Õzbekiston respublikasida jismoniy madaniyat tizimini rivojlanishining umumiy tavsifi reja

Rejalashtirish tcxnologiyasi
Rejalashtirish jarayonida õqituvchining butun ijodiy faoliyat tizimini õquvchining ketma-ket operatsiyasiga o xshatish
mumkin. Bu faoliyatlar asosiy ish yõnalishlari haqida ğoya- ning
kelib chiqishidan boshlanadi. Bunday boshlanğich ğoya- lar.
kõpincha, talabalik yillari kelib chiqadi.
Jismoniy tarbiyaning nazariyasi va metodikasi“ kursini hamda
yengil atlctika, gimnastika, sport õyinlarining ayrim
metodikasini kuzata borib. talabalar õzlashtirayotgan bilim va
malakalarini lx)‘lğusi ishlariga «õlchaydilar‘\ Õqituvchilarda
kelgusi ishlarining ğoyasi shu õquv yilining õzida tajribali
pcdagoglar ishini kuzatish, õrganish, o*z kasbi ustida mustaqil
ishlashi jarayonida shakllanib boradi. Bunda talaba õz mulaxassisligi bõyicha faqat hamkasbining emas, boshqa lajribali
õqituvchilarning ishini ham õrganishi kerak.
Sõng ğoya aniq ish sharoiti bilan, õquvchilarning tayyorgarlik
darajasi bilan qiyoslanadi, labiiyki, albatla, ba'zi bir
õzgartirishlar kirinlndi. Faqat shundan keyingina ish maqsadi
õquvchilarni nazariy, jismoniy va tcxnik tayyorgar- liklari
asosida shakllantiriladi.
Maktab dasturida kõrsatilgan nazariy axborotlarni õzlashtirib olish. jismoniy sifatlami tarbiyalash va jismoniy mashqlarni õrganish. bir qator aniq vazifalarni qõyish orqali
crisliiladi. Sluinday ckan. navbatdagi rejalashtirish tcxnologiyasini ta’lim va tarbiya vazifalarining tõğri qõyilishi deb
hisoblash nuimkin.
Qõyilgan vazifalarni hal etisli uchun õqituvchi õquv- chilarga
pcdagogik ta’sir sistcmasini aniqlaydi. U — manba. metodlar va
ish sliaroilini õz ichiga oladi. Bu opcratsiya ham oldingilari
singari õquvchilarning faol ishtirokida bajarilishi imimkin.
Bunda jismoniy tarbiya jarayonini tõğri tashkil etishga xalaqit
berishi nuimkin bõlgan salbiy omillarni hisobga olish zarur.
Pcdagogik jarayonning tõğri borayotganligini tekshirish uchun
maxsus tanlab olingan test-zuvala yordamida bosqich- ma-bosqich
nazorat rejasi tuziladi. Agar har bir bosqichda olingan nazorat
natijasi rejalashtirilganga javob bcrsa. bu holda butun
opcratsiya rejalarining tõğri ekanligi haqida xulosa qilish
nuimkin. Agarda rejalar vijdonan amalga oshirilgan bõlsa-yu,
nazorat natijalari rejalashtirilgandan biroz farq qilsa, demak.
rejalashtirish tcxnologiyasida xatolar mavjud.
Bu xaiolarni uchala zvcnodan izlash kerak. Birinchi navbatda,
rejalashtirishda hamma noqulay omillar hisobga olingannu. yõqmi,
shuni tekshirish zarur. Ikkinchi navbatda. ix-'dagogik tizim
la’siri taftish ctiladi, agarda bu ycrda xato sezilmasa. bu
holda pedagogik vazifalarning haqiqiyligi baholanadi.
Agarda xatolar birinchi zvenodayoq sezilib qolsa va
natijalarning bajarilishiga shular sababchi bõlganligig:i
õqituvchi ishonch hosil qilsa. tcgishli cliora kõriladi va
boshqa zvcnolar tekshirilmaydi. Bunday variant õqituvchining
birinchi yil ishlashida juda zamr. Shuning uchun yosh
õqituvchilar doimo õz faoliyatlarini tahlil qilib borishi, õzi
uchun qat’iy hakam bõlishi kerak. Bu kelgusi nuivaffaqiyatlar
garovidir.
