«Ózbekstanda iktnıń rawajlanıwı» temasında publicistika maqala jazıwdı úyreniw

Publitsistika latınsha “publicus” sózinen alınǵan bolıp “social”, “jámiyetke oid” degen mánisti beredi. Publitsistikaning mánisi haqqında túrlishe qarawlar, túrlishe tariypler bar bolıp tabıladı. Ayırım sózliklerde ol social, siyasiy máselelerdi yorituvchi ádebiyat dep qaralsa, ayırım qánigeler tárepinen oǵan ijodning bir túri dep tariyp beriledi. Bizińshe bul hár eki tariypda da publitsistikaning qásiyetleri óz ańlatpasın tapqan.
Publitsistika bul - turmıstı súwretlewdiń bólek bir jolı, usılı, dóretiwshilik turi bolıp tabıladı. Ol jámiyet ómiriniń sol kúndegi, áyne zaman degi bolıp ótken social áhmiyetke iyelik etiw waqıya hám hádiyselerin sáwlelendirip ommaga jetkeredi, dáwirdiń eń aktual máselelerine munasábet ańlatadı, yechilishi kerek bolǵan mashqalalardi kóterip shıǵadı, sol kungi, áyne zaman degi kisiler ushın xızmet etedi. Publitsistika sol zaman waqıya hám hádiyselerinen sol zaman adamların xabarlı qılıw, sol kún ushın zárúr másele hám mashqalalardi analiz etiw hám olardıń yechilishi boyınsha jámiyetke tásir kórsetiw quralı bolıp tabıladı. Publitsistikaning bas wazıypası turmıs daǵı waqıya hám hádiyseler, másele hám máseleler haqqında jámiyetshilik pikirin oyatıwdan ibarat esaplanadi. Publitsistika túp mániste − aytılǵan gáp, jazılǵan tekst, málim bir kórinisindegi dóretpe bolıp, ol baspasóz betlerine ko'chgan, radio, televidenie, internetten orın alǵan táǵdirdagina ideologik siyasiy hám ruwxıy kúshke aylanadı, ommaga jetip baradı. Eger publitsistik ruxlanıw, yaǵnıy áyne zaman máselelerin kóterip shıǵıw hám áyne zaman adamlarına jetkezip barıw socialliq ómirdi sáwlelendiriw kórinislerinen bolǵan kórkem ádebiyatda hám kórkem ónerdiń barlıq túrlerinde ámeldegi bolsa -de publitsistika keń hám hartaraflama jumıs kóre alatuǵın maydan − baspasóz bolıp tabıladı. Illo, baspasóz de tap áne sol funktsiyanı atqaradı, yaǵnıy jámiyet ómirin suwretleydi, analiz etedi, oǵan óz tásirin kórsetedi hám ol óziniń bul social hámzifasini publitsistika arqalı ámelge asıradı. Bul bolsa baspasóz menen publitsistikaning bir-biri menen bekkem baylanıslılıǵın kórsetedi. yaǵnıy baspasózsiz publitsistika hám publitsistikasiz baspasóz jumıs ko'rolmaydi.
Publitsistika insaniyattıń ómirdi biliw, onı aqıl etiw, dunyada júz berip atırǵan waqıya hám hádiyselerden xabarlı bolıw hám olardan ózi ushın tiyisli juwmaqlar shıǵarıw quralı bolıp tabıladı. Sol sebepten da ol insannıń turmıstı baqlaw, izertlew nátiyjesi, tájiriybelerinen kelip shıqqan pán menen hám de sırtqı dúnyanıń estetik in'ikosi bolǵan ádebiyat hám kórkem óner menen bekkem baylanıslı. Publitsistika turmıs daǵı fakt hám waqıyalardı atap kórsetiw, olardı izertlew, mánisin, ishki nizamlıqlardı ashıwda pánge tán qatar usıl hám múmkinshiliklerden paydalanadı. Sol sebepten hár qanday publitsistik shıǵarmada málim dárejede sociallıq-siyasiy, ekonomikalıq, ilimiy izertlew ámeldegi boladı. Usınıń menen birlikte publitsistika dúnyanı biliw hám sáwlelendiriwde tiykarınan sózden paydalanǵanligi boisidan ol kórkem ádebiyatqa jaqın turadı jáne onıń strukturalıq bólegine aylanadı. Publitsistika sóz kórkem óneri bolǵan kórkem ádebiyattan obraz hám obrazlılıq, syujet, kompozitsiya hám basqa zárúr suwretleytuǵın qurallardı aladı. Bul kórkem ádebiyatqa baylanıslı -kórkem elementler publitsistik dóretpelerdiń tásirliligin asırıw, turmıstı janlı, qızıqlı suwret etiw ushın qollanıladı. Biraq publitsistikaning tiykarǵı waziypası sol kungi socialliq ómirdi sol kún ushın operativlik menen kórsetip beriwden ibarat bolǵanlıǵı boisidan ol jaǵdayda joqarıdaǵı kórkem ádebiyatqa baylanıslı -kórkem qurallardan tek zárúr jaǵdaylardaǵana, málim dárejede paydalanıladı. Yaǵnıy, tap baspasóz sıyaqlı publitsistika da sóz siyasatı bolıp tabıladı.
Tap baspasóz sıyaqlı publitsistika da socialliq ómirdiń barlıq tarawların óz ishine aladı hám jámiyet ómiriniń qaysı qırların jaqtılandıriwge qaray hár qıylılarda bolınıp ketedi. Mısalı, jámiettiiń sol kúndegi, áyne zaman degi ómiriniń bas máselelerin sociallıq-siyasiy publitsistika yoritsa, onıń ekonomikası, islep shıǵarıw máselelerin bolsa ekonomikalıq publitsistika ózinde sáwlelendiredi. Ilimiy publitsistika ilim salasındaǵı mashqalalardi yoritadi.
Publitsistika tek ǵana jámiyet ómiriniń barlıq qırların jaqtılandıriwde ózge tán qural hám usıllardan paydalanadı. Atap aytqanda, kórkem ádebiyatqa baylanıslı -kórkem publitsistika ózinde turmıstıń barlıq tarawların sáwlelendirse-de, bunda ol bólek kórkem ádebiyatqa baylanıslı -kórkem qurallarǵa tayanadi. Yaǵnıy, kórkem publitsistika turmısqa kórkem ádebiyat kózqarasınan yondoshadi hám de baspasóz menen ádebiyat ortasında turadı, olardı bir-birlerine ajıralmas baylanıstıradı. Hajviy publitsistika bolsa socialliq ómirdi jaqtılandıriwde bólek social -kórkem qural bolǵan social kúlkine, yaǵnıy satira hám yumorga tiykarlanadı. Fotosuratlar járdeminde jumıs kóretuǵın fotopublitsistika da publitsistika quramına kiredi.
Publitsistika baspasóz, ǵalaba xabar túrlerine qaray da hár qıylılarǵa bolınıp ketedi. Mısalı baspasóz, yaǵnıy gazeta hám jurnal betlerinen jay alatuǵın publitsistik materiallardan tısqarı radiopublitsistika, telepublitsistika da bar bolıp tabıladı. Televideniedan jay alatuǵın hám kino sa'nati menen baylanıslı bolǵan kinopublitsistika da ulıwma publitsistika menen birlesip ketedi. Socialliq ómirdiń eń zárúrli tárepleri, bas qırların sáwlelendiriw bolǵan publitsistika áne sonday keń qamrovga hám reń-baranglik ózgeshelikine iye esaplanadı.
Joqarıda keltirip ótilgen ayrıqshalıqlar publitsistikaning mazmunıy hám stilistik táreplerine tiyisli bolıp tabıladı. Usınıń menen birlikte publitsistika óziniń ishki qásiyetleri, socialliq ómirge qaysı tárzde jantasıw hám sáwlelendiriw qırları kózqarastan da hár qıylılarǵa bolınıp ketedi. Turmıs daǵı waqıya hám hádiyseler haqqında operativlik menen xabar beretuǵın, turmıstıń kózge kórinip turǵan ústki qatlamların yorituvchi publitsistika - axboriy, yamasa xabarlı etiwshi publitsistika dep atalsa, waqıya hám hádiyselerdiń ishki mánisin ashıp beretuǵın, turmıstıń tereń ishki qatlamların ózinde sáwlelendiriwshi analitik publitsistika da bar bolıp tabıladı. Turmıs daǵı waqıya hám hádiyseler, kisiler iskerligin kórkem ádebiyatqa baylanıslı -kórkem qurallar menen yorituvchi, basqasha etip aytqanda turmıstı kórkem-estetik tárepten analiz etip bahalaytuǵın kórkem publitsistika usı dóretiwshilik turining eń jetilisken, joqarı formasın quraydı. Publitsistikaning usı úsh xili bir-biri menen óz-ara munasábette bolıp bir-birin toltırıp keledi hám de socialliq ómirdiń barlıq qırların ózinde hár tárepleme, reń-barang sáwlelendiriwshi social -dóretiwshilik hádiysesi retinde insaniyatqa xızmet etedi. Yaǵnıy, publitsistika turmıs haqqında xabar beriw, onı analiz etiw menen sheklenip qalmastan onı reń-barang, túrli jilolarda suwretleydi. Bul - insan sanasınań ullı jańa ashılıwlarınan biri bolıp tabıladı.
Publitsistika tur hám xillarga bóliniwden tısqarı ishki-strukturalıq tárepten túrli janrlarga da bólinedi. Ekenin aytıw kerek, janr sózi frantsuzcha qıylı, tur mánisin ańlatadı hám de ádebiyat hám kórkem óner shıǵarmalarınıń málim mazmunıy hám formasıy túrin ańlatadı. Mısalı, kórkem ádebiyattıń nasriy túrindegi gúrriń, qıssa, roman, qosıqiy túrindegi qosıq, ǵázzel, ballada, dástan, suwretleytuǵın kórkem óner degi natyumort, portret, peyzaj hám basqalar buǵan mısal bóle aladı. Insan ijodining bir túri bolǵan publitsistika da tap sol sıyaqlı óz janrlariga iye boladı jáne bul janrlar publitsistikaning wazıypası, izbe-iz qásiyetlerinen kelip shıǵadı. Atap aytqanda, axboriy publitsistika xabar (informatsiya), reportaj, intervyu, esabat sıyaqlı janrlarga iye esaplanadı. Bul janrlar turmıs daǵı fakt hám hádiyselerdi, jańalıqlardı operativlik menen jaqtılandıriwge xızmet etedi. Usı janrlarning tiykarǵı waziypası oqıwshılardı jámiyette júz berip atırǵan waqıya hám hádiyselerden xabarlı qılıw esaplanadı.
Analitik publitsistika da ózi ushın zárúr janrlarga iye esaplanadı. Bular keńeytirilgen xabar (korrespondentsiya), sáwbet, maqala, recenziya, túsindiriw sıyaqlılar bolıp olarda turmıs waqıyalarınan xabar beriwden tısqarı olardı analiz etiw, ishki mánisin ashıp beriw tiykarǵı orın tutadı. Analitik publitsistika janrlari turmıstıń ishki qatlamlarına kirip baradı, olardı izertlew etedi hám oqıwshı sanasınań ishki qatlamlarına tásir kórsetedi. Analitik publitsistika turmıstıń zárúrli, zárúr máseleleri hám máselelerin kóterip shıǵıwda hám olarǵa salıstırǵanda jámiyetshilik pikirin oyatıwda keń kólemde xızmet etedi.
Turmıstı kórkem ádebiyatqa baylanıslı -kórkem kózqarastan jaqtılandıriwge xızmet etiwshi kórkem publitsistika da ayriqsha janrlarga iye esaplanadı. Bular - taxta, ocherk, esse sıyaqlılar bolıp, olar qatarına hajviy publitsistikaga tiyisli bolǵan fel'eton, pamflet sıyaqlı janrlar da kiredi. Usınıń menen birlikte hajviy publitsistika axboriy hám analitik publitsistika janrlaridan da (hajviy xabar, hajviy maqala hám b.) paydalanıwı múmkin.
Publitsistika túrleri hám janrlarining túrli-tumanlıǵı onıń socialliq ómirdi keń hám hár tárepleme sáwlelendiriwden ibarat wazıypasınan kelip shıǵadı. Publitsistika arqalı insaniyat ózin qorshap turǵan sırtqı dúnyadan xabarlı boladı, onı tusinip jetedi hám óz mápi jolında paydalanadı. Sonlıqtan, publitsistika insaniyattıń zárúrli sociallıq-siyasiy, ruwxıy -dóretiwshilik quralı, jasaw quralı esaplanadı. Insaniyat hár tárepleme rawajlanıwǵa erisken házirgi dáwir kelip baspasózdiń, publitsistikaning ornı hám áhmiyeti barǵan sayın asıp barıp atır.
Publitsistika - sol kungi waqıya, hádiyse hám mashqalalardi sol kungi jámiyetke, oqıwshılarǵa jetkiziw, jámiyetshilik pikirine silteme etiw, bul pikirdi qáliplestiriw hám aqırma jetkiziw bolıp esaplanadı. Jámiyetshilik pikirisiz, kópshilikke tiyisli mashqala hám máselelerdi kóterip shıǵıwlarsız baspasóz materialı hesh kimge dıqqatqa ılayıq bolmaydı, onı hesh kim o'qimaydi. Kórkem ádebiyat daǵı jámiyetshilik pikirinen ayrıqsha bolıp esaplanıw publitsistikadagi jámiyetshilik pikiri geyde tuwrıdan-tuwrı, kórkem publitsistikaga tiyisli janrlarda bolsa málim dárejede kórkem qurallar arqalı ańlatpa etiledi.
Jámiyetshilik pikirin ańlatıwda publitsistikaning hár úsh strukturalıq bólegi qatnasadı. Onıń baslanǵısh - axboriy - xabarlı etiwshi bóleginde de jámiyetshilik pikiri ayriqsha túrde oyatıladı. Gazeta hám jurnallarda beriletuǵın xabarlar, radio arqalı esittiriletuǵın informaciyalar, túrli temalar daǵı teleko'rsatuvlar, taxtalar, reportajlar oqıwshı sanasında qızıǵıwshılıq oyatıwı, pikirin qozǵawı ushın olar janlı, turmıslıq bo'lmog'i zárúr. Kerisinshe, kisiler sanasında qızıǵıwshılıq oyatmaytuǵın, júzeki, bir yoqlama xabarlar, taxtalar jámiyetshilik pikirin qo'zg'otmaydi, baspasóz baspaları hám ǵalaba xabar qurallarınıń suwretleytuǵın wazıypasın atqara almasligiga, aqıbet nátiyjede krizisqa alıp keledi.
Publitsistikaning strukturalıq bólegi bolǵan analitik publitsistikaning bas wazıypası - jámiyetshilik pikirine xizmet etiw bolıp tabıladı. Bul túrge tiyisli janrlar - maqala jáne onıń xillari, sáwbet, recenziya, túsindiriw, gúzetiw sıyaqlılar sociallıq-siyasiy, ekonomikalıq hám materiallıq -ruwxıy turmıstıń túrli máselelerin kóterip shıǵadı hám jámiyetshilik pikirine silteme etedi. Analitik publitsistikaning iskerlik kórsetiwinde gazetalar menen bir qatarda jurnallar tiykarǵı orın tutadı. Jurnallardıń hár qıylıları - sociallıq-siyasiy, ilimiy, kórkem ádebiyatqa baylanıslı -kórkem, hajviy jurnallar óz tarawları daǵı máselelerge itibardı qaratıp, eń zárúrli máselelerge jámiyetshilik pikirin oyatıw menen gúmira boladılar. Buǵan baylanıslı qánige publitsistlarning jámiyetshilik pikirin oyatıw daǵı xızmetlerin úlken bolıp tabıladı. Házirgi zaman ózbek publitsistlaridan Ahmadjon Meliboev, Quyash Dosmuhammad, Qoshqar Norqobil hám basqalardıń social hám materiallıq -ruwxıy turmıstıń túrli másele hám máseleleri boyınsha jámiyetshilik pikirin oyatıw boyınsha xızmetlerin itibarǵa iyelik etiw bolıp tabıladı. Ózbek analitik publitsistikasi baspasózimizning analiz funktsiyasın orınlawda jámiyetshilik pikirine súyene otirip jumıs ko'rmoqda.
Publitsistikaning úshinshi, eń mutabar bólegi - kórkem publitsistika da jámiyetshilik pikirin qáliplestiriw ushın xızmet etedi. Kórkem publitsistikaning tiykarǵı janrlari - ocherk, fel'eton, pamflet socialliq ómir máselelerin publitsistik hám kórkem qurallar arqalı bildiredi. Tuwrısıda, bul janrlarning da tiykarın jámiyetshilik pikiri quraydı. Kórkem publitsistika analitik publitsistikadan ayrıqsha túrde kórkem ádebiyattıń obrazlılıq hám basqa suwretleytuǵın qurallarından keń paydalanadı. Sonlıqtan, kórkem publitsistikada jámiyetshilik pikiri jáne de tereńrek, obrazlar jardeminde, mısalı, hajviy publitsistikaga tiyisli bolǵan fel'eton hám pamfletda social kúlki arqalı ańlatpa etiliwi onıń tásirliligin jáne de asırıwı múmkin. Házirgi ózbek baspasózinde kórkem publitsistikada jámiyetshilik pikirin oyatıwshı ayırım dóretpeler jaratılsa -de, buǵan baylanıslı qılınıp atırǵan jumıslar jetkilikli emes. Ózbek kórkem publitsistikasi ǵárezsiz jurtımızdań sociallıq-siyasiy, ekonomikalıq hám materiallıq -ruwxıy turmısındaǵı mashqalalardi jáne de tereńrek ashıp beriwi, jámiyetshilik pikirine xızmet etiwi kerek.
Baspasózde jámiyetshilik pikirin anıqlawdıń qatar shólkemlestirilgen formaları da bar bolıp tabıladı. Gazeta hám jurnallar betlerinde, radio hám teleko'rsatuvlarda shólkemlestirilediǵan tartıs, tartıs, davra sáwbeti, málim temalar haqqında kisiler pikirin sorap biliw, zárúrli nızamlar, hújjetlerdiń xalıq ortasında dodalanıwı, anketalar tarqatıw, sorap shıǵıw, sotsiologik izertlewler - usılar gápinen bolıp tabıladı. Orınlardaǵı social izertlewler orayları menen baspasóz baspaları da turaqlı baylanısda bolıp turıwları kerek.
Jámiyetshilik pikiriniń tikkeley ámelge asıwında baspasózdiń tásir funktsiyası tiykarǵı rol' oynaydı. Jámiyetshilik pikiriniń ámelge asıwında basqa shólkemler, mámleket keńseleri de zárúrli orın tutadı. Mısalı, Ózbekstan parlamenti tárepinen Ózbekstan Konstitusiyası, til haqqındaǵı, jer haqqındaǵı, OAV haqqındaǵı hám basqa zárúrli nızamlar hám hújjetlerdiń putkil xalıq talqılawına qoyılıwı pikirimizning dálili bolıp tabıladı.
Milliy ǵárezsizlikke erisken Ózbekstan baspasózi hám ǵalaba xabar qurallarında jámiyetshilik pikirin qáliplestiriw hám rawajlandırıwǵa úlken itibar berilip atır. “Mámleketimizdegi sociallıq-siyasiy turaqlılıq jámiyetshilik pikiriniń jaǵdayına jetkilikli dárejede baylanıslı bolıp, onı qáliplestiriwde ǵalaba xabar qurallarına zárúrli orın beriledi,- dep ataladı Ózbekstan Prezidenti I. A. Karimovning “Ózbekstan XXI ásir bosaǵasında : qawipsizlikke abay, turaqlılıq shártleri hám rawajlanıw kepillikleri” kitabında.
Jámiyetshilik pikiriniń baspasóz degi ornı hám áhmiyetin tereń sezim qılıw, onıń nizamlıqların biliw hám odan paydalanıw hár bir bolajaq jurnalistning zárúrli wazıypası bolıp tabıladı.
2022-jıl 28-yanvar kúni “Jańa Ózbekstan” gazetasining 19-sanında “Ózbekstan hám Indiya : AKT salasındaǵı nátiyjeli sheriklik” atlı maqala basıp shıǵarıldı. Usı maqalada Ózbekstan hám Indiya sherikligi sheńberinde ámelge asırılǵan nátiyjeli jumıslar tuwrısında sóz júrgizilgen. Maqalanıń gazeta kórinisindegi variantı. Nomerlestiriw Ózbekstan hám Indiya : AKT salasındaǵı nátiyjeli sheriklik Sońǵı jıllarda kóplegen shet el joqarı tálim mákemeleri úlken qızıǵıwshılıq menen jurtımızda óz filialların ashıw qálewin kórsetip atır. Nátiyjede sheriklik baylanısları keńeyip, IT mektepler qurıw, kadrlardı sapalı tayarlaw máseleleri boyınsha tájiriybe almasilayotir. Bul, álbette, quvonarli. Atap aytqanda, texnologiya hám kommunikatsiyalar boyınsha dúnyanıń jetekshi mámleketlerinen sanalgan Indiya universitetleri filiallarınıń jurtımızda iskerlik baslawı eki mámleket ortasındaǵı sheriklik barǵan sayın bekkemlenip baratırǵanınan dárek bolıp tabıladı. Sol kunga shekem informacion-kommunikaciya texnologiyaları hám programmalıq ónimlerdi islep shıǵarıw salasında Ózbekstan hám Indiya ortasındaǵı óz-ara sheriklikti keńeytiw boyınsha bir neshe joybar ámelge asırıldı. Indiya Elektronika hám informaciya texnologiyaları ministrligi janındaǵı Programmalıq texnologiyalar parklari jámiyeti (STPI) menen sheriklik sheńberinde Tashkent qalasında Programmalıq ónimler hám informaciya texnologiyaları texnologiyalıq parki islengeni pikirimiz dálili bolıp tabıladı. Sonıń menen birge, “Elektron húkimet” sistemasın rawajlandırıw orayı hám Indiya informaciya texnologiyaları orayı ortasında elektron húkimettiń qatar baǵdarları : elektron medicina, elektron tálim, elektron parlament, biznes processlerdi avtomatlastırıw hám basqalar boyınsha mámleket xizmetkerlerin oqıtıwdı shólkemlestiriw boyınsha sheriklik etip kelinip atır.
