‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

9 .3 . S a n ita riy a m aorifi ishlarin ing usullari va vositalari
S a n ita riy a m aorifi ishlari u ch usu ld a olib boriladi: 
og‘zaki,
m atbuot va k o ‘rgazmali vositalar.
S a n ita riy a m aorifi ishlarini o g ‘zaki usulda olib borishga su hbat 
v a savol-javob kech alari o ‘tk azish , m a ’ru z a la r o ‘q ish , rad io t o ‘l- 
q in la rid a n foy d alan ish kiradi.
M a tb u o t o rq a li u y u sh tirish g a k ito b la r, v a ra q a la r, sh io rla r, 
e s d a lik la r n a s h r q ilish , b y u lle te n la r, dev o riy g a z e ta la r, savol- 
ja v o b taxtasi tashkil qilish kiradi.
K o‘rgazmali usulga esa plakatlar, rasmlar, kinofilmlar, teatr ham da 
televideniye tom oshalari va ko ‘rgazm alardan foydalanish kiradi.
S a n ita riy a m ao rifi ishlarini o g ‘zaki usu ld a olib b orish keng 
tarqalgan. Og‘zaki usuldan foydalanganda m ahalliy talab va sharoitlar 
hisobga olinadi, bunda tinglovchilar bilan uzluksiz aloqada b o iin a d i. 
Bu u su ld a rejali m a ’ruza yoki su h b a tla r uyushtiriladi.
S uhbatni ko ‘pin ch a tibbiyot xodim lari o ik a z a d i. Suhbat qiziqarli 
va tu sh u n a rli b o iis h i u c h u n u lar o ld in d a n tin g lo v ch ilarn in g bilim
sa v iy a sin i b ilis h la ri z a ru r. S u h b a t reja sin i tu z ib , u n g a p u x ta
tayyorlanish kerak. B unda ko ‘rgazm ali m ateriallard an foydalanish, 
s u h b a t o ik a z ila d ig a n m uassasa (y o to q x o n a , tash k ilo t, x o ‘ja lik va 
h. k.) fao liy atid an m isol keltirish m u m k in . S u h b atn i so d d a , o d diy 
tild a o ik a z is h lozim .
Sanitariya m aorifi ishlari orasida aholi o ‘rtasida savol-javob o ‘tka- 
z ish n in g h a m ah am iy ati katta. B un d a b a rc h a qiziquvchi kishilar 
o ‘zla rin i q iziq tirg an savollarga jav o b olad ilar. S anitariya m aorifi 
ish la rid a m a tb u o t v o sita la rid a n foydalanish b irm u n c h a qulaylik 
tu g ‘diradi. N a sh r qilingan kito b larn i, risolalarni, esdaliklarni aholi 
b e m a lo l o ‘q ib -o ‘rganishi m u m k in .
S og‘liqni saqlash sohasidagi yangiliklar m a tb u o td a (m arkaziy 
va m ah alliy ) m u n ta z a m yoritilib b o rilad i. Bu m a ’lu m o tla r a n iq
m u am m o la rg a b a g ‘ishlangan va am aliyot bilan b o g ia n g a n b o iis h i 
lo zim , c h u n k i u ni a h o lin in g keng q a tla m i o ‘qiydi.
Savol-javob qutisi ham sanitariya m aorifi ishlarini anch a qiziqarli 
olib b o rish im k o n in i y aratad i. B un d a kich k in a q u tic h a g a savol 
y ozilgan x a tla r t o ‘p lan ad i. M a ’lum v a q td a n s o ‘ng, savol lar o ‘qilib
187

---

tegishli ja v o b la r jav o b taxtasiga y o p ish tirib q o ‘yiladi. Bu y o ‘l bilan
kishilarga sirtqi m asla h at beriladi.
S a n ita riy a m ao rifi ish la rin in g k o ‘rg azm ali v o sita la r o rasid a
p lak atlard an foydalanish keng tarqalgan. K o ‘rgazm ali vosita sifatida 
su ra tla rd an h a m foydalanish m u m k in . S alo m atlik bu rch ag in i o ‘rta 
tibbiyot xodim lari tashkil qiladi. U n in g k o ‘rgazm alaridan plakatlar, 
ra sm la r, tib b iy o tg a taa llu q li sh io rla r, dev o riy g a z eta , a d a b iy o tla r 
jo y o lishi m u m k in .
A holiga san itariy a m aorifiga o id k in o film la rn i k o ‘rsatish h a m
yaxshi sa m a ra berad i. M ah alliy rad io t o ‘lq in lari o rq ali k ich ik ro q , 
sodda tilda yozilgan m a ’ruzalam i, xabarlam i va boshqa m ateriallam i 
o ‘qish ayni m u d d ao . R adio orqali yangi tu q q a n ayollarga m aslah at- 
lar berish, ularga tibbiyot m uassasalarining kun tartibiga rioya qilish, 
bolalam i gigiyenik jih atd an to ‘g‘ri tarbiyalash va yuqum li kasalliklarga 
qarshi kurashish haqida kichik m a ’ruzalar qilish ayni m uddao b o ‘ladi.
K eyingi vaqtlarda sanitariya m aorifi ishlarini aholiga ch u q u rro q
sin g d irish m aq sa d id a k o ‘p ro q te le v id e n iy e d a n fo y d ala n ilm o q d a . 
U n d a tibbiyotga b a g ish la n g a n m axsus k o ‘rsatuvlar nam oyish qilib 
borilyapti.
Y irik tib b iy o t m uasassalari q o sh id a sa lo m a tlik u n iv ersite tla ri 
tash k il q ilin ish i m u m k in va u y e rd a 1—2 yil d a v o m id a m axsus 
d a stu r asosida m ashg‘u lo tlar o ‘tkazish m u m k in . Bu universitetlarda 
m ash g ‘u lo tlarn i ilm iy -ta d q iq o t in stitu ti va o ‘quv y u rtla rin in g ilm iy 
x o d im lari, m alak ali s h ifo k o rla r olib b o rad i.