Rejalashtirish yakuniy hisob bilan tugallanadi. Hisob
natijasida olingan ma'lumotlar kcyingi sikl rejalari ucliun dans
seriyalari: õquv choragi, õquv yili bosh lanğich liisoblanadi.
Rejalashtirish tcxnologiyasi sxcmali bolishi mumkin.
Rejalashtirishda qõyiladigan talablar
Rejalashtirishga qõyiladigan talablar
Rejalashtirishning aniq hujjatlarini tuzishda õqituvchi qator
talablarga rioya qilislii kerak.
1. Rejalar xalq va Inmar-tcxnikn ta'limi, rahbar tashkilotlarining qarorlari va mc’yoriy hujjatlariga muvofiq bõltshi
kerak. Ular davlat rejasi asosida jismoniy tarbiya tizimining
bõğinlari uclum tuziladi. Hamma rejalar jismoniy larbiyaning
umumiy maqsadlariga muvofiq hamda Xalq la'limi vazirligi
lomonidan islilab chiqilgan mctodik tavsiyanomalarga nuivofiq
bõlisln kerak.
2. Rejalashtirishda jismoniy larbiyaning umumiy va metodikuslubiy asoslaridan kelib chiqish kerak. Kejalashtirish
jarayonida asosiy tamoyillar — prinsiplarni amalga oshirish
uchun qulay imkoniyatlar boladi: shaxsni har tomonlama
rivojlantirish. jismoniy taibiyaning mchnat va harbiy amaliyot
bilan boğliqligi, muiuazamlik. qutaylik. musiahkanilik va yuksalisb. Shulardan qaysi birlari soğlomlashtirish samarasini
bcrsa va shuğullanuvchilarga liar tomonlama ijobiy ta'sir ctsa.
shunisiga kcng yõl ocliib bcriladi. Markaziy Osiyo tabiiy
sharoitida yillik dars soallarining kõproq qismini ochiq havoda
õtkazishni rejalashtifgan ma’qul.
Masalan, Farğona viloyatidagi 5- son õrta maktab jismoniy
tarbiya õqituvchilaridan Tojiboyev X.. A. Qõchqo- rovlar
boshlanğich va õrta hamda yuqori sinf õquvchilari uchun alohida
maydonlar qurib bu maydonlarni xilma-xil transpon balonlan bilan
dastur matcriallari asosida jihozladilar.
3. Rejalashtirishga qoyiladigan asosiy talab lining maqsadga
muvofiqligi va kelajagi borligidir. Ma’lum sikl rejasi dars
seriyalari, yil, chorak oldingi sikllarga asoslanishi va
bajarila- digan ishga tayyorlashi kerak.
4. Reja amalga oshiriladigan bõlisln kerak. Rejalashtirishda
õquvchilar sonini.ulurni jismoniy layyorgarligini. maktabning
shart-sharoitini, moddiy-texnik ta'minlanganligini. faslni va
boshqa talablarni hisobga olish zarur. Shu shan va talablardan
qaysi biri mavjud bõIsa.õquv dasturidan biroz chctlangan bõlsa
ham, shulami rejalashtirish zarur. Bu ycrda ma'lumki, 144
imkoni bõlmagan materiallar soati imkoni borlariga bcriladi.
Lckin har bir õqituvchi ish jarayonida asta-sekinlik bilan
shuğullanuvchilarga sharoit va imkoniyat yaratib bcrishi kerak.
Bunday holatlar. kõpincha. dastur bõlimiga yangi talablar
kiritilganda bõladi.
5. Rejalashlirishning aniqligi õrgatish bosqichlarini, ularning vazifalnriga mosligi bilan ifodalanadi. Kõp mashqlar
ichidan eng zaruriysini, har tomonlama mukammali yoki pcdagogik samaradorlikni la'minlaydiganlari tanlab olinishi zamr.
Manbalardan foydalanish izchilligini saqlash va „kuchli ta’sir
etuvchi mashqlardan" vaqtidan awal foydalanishga yõl qõy- maslik
zamr.
6. Rejaning kõrgazmaliligini gralikni amaliyotda qõllash
orqali amalga oshiriladi.
Rejalashtirishdan oldingi ishlar