Zbekiston respublikasi

1.2.1-rasm. Funksional sxemalar:
14
a– elektr yuritmali tizim; b– mexatronika tizimi
•
axborot datchiklari ijrochi mexanizm harakatining joriy koordinatalari 
ko`rsatgichlarini elektr signallari shaklida belgilab boradi; 
•
kiruvchi o`zgartgichlar bu elektr signallarni mikroprotsessor 
tushunadigan raqamli shakllarga aylantiradi; 
•
chiquvchi o`zgartgichlar mikroprotsessordan chiqadigan raqamli 
signallarni mexatronik modulni boshqaradigan elektr signalga aylantiradi; 
•
mexatronik modul esa ta`minot manbaining elektr energiyasini ijrochi 
mexanizm ishlashi uchun kerak bo`lgan aylantiruvchi moment va tezlikka ega 
bo`lgan mexanik energiyaga aylantirishni ta`minlaydi. 
14
Введение в мехатронику/ А.И. Грабченко, В.Б. Клепиков, В.Л. Доброскок и др. – Х.: НТУ «ХПИ», 2014. – 
с.6. 
EYu-elektr yuritma;
ED- elektrdvigatel;
KO
`
Q- kuchli o’zgartgichli 
qurilma;
EEM- elektr energiyasi manbai;
UM – uzatuvchi mexanizm;
D1-D3- parametr datchiklari;
BQ- boshqaruvchi qurilma;
U- signal beruvchi;
IO – Ishchi organ.

---

19 
“
Elektryuritma
” va “
mexatronika
” atamalarini amalda 
sinonim
so`zlar deb 
qabul qilish mumkin. Bu ikkita tizim orasidagi asosiy o`xshashlik shundan iboratki,
ularning ikkisi ham elektromexanik tizim bo`lib, asosiy vazifalari elektr energiyani 
mexanik energiyaga aylantirib, texnologik jarayon talablari bo`yicha ishchi organ 
(ijrochi mexanizm) harakatlarini boshqarishdir. Bundan kelib chiqadiki, bu ikkita 
tizim elektrmexanik tizimlar sinfiga kiradi. 
1.2.1 
b
-rasmda ko`rsatilgan MT nisbatan murakkabroq MTning tarqibiy 
qismi bo`lishi mumkin. Bunga o`xshash, bir-biri bilan bog`liq ko`p dvigatelli
elektryuritmalar ham mavjud. 
Endi funktsional sxemalarni qiyoslab, ular orasidagi farqlarni ko`rib 
chiqamiz: 
MT da boshqaruvchi rolini mikroprotsessor o`ynaydi, elektryuritmada esa 
bu boshqa qurilmalar, shu jumladan analogli qurilmalar ham bo`lishi mumkin.
MTning funktsional sxemasida KO`Q, ED va UM bloklari yo`q. Ularning 
funktsiyalari mexatron modullarda mujassamlangan.