1- mavzu: Kiberxavfsizlik funksiyalari va vazifalari. Kiberxavfsizlik siyosati.
Kiberjinoyatchilik, kiberhuquq va kiberetika
Konfidentsiallik, yaxlitlik va foydalanuvchanlik tushunchalari
Axborotni ishlash, uzatish va to’plashning zamonaviy
usullarining rivojlanishi
foydalanuvchilar axborotini yo’qolishi, buzilishi va oshkor etilishi bilan bog’liq
tahdidlarning ortishiga olib kelmoqda. Shu sababli, kompyuter tizimlari va tarmoqlarida
axborot xavfsizligini ta’minlash axborot texnologiyalari
rivojining yetakchi
yo’nalishlaridan biri hisoblanadi.
1.1.1. Axborot xavfsizligining hayotiy timsollari
Axborot xavfsizligi hayotda mavjud timsollarga asoslanadi.
Hayotda faqat
qonuniy faoliyat olib boruvchi shaxslar mavjud, ular 1-rasmda Alisa va Bob timsolida
akslantirilgan. Biroq, hayotda qonuniy faoliyat yurituvchi
insonlarning faoliyatiga
qiziquvchi, ularning ishlariga xalaqit beruvchi bo’lgan insonlar ham mavjud va ular 1-
rasmda Tridi timsolida tasvirlangan. Tridi timsoli barcha g’arazli
niyatlarni amalga
oshiruvchi shaxslarni ifodalaydi.
Tizim
Bob
Alisa
Tridi
1-rasm. Axborot xavfsizligining hayotdagi timsollari
O’quv qo’llanmaning keyingi bo’limlarini
yoritishda quyidagi hayotiy
ssenariyni ko’raylik.
Ushbu hayotiy ssenariy Alisaning onlayn banki (AOB) deb
ataladi. Bunga ko’ra, Alisa onlayn bankning biznes faoliyatini amalga oshiradi.
Mazkur ssenariyda Alisaning xavfsizlik muammosi nima? Alisaning mijozi bo’lgan
Bobning xavfsizlik muammosichi? Alisa va Bobning
xavfsizlik muammolari bir
xilmi? Tridi nuqtai nazaridan qaraganda qanday xavfsizlik muammolari mavjud?
Ushbu savollarga keyingi qismlarda javob berib o’tiladi.
