Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

Genqligimin budalahklariyle dolu olan bu hatira defterime
son budalaltgimi da kaydettikten sonra onu yine bir dolap ko^esine
atacagim. - Yoshligimning ahmoqliklari bilan to ‘la bo 'Igan bu xotira
daftarimga oxirgi ahmoqgarchiligimni yozganimdan so hg, uni yana
bir shkaf chetiga otaman,
Izohlovchi-aniqlovchi. 
Aniqlovchning maxsus . ko'rinishi 
izohlovchi 
bo'lib, u predmetga boshqa nom berish orqali aniqlanadi, 
ya'ni shu predmetga yana boshqacha nom beriladi23: 
D oktor Saffet,
simdi Berlinde degil, yaninda olacakti
. -
D oktor Saffet hozir Berlinda
emas, yonida bo ‘lar edi.
Demak, izohlovchi bir ot vositasida 
ikkinchisini aniqlashga, izohlashga xizmat qiluvchi gap boiagidir: 
Miijgan abla benim taban taban ziddimdir(R.N. G.j.
— 
Mujgon opam
mening tamomila ziddimdir.
Izohlovchilar quyidagi m a’nolarni anglatadi:
Izohlanmisbdan anglashilgan predmet holatini bildiradi: 
Копцитиг Ali dede sabahleyin erkenden y o la qikti. - Qo ‘shnim izAli
buva erta saxardan y o ‘Iga tushdi.
Amal-unvonni bildiradi: 
Bunda nisanhm binbagi Hasan diye
anla^ilmasim isteyen bir mana vardi(H.A.J. - Bunda nishonligim
leytenant Hasan deya anglashilishini istash та 'nosi bordi.
Mashg'ulot, 
kasb, 
mutaxassislik 
m a’nolarini 
anglatishi 
mumkin: 
Ben yen i Gografya ve R esim hocam z Feride ’yim. — Men
van si zeozrafiva va rasm о 'qituvchingiz Faridaman.
23 
Turk tilida izohlovchi sintaksisning tadqiqot o b 'ektlaridan biri - so 'z
guruhiari(so‘z birikm alari)dan biri sifatida 
"unvon
g unihi” deb nom langan. Bi- 
roq to ‘plangan m isollar turk tilida bu k o ‘rinishdagi so 'z birikm alari tarkibidagi 
tobe s o ‘zni izohlovchi sifatida o 'rganish afzal ekanini k o ’rsatdi
191

---

Izohlovchilar qarindosh-urug‘chilik munosabatini ifodalashi 
mumkin: