1-Laboratoriya ishi Mavzu: Sifat reaksiyalarini bajarish texnikasi. Laboratoriyada ishlashning umumiy qoidalari

1-Laboratoriya ishi
Mavzu: Sifat reaksiyalarini bajarish texnikasi.
Laboratoriyada ishlashning umumiy qoidalari
Laboratoriyadagi ish nuqsonsiz tozalik va tartibga amal qilishni talab qiladi. Hamma reaktivlar ozoda saqlanishi kerak. Ishlatilmagan reaktivlarni umumiy foydalanish uchun mo`ljallab qo`yilgan reaktivli shishaga qayta to`kish va quyishga ruxsat etilmaydi. Shishadan olinishi kerak bo`lgan quruq moddani shu reaktiv uchun mo`ljallab qo`yilgan maxsus shpatel bilan olinadi. Har xil shishalarning probirkalari va pipetkalarini adashtirib yuborishga mutlaqo ruxsat etilmaydi. Pipetkalarni ishchi stolga quyishga ruxsat berilmaydi. Tomizgichlarning pipetkalari tegishli tomizgichlarda bo`lishi kerak. Alohida foydalanish uchun mo`ljallangan pipetkalar toza probirkalarda yoki distillangan suvli stakanlarda bo`lishi kerak. Suvni tez-tez almashtirib turish zarur. Idishning tozaligiga aloxida e'tibor berish kerak. Idishni vodoprovod suvi bilan cho`tka ishlatib yuviladi. Yog`li shishani boshida vodoprovod suvi bilan yuviladi, so`ngra xromli aralashma bilan va yana ko`p marta suv bilan yuviladi. So`ngra shisha yuvgichdagi distillangan suvda chayib olinadi va to`nkarilgan xolda quritishga qo`yiladi. Rezinali qalpoqchani olib va keng teshikka suv oqimini kiritib pipetkalar yuviladi. Rezinali qalpoqchalar distillangan suv bilan yuviladi.
Probirkaga mustahkam yopishgan cho`kmani suyultirilgan xlorid yoki nitrat kislotalarda yoki ishqorlarda eritish bilan ketkazish mumkin. Biroq buni qilish probirkada qanday cho`kma bo`lishi va u nimada erishi ma'lum bo`lsa, maqsadga muvofiqdir. Ish vaqtida eritma va cho`kmalarga ega bo`lgan barcha probirkalar chalkashligining oldini olish uchun maxsus qalam bilan yozilishi kerak. Bu bir vaqtning o`zida bir necha operasiyalarni olib borishga imkoniyat beradi va analiz o`tkazish uchun zarur bo`lgan vaqtni qisqartiradi.
Laboratoriyada ishlovchi har bir kishi laboratoriya jurnalini to`ldirib borishga majbur. Tajriba bajarilgandan keyin va qandaydir natijalar olingandan so`ng barcha yozishlar o`z vaqtida va aniq bajarilishi zarur. Aloxida qog`ozlarga xomaki yozib olib, so`ng ularni daftarga ko`chirib yozishga ruxsat etilmaydi.
Miqdoriy analiz laboratoriyasida ishlovchi xodim shuni esda tutishi lozimki, ozgina betartiblik analiz natijasining buzilishiga olib keladi. Ko`pincha, analiz natijalari asosida noto`g`ri bajarilgan aniqlash tufayli xato bo`lishi mumkin bulganma`lum xulosalar chiqariladi. Aniqlash uchun kerakli oddiy va o`lchov idishlar juda yaxshi yuvilgan bo`lishi kerak. Shisha idish avval cho`tka bilan issiq suvda yuviladi. Keyin «xromli aralashma», yahni kaliy bixromatning to`yingan eritmasi va kontsentrlangan sulfat kislota aralashmasi bilan ishlanadi. Buning uchun xromli aralashma idishga quyilib va aylantirib hamma devorlari ho`llanadi. Idishning ichki devorlarini uchiga rezina kiygizilgan shisha tayoqcha bilan ishqash mumkin. pipetkalarni uzun shisha silindrga solib ustidan bir necha muddatga xromli aralashma quyib qo`yiladi. pipetkalarni xromli aralashma bilan rezina nok yordamida uni yarmigacha tortib va keng teshikli uchidan to’kib ishlash mumkin. Keyin xromli aralashma o`z idishiga qaytarib solinadi. Xromli aralashma bilan ishlangandan so’ng idish vodoprovod suvi bilan yaxshilab yuvilishi va keyin ichki tomondan ozgina distillangan suv bilan chayilishi kerak. Xromli aralashmadan foydalanganda juda ehtiyot bo`lish kerak, chunki u qattiq kuyishga sababchi bo`lishi mumkin. Agar xromli aralashma teriga tushsa shu zaxotiyoq u joyni suv, keyin esa NaHCO<sub>3</sub> eritmasi bilan yuviladi.
Miqdoriy aniqlash bajarilayotganda ish metodikasiga aniq rioya qilish kerak. Metodikaning hamma shartlariga rioya qilmaslik xatoliklarga va analiz aniqligining kamayishiga olib keladi.
Xar qanday miqdoriy aniqlashda parallel aniqlashlar deb ataluvchi analiz o`tkaziladi, ya`ni bitta aniqlashning o`zi 2 yoki 3 marta takrorlanadi. parallel aniqlash natijalarining qaytarilishi (mos tushishi) to`g`ri aniqlash belgisidir. Mos tushish absolyut bo`lmasligi kerak har bir metodda natijalarning malum darajada farq qilishiga yo’l qo’yiladi. Farq katta bo`lganda aniqlashni takrorlash kerak. parallel aniqlashlardagi farq qanchalik kam bo`lsa analiz shunchalik aniq bajarilgan bo`ladi. O`quvchilar o`zlarining natijalarini o`zlari baholay olishlari va qayta aniqlash zaruriyatini belgilay olishlari kerak.
Analizning hamma ma’lumotlarini o`sha zaxoti laboratoriya jurnaliga yozib qo`yish kerak. Ayrim varaqlarga xomaki yozuvlar yozish mumkin emas, chunki ular yo`qolishi mumkin.