Xalıq aralıq tájiriybeni ámeliyatda qóllaw, informaciya texnologiyaları salasında bilim almaslaw, sonıń menen birge, seriklik baylanısların bekkemlew maqsetinde 2019 -jıl 18-marttan baslap Indiyalıq tájiriybeli qánige IT parkka máslahátshi retinde tartindi. Indiya tájiriybesine tıykarlanıp, Programmalıq ónimler hám informaciya texnologiyaları texnologiyalıq parkini jáne de rawajlandırıw boyınsha “Jol kartası” islep shıǵıldı. Ózbekstanda Biznes processleri autsorsingi (BPO) yo'nalashini rawajlandırıw maqsetinde Indiyadan iri BPO kárxanalar tartınıp, olar járdeminde jergilikli isbilermenlerdi sol jóneliste jumıs aparıw, olar ushın barlıq kerekli treninglar shólkemlestiriw mólsherlengen. Usınıń menen birge, IT park hám de Gujarat elektronika hám programmalıq támiynat assosiasiyasi ortasındaǵı sheriklik sheńberinde Ózbekstannıń startap ekotizimini rawajlandırıw tuwrısında memorandum qol qoyıldı. Assosiasiya qánigeleri qatnasıwında IT parkning ekinshi tolqını inkubasiya hám akselerasiya programmaları ushın startap joybarlarǵa 169 tańlaw ótkerilip, 23 startap joybar tańlap alındı. Áyne waqıtta Tashkent qalasındaǵı IT parkning jańa infratuzilma ob'yektlarini qurıw konsepsiyası islep shıǵılǵan bolıp, ol jaǵdayda ulıwma maydanı 408 mıń kvadrat metr bolǵan 17 infratuzilma ob'yekti qurılıp atır. IT park hám de “iCreate” Xalıq aralıq isbilermenlik hám texnologiyalar orayı ortasındaǵı sheriklik sheńberinde 2021-jıldıń aprel ayında IT parkning biznes modelin islep shıǵıw hám finanslıq komponentlerdi analiz qılıw boyınsha kónlikpelerdi qáliplestiriwge qaratılǵan 4 onlayn oqıw sessiyasi ótkerildi. Bilimlendiriw tarawı daǵı uzaq jıllıq kelisimler Indiya menen Ózbekstan ortasında kóp tarmaqlı uzaq jıllıq kelisimler sol kunga shekem óziniń unamlı nátiyjesin berip kelip atır. Sonlıqtan, medicina, tálim, elektronika, texnika, sonıń menen birge, ekonomikalıq -siyasiy baylanıslar usılar gápinen bolıp tabıladı.
Tashkent informaciyalıq texnologiyaları universiteti qasındaǵı Javoharla'l Neru atındaǵı Ózbek-Hind Informaciya texnologiyaları orayı 2004-jıl 29 -oktyabrde Dehli qalasında Ózbekstan Respublikası hám Indiya Respublikası húkimetleri ortasında imzolangan óz-ara ańǵarıwıw memorandumiga muwapıq islengen edi. Oraydıń tiykarǵı iskerligi informaciya texnologiyaları salasında oqıw kursların shólkemlestiriwden ibarat. Ol, tiykarınan, C / C ++, C # hám Java sıyaqlı programmalastırıw tilleri boyınsha studentler ushın uzaq múddetli shınıǵıwlar hám de mámleket basqarıwındaǵı qánigelerge jóneltirilgen informacion-kommunikaciya texnologiyalarınan paydalanıw boyınsha qısqa múddetli oqıw kursların óz ishine aladı. Oray shólkemleskennen tap házirgi kunge shekem 32800 dana oqıwshı ol jaǵdayda ilmiy tájriybe asırǵan. Olardan 5100 danası Muhammad al-Xorezmiy atındaǵı Tashkent informaciyalıq texnologiyaları universiteti hám basqa joqarı oqıw orınları studentleri esaplanadı. Qalǵan 27700 danası mámleket hám xojalıq basqarıwı shólkemleri, iri kompaniyalar, bankler hám basqa shólkemler xızmetkerleri bolıp tabıladı. Oray iskerligi usınıń menen sheklenip qalǵanı joq. Ol AKT salasında da óziniń bay tájiriybesi menen oqıwshılar tayarlab kelip atır. Bul jóneliste kadrlar tayarlaw hám qayta tayarlaw salasında jetekshine aylanıw maqsetinde oray oqıw kursları mazmunın jańalaw, jasalma intellekt, mashinasozlik, kiberxavfsizlik sıyaqlı jańa jónelisler boyınsha tárbiyashılardı tayarlawdı maqset etken. wálayatlarda Indiya OTMlarining filialları ashıladı Usı jıldıń 19 -yanvar kúni Indiyanıń Acharya institutlar tarmaǵı atqarıwshı direktorı menen ushırasıwlar ótkerildi. Ushırasıwda qonaqlar IT-qánigeler tayarlaytuǵın joqarı tálim mákemeleri ortasındaǵı óz-ara sheriklik baylanısların keńeytiw boyınsha shártlesiwge erisildi. Bunnan tısqarı 24-yanvar kúni Informaciya texnologiyaları hám kommunikatsiyaların rawajlandırıw ministrligi kishi hámeldarları Indiyanıń Integral universiteti administraciyası menen ushırasıw ótkerdi. Ushırasıw waqtında Indiyada joqarı orınǵa iye bolǵan Integral universiteti wákilleri mámleketimiz wálayatlarında óz filialların ashıw qálewin bildirdi. Usınıń menen birge, tárepler ortasındaǵı sheriklik keleshekleri talqılaw etildi. Atap aytqanda, Ózbekstanda IT tálimdi rawajlandırıw, maman kadrlar tayarlaw boyınsha pikirler bildirildi. Indiyanıń Integral universiteti mámlekettiń abroylı joqarı tálim mákemelerinden esaplanadı. Usı universitetke 2004-jılı Lakxnau qalasında tiykar salınǵan.
Házir ol jaǵdayda derlik 10 mıńǵa jaqın student arxitektura, kompyuter ilmi, ekonomika, kommerciya, mádeniyat hám basqa tarawlar daǵı 150 den artıq tálim programmaları boyınsha oqııp atır. Universitette 17 tálim baǵdarı boyınsha bakalavrlar hám de 14 qánigelik boyınsha magistrlar tayarlanadı. Tashkent qalasındaǵı Amity universiteti iskerligine názer Tashkent qalasındaǵı Amiti universiteti 2019 -jıl 24-sentyabrde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019 -jıl 7-yanvar daǵı “Tashkent qalasında Amiti universitetin shólkemlestiriw tuwrısında”gi sheshimine muwapıq islengen. Házir universitette besew jónelis (Programmalıq texnologiyaları, Kompyuter injiniringi, Ekonomika, Biznes basqarıwı, Turizm basqarıwı ) boyınsha bakalavrva magistrlar tayarlanıp atır. Tálim múddeti bakalavriatda baǵdarına qaray 3-4 jıl, magistraturada 2 jıl alıp barıladı. Sonıń menen birge, universitette 11 jıllıq mektepti tamamlaǵan abituriyentlarni qabıl etetuǵın hám tiykarǵı bakalavriat kursları baslanıwınan bir jıl aldın oqıtıwdı támiyinleytuǵın baslanǵısh ulıwma tálim sisteması — Foundation iskerlik kórsetip atır. Házir Foundation kurslarında 298 dana student oqııp atır. Tálim procesi daslep tolıq shártnama tiykarında islengenine qaramastan, 2019/2020 hám 2020/2021 oqıw jıllarında Amiti universiteti (Indiya ) de bakalavrlar ushın 40 procentlik grant hám 2021/2022 oqıw jıllarında 30 ta mámleket granti ajıratıldı. Birinshi - 2019/2020 oqıw jılı ushın kirisiw imtixanlarında 499 dana student tańlawdan ótti. Kirisiw imtixanları tolıq Indiyalıq qánigeler tárepinen úsh basqıshda ótkerildi. 2020/2021 oqıw jılı ushın imtixan tapsırıwǵa 11065 abituriyent hújjet tapsırdı, olardan 345 danası tańlap alındı. Yaǵnıy, bir orınǵa 30 dan artıq talabanlar hújjet tapsırǵan. Ózbekstanda birinshi ret kirisiw imtixanları Indiyalıq qánigeler tárepinen tolıq onlayn ótkerildi. Bunda barlıq processga jasalma intellekt tárepinen gúzetip barıldı. Búgingi kúnde universitette jámi 859 student oqııp atır. Házir shólkemde 33 dana sırt ellik oqıtıwshı isleydi, olardıń 60 procenti filosofiya doktorı — PhD dárejesine iye oqıtıwshılar bolıp tabıladı. Juwmaq ornında sonı atap ótiw kerekki, Ózbekstanǵa shet el mámleketlerdiń hár tárepleme qızıǵıwshılıqı artıp baratırǵanı, álbette quvonarli. Túrli mámleketlikler qatarı búgin Indiya da Ózbekstannıń zárúrli strategiyalıq sherikine aylanıp barıp atır.