabiy so‘zlashuv stilida jaigon va sheva so‘zlari bo‘lmaydi.
- OdcBy so‘zlashuv stihda betakahuflik bilan erkin muomala qilinadi.
Bunda shunday so‘zlar
ishlatiladiki, ular adabiy tilda b o ‘lmashgi
mumkin. Lekin bunday so‘zlar badiiy nutqdagi ayrim personajlar
nutqining o ‘ziga xoshgini ta'm inlash uchun qo‘llanislii mumkin.
Oddiy so'zlashuv nutqi dialektal nutqni ham aks ettiradi. So‘zlovchi
qaysi dialekt vakih bo‘lsa, shu dialektda gapirishi mumkin. M asalan,
Dostları ilə paylaş: