Zbekiston respublikasi

Rezistorlar 
Kondensatorlar 
. 
Induktivli katushka 
Transformator 
Tranzistor (ingl. transistor) 
Tiristor 
Optopara yoki optron 
Operatsion kuchaytirgich 
(ingl. operational amplifier, OpAmp)
. 
 
1.3.5-rasm. Mexatronikaning elektr / elektron elementlari
 

---

29 
1.3.6-rasm. Mexatronikaning boshqarish interfeysi /hisoblash texnikasi 
elementlari
5. Mexatronika-Kompyuter / Axborot tizimi elementlariga apparat 
ta`minoti va dasturiy ta`minot kiradi.
Ular quyidagi vazifalarni bajarishga mo`ljallangan: 
•
avtomatlashtirilgan 
dinamik 
sistemalarni 
tahlil 
qilish; 
ularni 
modellashtirish, optimallashtirish va loyihalash; 
•
sistemalarni virtuallashtirish; 
•
tezkor boshqaruvni ta`minlash; 
•
simulyatsiyali modellashtirish.
 
Va shu asosda inson-operator bilan inson-mashina interfeysi (
HMI
) orqali 
dasturlash rejimlarida MTlarning harakatlanish jarayonida o`zaro aloqada bo`ladi va 
tashqi (periferiyadagi) qurilmalar bilan ma`lumotlarni almashinadi. 
MTlarning kompyuter boshqarish tizimi odatga boshqarish tizimining yuqori 
bosqichiga kiradi. 

---

30 
 
 
1.3.7-rasm. Mikrokontroller tuzilishi 
 
Shunday qilib, tarkibida uchta zaruriy qismi bo`lgan va energetik hamda 
axborot oqimlar bilan bog`langan - mexanika (aniqrog`i elektromexanika), elektron 
va kompyuterli qismlar MTlarning boshqa tizimlardan farq qiluvchi birlamchi 
xususiyati hisoblanadi. 
Bu komponentlar interfeyslar bilan bir-biriga ulangan. 
Interfeys (ing. 
interface
– ajratish yuzasi, to`sin) – ikkita tizim, qurilma va 
dasturlarni bir-biri bilan hamkorlik qilish usul va uslublari hamda imkoniyatlaridir. 
Masalan, 
USB, CAN, Ethernet
va h.k. 
USB 
(ing. 
Universal Serial Bus
– universal ketma-ket shina) hisoblash 
texnikasi atrofidagi qurilmalardan o`rta va kichik tezlikda axborotlarni uzatish 
uchun ketma-ket interfeys. 
Ethernet
([`i:θә nεt] inglizchadan 
ether
[`i:θәr] «efir») – kompyuter 
tarmoqlari uchun axborotni paket shaklida uzatish texnologiyasi. 

---

31 
O`tgan asrning 80-yillarida 
BOSCH
kompaniyasi tomonidan tarmoq 
interfeysining yangi kontseptsiyasi 
CAN – (Controller Area Network)
taklif qilindi. 
CAN 
– shina bir vaqtning o`zida raqamli axborotlarni qabul qiluvchi va 
etkazib beruvchi har qanday qurilmalarni ulashni ta`minlab beradi. Bunday shinalar 
yuqori tezlikda axborotni etkazib bera oladi.