«zoologiya»

II BAP LEYSHMANIYOZ HÁM BEZGEK KESELLIKLERINIŃ KLASSIFIKACIYASI

Bezgekke qarsı gúresde entomologik tekseriwlerdiń áhmiyeti

Bizge málim bolǵan 4 túrdegi bezgek qozǵawtıwshılarınıń turmıs basqıshlarınıń málim bir bólegi urǵashı Anopheles urıwına tiyisli shıbınlardıń denesinde ótkenligi ushın, bezgekke qarsı gúresde entomologik tekseriwlerdi áhmiyeti úlken. Eń tiykarǵı wazıypalardan biri Anopheles toparına tiyisli shıbınlardıń taksonomiyasini úyreniw. Házirge shekem Anopheles shıbınlardıń shama menen 500 ge yakin túri málim bolıp, olardan tek ǵana 100 tasi tábiy sharayatta bezgek tasıwshıları, olardıń shama menen yarımı eń zárúrli tasıwshıları esaplanadı. Sol sebepli bezgekke qarsı gúresde entomolog Anopheles toparına tiyisli shıbınlardıń túrlerin bul aymaqta keń tarqalǵanlıǵın hám olardı bezgekti tarqatıw daǵı rolin biliwi júdá zárúr. Tuwrısıda, onıń ushın ol shıbınlardı túrli basqısh daǵı sırtqı morfologiyalıq dúzilisin hár tárepleme biliwi, tiykarınan túrlerdi identifikasiya qılıwda, túrlerin anıqlaw kesteinen tuwrı paydalanıwdı biliwi zárúr.
Entomologni házirgi waqıtta zamanoviy sistematikani - kariosistematikani hám malekulyar genetikalıqani bilmasdan islewin oyda sawlelendiriw qıyın. Bezgek quzg'atuvchilarni adamlar menen sezilerli dárejede baylanısın hám tiyisli dárejede bezgekti juǵıwı hár qıylı daǵı shıbınlardıń ekologiyasına hám minez-qulıqına baylanıslı. Bul tamonlarni atız sharayatında úyreniw ushın barlıq tekseriw usıllarınan paydalanıw kerek. Entomologik gúzetisler bezgek tasıwshılarına qarsı gúresti joybarlawda tiykarǵı derek bolıp xızmet etedi.
Bezgek oshaqlarında shıbınlarǵa qarsı gúresti joybarlawda entomolog tómendegilerge itibar beriwi kerek. Bezgek keselligi payda bolıwına sebep bolǵan jaǵdaynı, onı dinamikalıq boljawın, bulman daǵı bezgek tasıwshılardı ekologiyalıq hám biologiyalıq qásiyetlerin, jumısshı kúshine hám zárúr bolatuǵın buyımlarǵa bolatuǵın talaplardı úyrenip shıǵıwı zárúr.
Qayta islew túrin tańlawı shıbınlardıń lichinkalari hám imagolariga yamasa ekewine de qarsı gúres usılın tańlawı zárúr. Etomolog lichinkalarga qarsı gúresde qaysı usıl menen, ximiyalıq insektisidlar yamasa biologiyalıq usıllar menen suw háwizlerine qayta islew jolin tańlawı kerek.
Qayta islew kólemin anıqlawı shárt. Qayta islewdi baslaw múddetin,onıń pátin hám insektisidlarning tásir etiw múddetin hám qayta islew sanın anıqlawı kerek. Shıbınlarǵa hám lichinkalarga qarsı náwbettegi qayta islew túri tamamlangandan keyin onıń natiyjeliligin anıqlawı kerek. Uwlı zatlı insektisidlarni tańlawda - insektisidlarning tásirin, elementtıń tásir etiw waqtın, uwlı zatlılıq dárejesin, sonıń menen birge shıbınlardıń sol elementlarǵa shıdamlıgini (rezistentligi) hám tınıshsızlanıw dárejesin esapqa alıwı kerek.
Bıyılǵı jılda shıbınlarǵa qarsı gúresti joybarlawda bıltır olarǵa qarsı gúresde yamasa awıl xojalıq zıyankeslerine qarsı gúresde sol klasstaǵı uwlı zatlı insektisidlar isletilingen bolsa, entomolog qayta islewden aldın JSST usılı boyınsha isletiletuǵın uwlı zatlı elementlarǵa shıbınlardıń shıdamlıgini hám tınıshsızlanıw dárejesin anıqlawı shárt.
Arnawlı dúzilgen gruppa baslıǵı menen qayta islew ushın kerek bolatuǵın dezinfektorlarni tańlawı hám olardı medicinalıq kórikten ótkeziwi zárúr, jumısshı eritpe tayarlaw, apparatlardı isletiw, uwlı zatlı elementlardı ústlerge qanday sebiw, ózi hám átirapdagilarni qawipsizligin támiyinlew tuwrısında jol-joba ótkeziwi kerek. Xalıq ortasında qayta islew tuwrısında eskertiw hám túsindiriw jumısların aparıwı kerek.