Yozma nutq kamchiliklari haqida tushuncha

Yozma nutq kamchiliklari haqida tushuncha.

Og‘zaki nutq atrofdagilar bilan bevosita aloqa qilishda ishlatilsa, yozma nutq boshqa vaziyatda boshqa bir joyda, davrda yashagan kishilar bilan muloqatda bo‘lish, ularning fikrini anglash vositasidir. Yozma nutq fikrlarimizda ixtiyoriy ifodalab berishning eng qulay vositasidir. Yozma nutqni o‘qish hamda yozish jarayonlari tashkil etadi. Yozma nutqni tushinish uchun maxsus tartibdagita’lini olmoq, ya’ni savodli bo‘lmoq zarur. Yozma nutq og‘zaki nutq asosida shakillanadi.

• Og‘zaki nutq atrofdagilar bilan bevosita aloqa qilishda ishlatilsa, yozma nutq boshqa vaziyatda boshqa bir joyda, davrda yashagan kishilar bilan muloqatda bo‘lish, ularning fikrini anglash vositasidir. Yozma nutq fikrlarimizda ixtiyoriy ifodalab berishning eng qulay vositasidir. Yozma nutqni o‘qish hamda yozish jarayonlari tashkil etadi. Yozma nutqni tushinish uchun maxsus tartibdagita’lini olmoq, ya’ni savodli bo‘lmoq zarur. Yozma nutq og‘zaki nutq asosida shakillanadi.

Yozma nutq mexanizmlari murakkab bo‘lganligi tufayli uni shakillantirib borishda turli hil qiyinchiliklar kuzatilib turadi. Logopediyada yozma nutqdagi nuqsonlar disgrafiya (grekcha dis-buzilish, grafo-yozaman), agrofiya (a-inkor qilish, yo‘q grafo-yozaman), dileksiya (grekcha dis-buzilish, lego o‘qiyman), aleksiya (grekcha a-inkor qilish, yo‘q, lego-o‘qimoq) atamalari bilan yuritiladi. Yozma nutqdagi kamchiliklar haqida korreksion pedagogika nomoyondalari qimmatli nazariyalarni yaratib qoldirganlar. Kusmaul (1877), Berkan (1881) o‘zlarining ilomiy asarlarida o‘qish va yozishdagi kamchiliklar mustaqil nutq nuqsonlari ekanligini ko‘rsatib berdilar. Bunga qadar yozma nutqdagi kamchiliklar ақлий aqliy asosiy blgilaridan biri deb hisoblab kelinar edi.

XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab o‘qish yozishdagi kamchiliklar камчиликлар ko‘rib idrok etishning yuzaki, norizo bo‘lishidan kelib chiqadi deb, olimlar yozma nutqdagi kamchiliklarni legoseniya (o‘qishning sustligi) va grafosteniya (yozishning sustligi)atamalari bilan nomlashni tavsiya ettilar. 1907 yili rus olimi K.N.Monaxov yozma nutqdagi nuqsonlarni sezuvchanlikka aloqador afatik buzilishning sensor harakteri deb hisobladi. Mashxur klinisist-nevropotolog R.A.Tkachev, S.S.Mnuxinlar yozma nutqdagi kamchiliklar bo‘g‘in obrazlarini esda saqlay olmaslik, tovushlarni noto‘g‘ri talaffuz etish oqibatida sodir bo‘lgan nutq nuqsonlari deb, ularni aleksiya, agrafiya deb atashni taklif etdilar.

• XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab o‘qish yozishdagi kamchiliklar камчиликлар ko‘rib idrok etishning yuzaki, norizo bo‘lishidan kelib chiqadi deb, olimlar yozma nutqdagi kamchiliklarni legoseniya (o‘qishning sustligi) va grafosteniya (yozishning sustligi)atamalari bilan nomlashni tavsiya ettilar. 1907 yili rus olimi K.N.Monaxov yozma nutqdagi nuqsonlarni sezuvchanlikka aloqador afatik buzilishning sensor harakteri deb hisobladi. Mashxur klinisist-nevropotolog R.A.Tkachev, S.S.Mnuxinlar yozma nutqdagi kamchiliklar bo‘g‘in obrazlarini esda saqlay olmaslik, tovushlarni noto‘g‘ri talaffuz etish oqibatida sodir bo‘lgan nutq nuqsonlari deb, ularni aleksiya, agrafiya deb atashni taklif etdilar.