1-mavzu: Kirish. Fanning maqsad va vazifalari elektr signallarining turlari va ularning shakllari

1-mavzu: Kirish. Fanning maqsad va vazifalari. elektr signallarining turlari va ularning shakllari. Dotsent T.Bo’tayev

Reja:

• 1. Аxborot, signallar to’g’risida tushunchalr
• 2.Signallarning tipik shakllari
• 3. Raqamli signallar

Raqamli elektron qurilmalariing ishlashi mantiliy algebra asosida tuzilib, ikkita tushunchaga tayanadi: haqiqiy (mantiqiy 1) va haqiqiy emas (mantiqiy 0).

• Raqamli elektron qurilmalariing ishlashi mantiliy algebra asosida tuzilib, ikkita tushunchaga tayanadi: haqiqiy (mantiqiy 1) va haqiqiy emas (mantiqiy 0).
• Shuning uchun foydali axborot signalini ko’rsatuvchi funktsiya har qanday vaqt momentida ikkita «1» va «0» ni qabul qiladi.
• Qurilmaning kirishiga ta’sir etuvchi kirish buyrug’ini o’zgartirish, chiqishdachiqish buyrug’ini olish uchun ular ustidan mantiqiy operatsiyalar bajariladi.
• Elektron qurilmalarning asosiy mantiqiy operatsiyalari mantiqan kupaytirish yoki kon’yunktsiya, mantiqan qo’shish yoki diz’yunktsiya va mantiqan ayirish yoki invertsiya hisoblanadi.

Аvtomatlashgan tizimlarda axborot almashinishi signallar yordamida amalga oshadi.

• Аvtomatlashgan tizimlarda axborot almashinishi signallar yordamida amalga oshadi.
• Signalni tashuvchilari sifatida fizik kattaliklar tushuniladi, masalan, tok, kuchlanish, magnit holatlar va h.k.
• Chastota, amplituda, faza, impulslar davomiyligi, ketma-ketimpulslar seriyalarining bir yoki bir nechta parallel liniyalarida taqsimlanishi, tasvir nuqtalarining tekislik va x. k. larda taqsimlanishi kabi uzatuvchi vaqtli funktsiyalarni aniqlovchi parametrlar (ular orqali axborot uzatish holatida) axborot parametrlari deb ataladi.
• Аgar fizik kattalik ikki yoki undan ortiq axborot parametrlarning tashuvchisi bo’lsa, u ko’p o’lchovli signal hisoblanadi.
• Аxborot parametrlar bir qator aniq miqdorlar to’plamiga ega.

Аnalog signallar (axborot parametrlari berilgan diapazon ichida har qanday miqdorni qabul qilishi mumkin);

• Аnalog signallar (axborot parametrlari berilgan diapazon ichida har qanday miqdorni qabul qilishi mumkin);
• Diskret signallar (axborot parametrlari faqatgina berilgan aniq diskret miqdorlarni qabul qilishi mumkin);
• Uzluksiz signallar (axborot parametrlari har vaqtda o’zgarishi mumkin);
• Uzlukli signallar (axborot parametrlari vaqtning diskret onlaridagina boshqa miqdorni qabul qilishi mumkin);
• EHM yordamida avtomatlashtiriladigan tizimlarda uchraydigan signallarning tipik formalariga ba’zi misollar quyida keltirilgan:

Аnalog signal. (analogli, uzluksiz, axborot parametri: amplituda)

• Аnalog signal. (analogli, uzluksiz, axborot parametri: amplituda)

• Аnalog signal. (analogli, uzluksiz, axborot parametri: amplituda)

Chaqirilgan signal (analogli, uzlukli, axborot parametri: to’rtburchakli impulslar balandligi (amplituda))

• Chaqirilgan signal (analogli, uzlukli, axborot parametri: to’rtburchakli impulslar balandligi (amplituda))

• Impulsli signal (analogli, uzlukli, axborot parametri: to’rtburchakli impuls fazasining holati)

Ikkilik signal (diskret, uzlukli, axborot parametri: ikkita belgi 0 va 1)

• Ikkilik signal (diskret, uzlukli, axborot parametri: ikkita belgi 0 va 1)

• Impuls-hisobli signal (diskret, uzlukli, axborot parametri: takt chegaralaridagi ikkilik impulslar soni)

Signallar

• Signallar
• Diskret signallar raqamli va ko’p pozitsiyali signal turlariga bo’linadi.
• Barcha raqamli bo’lmagan diskret signallar ko’p pozitsiyali deb ataladi.
• Raqamli signallar asosan ketma-ket yoki parallel tarzda uzatiladi.
• Parallel signallarda axborot parametrlarining barcha parametrlari turli n signal liniyalari orqali uzatiladi.
• Ketma-ket signallarda axborot parametrlarning barcha parametrlari aniq vaqt ketma-ketligida umumiy signal liniyalari bo’yicha birin-ketin amal qiladi.

Raqamli signallar

• Raqamli signallar
• Quyidagi 2-rasmda to’rt razryadli raqamli signalning ko’rinishi tasvirlangan.
• Unda,
• a - parallel signal;
• L - ketma-ket signal;

-Raqamli signallar
Quyidagi 2-rasmda to’rt razryadli raqamli signalning ko’rinishi tasvirlangan.
Unda, a - parallel signal;L - ketma-ket signal;
Misollar:

Tasvir signallarining egallagan polosasi juda katta bo’lganligi tufayli ularni eltuvchi signallar chastotasi ham yuqori bo’lishi kerak. hozirgi kunda televidenie eshittirishlari metrli to’lqinlar diapazonida (49 MGts—230 MGts) 12 ta kanal bo’yicha hamda detsimetrli to’lqinlar diapazonida (470 dan 622 MGts gacha) 19 ta kanal bo’yicha olib boriladi.

• Tasvir signallarining egallagan polosasi juda katta bo’lganligi tufayli ularni eltuvchi signallar chastotasi ham yuqori bo’lishi kerak. hozirgi kunda televidenie eshittirishlari metrli to’lqinlar diapazonida (49 MGts—230 MGts) 12 ta kanal bo’yicha hamda detsimetrli to’lqinlar diapazonida (470 dan 622 MGts gacha) 19 ta kanal bo’yicha olib boriladi.
• Televizion signallarni uzatishda eltuvchi signal amplitudasi tasvir signallari bo’yicha, chastotasi esa ovoz signallari bo’yicha modulyatsiyalanadi. To’liq videosignal tasviri -rasmda keltirilgan.