1- mavzu: Natural sonlarning o`qilishi va yozilishi

To`garak mashg`ulotlarida foydalanish uchun matematikadan o`quv qo`llanma

1- Mavzu:Natural sonlarning o`qilishi va yozilishi.

1) Son deganda nimani tushunasiz? Raqamlardan tashkil topgan ifoda son deyiladi

Sonlarga misol:

1. 
   736 uch xonali son bu son 7, 3, 6 raqamlaridan tuzilgan
   
2. 
   2815 to`rt xonali son bu son 2, 8, 1, 5 raqamlaridan tuzilgan
   
3. 
   64905 besh xonali son bu son 6, 4, 9, 0, 5 raqamlaridan tuzilgan
   
4. 
   56 ikki xonali son bu son 5 , 6 raqamlaridan tuzilgan
   

2. 
   Natural son deganda nimani tushunasiz? Sanashda ishlatiladigan sonlar natural sonlar deyiladi.
   

Natural sonlarga misol: 15, 22, 1067, 89072, …

2. 
   Sonlarni yozishda qo`llaniladigan raqamlar qaysilar Sonlarni yozishda qo`llaniladigan raqamlar quyidagilar;
   

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 bular arab raqamlari deyiladi. (ular o`nta)

2. 
   0 natural sonlar qatoriga kiradimi?
   

0 natural son emas , lekin u natural sonlarni yozishda ishlatiladigan raqam.

2. 
   Eng kichik natural son qaysi Eng kichik natural son 1.
   

Eng katta natural son mavjud emas .

2. 
   Ko`p xonali natural sonlarni o`qish va yozishning qanday usulini bilasiz ? Ko`p xonali natural sonlarni sinflarga ajratib o`qish usuli.
   

Sonlar sinflarga ajratilsa ularni o`qish va yozish qulay bo`ladi.

2. 
   Sinf nomlarini ayting?
   

• Sinf nomlari :

1. Birlar		9. Septillionlar
2. Minglar	10^3	10. Oktalonlar
3. Millionlar	10^6	11. Nonalonlar
4. Milliardlar	10^9	12. Dekalonlar

₁₀24
₁₀27
₁₀30
₁₀33

5. 
   Trillionlar 10¹² 13. Endekalonlar 10³⁶
   
6. 
   Kvadrillionlar 10¹⁵ 14. Dodekalonlar 10³⁹
   
7. 
   Kvintillionlar 10¹⁸ 15. Gugol 10¹⁰⁰
   
8. 
   Sekstillionlar 10²¹ 16. Asankxeya 10¹⁴⁰
   

2. 
   Ko`p xonali sonlarni qanday qilib sinflarga ajratiladi? Biror sonni sinflarga ajratib ko`rsating. Sonni sinflarga ajratish uchun sonning yozuvidagi raqamlarni o`ngdan chapga qarab guruhlanadi. Har bir guruhda uchtadan raqam bo`ladi. Bu guruhlar sinflar deb ataladi.
   

Misol : 48 203 360 034 008 000 590 060 478 sonini sinflarga ajrataylik . Sonlarni sinflarga ajratish o`ngdan chapga qarab bajariladi.
Sonlar chapdan o`ngga qarab o`qiladi.

2. 
   Eng kichik besh xonali va eng katta to`rt xonali natural sonlarni yozing 10)Berilgan natural sonni xona birliklari yig`indisi shaklida yozing ?
   

2983 = 2 • 1000 + 9 • 100 + 8 • 10 + 3 • 1= 2000 + 900 + 80 + 3