Ўзбекистон республикаси

Jamiyatga bog’liq boshqa mezonlar
Shaxsning ijtimoiy salomatligi undagi quyidagi tavsiflar orqali tushuntiriladi: ijtimoiy borliqdagi voqyea-hodisalarni to’g’ri, xolis idrok etish; tashqi muhit hodisotlariga nisbatan qiziqishning mavjudligi, tabiiy atrof muhit hamda odamlar muhitiga tez moslashish – kirishimlilik, ijtimoiy foydali ishlarga ixlosmandlik, iste’mol madaniyati, altruizm, empatiya, o’zgalar oldida mas’uliyatni his etish, ochiq ko’ngillilik, xulq-atvor va tafakkurdagi demokratizm hissi. Demak, bunday inson befarq, loqayd emas, unga yana dangasalik, xudbinlik, johillik, jangarilik kabi salbiy sifatlar xos emas, u o’zini o’rab turgan jamiyatning ta’sirlari og’ushida.

Inson salomatligini ta’minlovchi, jamiyat ta’siriga bog’liq psixologik omillarning mazmun-mohiyatini ruhiy nosog’lomlikning nimalarda namoyon bo’lishini ham tavsiflash orqali tushunish mumkin. Masalan, agar odam zararli odatlar og’ushida bo’lsa, o’zining xatti-harakatlari uchun mas’uliyatni his etmasa, o’ziga ishonmasa, ma’nan qashshoq, passiv bo’lsa, uni ruhan nosog’lom deyish mumkin. Ko’p narsalarga loqaydlik, befarqlik, sal narsaga asabiylashish – zaharxandalik, g’ayirlik, har narsadan shubhalanish kabilar odamlarni omadsizlikka, tushkunlikka olib keladiki, ular kundan kunga salomatliklari yomonlashib borayotganligidan noliyveradigan bo’lib qoladilar. Bunday odamlarning fikrlash tarzi ham buziladi, ba’zan bo’lar-bo’lmas gaplarni gapiraveradigan, yoki bir narsani xadeb qaytaraveradigan, xudvaysaqi bo’lib qoladi.

Ruhan nosog’lom shaxsda shunday salbiy o’zgarishlar tufayli uning atrof-muhitga umuman qiziqishi so’nib boraveradi, yaqinlari bilan munosabatlarida ham hadeb jizzakilik qilaveradi, hayotiy pozisiyasi tobora yo’qolib borayotganday bo’ladi. Ba’zan bu holat o’ziga nisbatan haddan ziyod talabchanlik bilan qarash yoki irodaning umuman susayganligi bilan ham bog’lanishi mumkin. Ruhiyatdagi bunday og’ishlar xulq-atvordagi salbiy og’ishlarni keltirib chiqaradiki, oqibatda odam atrofdagilar – yaqinlari, do’stlari, hamkasblari, kursdosh yoki sinfdoshlar bilan ziddiyatga boraverish, boshqalar qayg’u-g’amlarini ham mensimaslik, ba’zan o’zgalar ustidan hokimlik qilish, mansabparastlik, manmanlik, moddiy boyliklarga ruju qo’yishda o’z ifodasini topishi mumkin.