Zonalari teoriyasi elementlari

zaryad tashuvchilar generatsiyasi 
deb ataladi. Agar bu 
jarayon issiqlik ta’sirida amalga oshsa, u issiqlik generatsiyasi deb ataladi. O‘tkazuvchanlik 
zonasida elektronning hosil bo‘lishi va valent zonasida kovakning yuzaga kelishi 5.4, b-rasmda 
mos ishoralar yordamida aylanalar ko‘rinishida tasvirlangan. Strelka yordamida elektronning 
valent zonasidan o‘tkazuvchanlik zonasiga o‘tishi ko‘rsatilgan. 
Generatsiya natijasida yuzaga kelgan elektronlar va kovaklar yarim o‘tkazich kristallida 
yashash vaqti deb ataladigan biror vaqt mobaynida tartibsiz harakatlanadilar, so‘ngra erkin 
elektron to‘liq bo‘lmagan bog‘lanishni to‘ldiradi va bog‘lanish hosil bo‘ladi. Bu jarayon 
rekombinatsiya 
deb ataladi. 
O‘zgarmas temperaturada (boshqa tashqi ta’sirlar mavjud bo‘lmaganda) kristall 
muvozanat holatda bo‘ladi. Ya’ni, generatsiyalangan zaryad tashuvchilar juftligi soni 
rekombinatsiyalangan juftliklar soniga teng bo‘ladi. Birlik hajmdagi zaryad tashuvchilar soni, 
ya’ni ularning konsentratsiyasi, solishtirma elektr o‘tkazuchanlik qiymatini beradi. Xususiy yarim 
o‘tkazgichlarda elektronlar konsentratsiyasi kovaklar konsentratsiyasiga teng bo‘ladi (
n
i
= p
i
). 
n
(negative so‘zidan) va 
p
harflari (positive so‘zidan) mos ravishda elektron va kovakka mos keladi. 
Kiritmasiz yarim o‘tkzgichda hosil bo‘lgan elektron va kovaklar 
xususiy erkin zaryad 

---

tashuvchilar
va ularga asoslangan elektr o‘tkazuvchanlik esa – 
xususiy elektr o‘tkazuvchanlik 
deb ataladi. 
Kiritmali elektr o‘tkazuvchanlik. 
Yarim o‘tkazgichli asboblarning ko‘p qismi kiritmali 
yarim o‘tkazichlar asosida yaratiladi. Elektr o‘tkazuvchanligi kiritma atomlari ionizatsiyasi 
natijasida hosil bo‘ladigan zaryad tashuvchilar bilan asoslangan yarim o‘tkazgichlar –