Zbekiston respublikasi

1.2.2. Mexatronika tizimlarining strukturasi 
Oldingi mavzuda aytib o`tilganidek, MTning asosiy vazifasi (texnika sohasi 
sifatida)– bu boshqaruv tizimining yuqori bosqichidan keladigan boshqarish 
maqsadi haqidagi axborotni tesqari aloqa boshqaruvi printsipi asosida tizimning 
maqsadga yo`naltirilgan funktsional harakatiga aylantirishdir.
1.2.2-rasmda mexatronik tizimlardagi energetik va axborot oqimlarining 
oqish yo`llari blok-sxemasi ko`rsatilgan. 
Zamonaviy tizimlarida elektr energiyasidan oraliq energiya shaklida 
foydaniladi. Shunday qilib, mexatronik tizimni ishlab chiqish uchun nazariy jihatdan 
4 ta asosiy funktsional blok kerak bo`ladi: to`g`ri zanjir orqali bog`langan axborot-
elektrik va elektrmexanik energiya o`zgartirgichlari hamda teskari aloqa zanjiridagi 
elektr-axborot va mexanik-axborot o`zgartirgichlari. 

---

20 
Agar 
elektr 
energiyasi 
o`rniga 
gidravlik, 
pnevmatik 
yoki 
kombinatsiyalashgan (misol uchun, elektrgidravlik) energiya manbasi ishlatilsa, 
demak ularga to`g`ri keladigan o`zgartirgichlar va datchiklar qo`llaniladi.
1.2.2-rasm. Mexatronik tizimdagi axborot va energetik oqimlar. 
 FO`- funktsional o`zgartirgich 
e
nergetik oqim 
axborot oqimi 
1.2.3-rasmda harakati kompyuterli boshqariladigan mashinaning umumiy 
strukturasi ko`rsatilgan.
Harakati kompyuterli boshqariladigan mashinaning umumiy strukturasi 
quyidagicha (1.2.3-rasm): 
• 
oxirgi zvenosi ishchi organ bo`lgan mexanik qurilma; 
• 
kuchli o`zgartgichlar va bajaruvchi dvigatellardan tarkib topgan 
yuritmalar bloki; 
• 
yuqori darajasi inson-operator yoki kompyuter tarmog`idagi boshqa 
EHM bo`lgan kompyuter boshqarish qurilmasi; 

---

21 
• 
ishchi organ harakati va mashinaning haqiqiy holati haqidagi axborotni 
boshqarish qurilmasiga yetkazuvchi sensorlar.