‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

9 .6 . S a n ita riy a faollari
S anitariya m aorifi ishlarida sog‘liqni saqlash m uassasalari bilan 
bir q ato rd a aholi ham qatnashadi. Sanitariya m aorifi ishlari sanitariya 
faollari tay y o rlash b ila n c h a m b a rc h a s b o g ‘liqdir. R espublika Oliy 
M ajlisi va h u k u m ati, m ahalliy hokim liklar qoshida sog‘liqni saqlash 
b o ‘yicha doim iy h a y ’at b o ‘ladi. Bu hay’at o ‘z atrofiga tibbiyot jam o - 
a tc h ilig in i, fao llarin i t o ‘plab , ah o li yashaydigan jo y la rn in g o b o - 
d o n c h ilig in i, b a rc h a k o rx o nalarning sanitariya h o latin i, aholi sog‘- 
lig‘in i n a z o ra t ostiga oladi va h o k azo . T ek shirish n atijalari to ‘g ‘- 
risida O liy M ajlis yoki tegishli kengashlarga ax b o ro t berilad i. Bu 
o rg a n la r u sh b u a x b o ro t yuzasid an tegishli q a ro r qabul qiladi.
Q izil H o c h va Q izil Y arim Oy ja m iy a tla ri ah o li h a m d a m axsus 
u y u sh m a la m i (sanitariya drujinalari va postlari) tayyorlaydi, m am - 
lak a tn in g san itariy a m udofaasiga, so g 'liq n i saqlash m uassasalariga 
y o rd a m b e ra d i, a h o li o rasid a tib b iy o t-san itariy a b ilim la rin i, do - 
n o rlik n i ta rg 'ib qiladi, b a ’zi kasalliklarga (sil, rak) qarshi kurashish- 
ning sanitariya faollarini tayyorlaydi va ularni sanitariya-profilaktika 
ish la rin i bajarishga safarb ar etadi.
Q izil H o c h va Qizil Y arim Oy jam iyati sanitariya drujinachilari, 
san itariy a posti a ’zolari va ja m o a tc h ilik faollari tu rli xil sanitariya - 
profilaktika ishlarini bajarishda qatnashadilar. Bu ishlam ing barchasi 
tib b iy o t-sa n ita riy a qism i, so g 'liq n i saqlash p u n k ti, sex, poliklinika 
va S E N M in in g shifokorlari rahbarligida am alga oshiriladi.
T ashkilotlardagi sanitariya postlari tashkilot tarkibiga kiruvchi 
b o 'lin m a la m in g (sex, oshxona va hokazo) sanitariya holatini kuza- 
tish d a , shaxsiy gigiyena qoidalarini o 'rg atish d a , kasallik va shikast- 
lanishning oldini olish va birinchi tibbiy yordam ko'rsatishda, sanoat 
sanitariyasi va texnika xavfsizligi qoidalari ustidan nazorat o'rnatishda 
tibbiyot x o dim larining y o rd am ch ilari hisoblanadi. Q ishloq h u d u d - 
laridagi ja m o a la rd a sanitariya faollari yuqum li kasalliklar, shikast- 
lan ish n in g o ld in i olishga, b a rc h a obyektlar (dala shiyponlari, tu ra r 
jo y b in o lari, osh x o n alar va h. k.) sanitariya holatini n azo rat qilishga 
y o rd a m b e ra d ila r, sa n ita riy a m aorifi ishlari b o 'y ic h a su h b atlar 
o 'tk a z is h , b ax tsiz h o d isa la r yuz b ersa b irin c h i tib b iy y o rd a m
k o 'rs a tis h va sh ik a stla n g a n la rn i fe ld sh e r-a k u sh e rlik pun k tlarig a 
(q ish lo q u c h astk a shifoxonasiga) olib borishni uyushtiradilar.
191

---

0 ‘quv yurtlaridagi sanitariya faollari o ‘quvchilar orasida shaxsiy 
gigiyena q o id ala rig a rioya qilishni ta rg ‘ib q ila d ila r va b ajarilishini 
ku za ta d ila r, o ‘quv yurti tarkibiga qarashli jo y la rn in g (o ‘quv binosi, 
ustaxonalar, o shxonalar va h.k.) sanitariya holatini n a z o ra t qiladilar. 
S a n ita riy a q o id a la ri b u z ilg a n d a, m a k ta b sh ifo k o ri (h am sh ira si) 
yoki sa n ita riy a sh ifo k o rig a x ab ar b e ra d ila r. S a n ita riy a faollarin in g
e n g yaxshilari ta n la b o lin ib , S E N M yoki sh ifo x o n a la rd a m axsus 
tay y o rg a rlik d a n o ‘tk az ila d i, so ‘ngra u larga sa n ita riy a vakili gu- 
v o h n o m asi b erilad i. S anitariya vakillari b a rc h a o b y e k tla rn i te k sh i­
rish hu q u q ig a ega b o ‘ladi, u lar u ch astk alarg a yoki S E N M g a berki- 
tilib q o ‘yiladi va sh ifo k o rla r bosh ch ilig id a faoliyat k o ‘rsatadilar.
Sug‘urta tashkilotlarining vakillari kasaba uyushm asining faollari 
h iso b la n a d i va tib b iy o t x o d im lari bilan birga fao liy at k o ‘rsatadi. 
U la rn in g aso siy v a z ifa la ri q u y id a g ila rd a n ib o ra t: x a s ta la n g a n
ish ch ilarg a o ‘z v a q tid a yo rd am k o ‘rsatish va m e h n a tg a yaroqsizlik 
v a ra q a sid a n t o ‘g ‘ri fo y d alan ish n i k u z a tish , soxta b e m o la r va ishga 
sab ab siz k e lm a g a n la rn i a n iq la s h , y o lg ‘iz b e m o rla rn i p arv arish
qilishga yordam lashish.
Tibbiyot muassasalari qoshida ishchi-xizmatchilar vakillaridan iborat 
jam o at kengashlari tashkil etiladi va ular m uassasa faoliyatida ishtirok 
qiladi. Kengash a ’zolari sanitariya nazoratini o ‘m atishda, tibbiyot xizma- 
tini yaxshilash borasidagi tadbirlarni ishlab chiqishda tibbiyot xodimlariga 
yordam beradilar. Tibbiyot xodimlari tom onidan sanitariya faollari maxsus 
kurslarda o ‘qitilib, ulam ing ishi nazorat qilinadi.