Saqim kestirmigsin (Sochingni kesdiribsan). Копцит ustaya bir cardak yaptirdi (Qo'shnim ustaga bir chordoq yasatdi). Mektubu size okutacagim (Maktubni sizga о ’qitaman). Zeynep qocuga siit iqirdi (Zaynab bolaga sut ichirdi) kabi. Bu gaplarda m antiqan ikki ega bor. Biri gram m atik
nuqtai nazardan ot-ega, ishni bajartiruvchi (yuqoridagi gapdagi
копци va
Zeynep), ikkinchisi m antiqiy ot-ega
[usta, qocuk). K o'pincha
jo 'n alish kelishigida kelgan va gap ichida gram m atik jihatdan eganing
m antiqiy to'ldiruvehisi bo'lgan m antiqiy ega ta ’kidlanm agan bo'lsa,
bir savol yordam ida yuzaga chiqadi:
Saqimi kestirdim. - kimga? -
Berbere (sartaroshga). Stitu iqirdi. - kim ga? -
(Qocuga (bolaga) kabi.
Bunday gaplarda gram m atik vositasiz to'ldiruvchi ishtirok
etadi. Undan tashqari, orttirma nisbatda faqat ish bajarish emas, voqea-
hodisaning bo'lishi, ro 'y berishi ham mumkin:
Kadm onu guldurdii (Ayol uni kuldirdi). §ofdr arabayi du; htrdu (Shofyor mashinani to ‘xtatdij. Bekqi i§iklan sdndurdii (Qorovul chiroqlarni о ’chirdij kabi.
Turk tilida orttirm a nisbat, asosan,
-dir- qo'shim chasi yordam ida
yasaladi
(dondurmek, sevdirmek, saldmnak). Eski turkchada fe in in g orttirm a nisbat qo'shim chasi
-it- va
-ir- b o ig an .
-it- qo'shim chasi unli bilan, shuningdek.
r va / sonor
undosh tovushlar bilan tugagan f e i negizlariga qo'shiladi. Bunday
f e i negizlariga qo'shilganda
-it- qo'shim chasidan
unlisi tushib
qoladi:
