1. Oʼzbekistonning bozor munosabatlariga oʼtish yoʼli Respublika iqtisodiyotini isloh qilish tamoyillari

9-MАVZU. RIVOJLАNISHNING “OʼZBEK MODELI” VА UNING OʼZIGАXOS XUSUSIYATLАR
REJA:
1. Oʼzbekistonning bozor munosabatlariga oʼtish yoʼli
2. Respublika iqtisodiyotini isloh qilish tamoyillari


1. Oʼzbekistonning bozor munosabatlariga oʼtish yoʼli

1.Maʼmuriy-buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiydan bozor iqtisodiyiga oʼtishmaqsadi bir xil boʼlsada, oʼtishyoʼllari turlicha bulishi mumkin. Oldingi boblardan maʼlumki, bir tizimdan ikkinchi tizimga oʼtishda ikki yoʼl, yaʼni revolyutsion va evolyutsion yoʼllar mavjud. Oʼzbekiston bozor munosabatlariga oʼtishning evolyutsion, bosqichma-bosqich amalga oshiriluvchi yoʼlini tanladi. Bu yoʼl mamlakatimizning oʼziga xos madaniy, tarixiy, Iqtisodiy va tabiiy xususiyatlarini hamda bu yoʼldagi jahon tajribasini hisobga olgan holda revolyutsion tuntarishlarsiz, ijtimoiy tuqnashuvlarsiz, ijtimoiy ximoyani kuchaytirgan holda asta-sekinlik, lekin satʼiyatlilik bilan bosqichma-bosqich rivojlangan bozor iqtisodiyiga oʼtishdan iboratdir.

“Oʼzbekiston - bozor munosabatlariga oʼtishning oʼziga xos yoʼli” kitobida mamlakatimiz raxbari jamiyatning sifat jihatidan yangi holatiga oʼtishning oʼz kontseptsiyasini taʼriflab berdi.
Ushbu kontseptsiya oʼtishning besh asosiy tamoyilini oʼz ichiga oladi. Ularning moxiyati quyidagilardan iborat.
Birinchidan, iqtisodiy siyosatdan ustun bulishi kerak, xam ichki, xam tashqiIqtisodiy munosabatlarni mafkoʼradan xoli etishni taʼminlash zarur.
Ikkinchidan, davlat asosiy islohotchi bulishi kerak, u eng muhimsohalarni belgilab berishi, islohotlar siyosatini ishlab chitsishi va uni izchil amalga oshirishi, jaholatparastlar va konservatorlarning sarshiligini yengishi lozim.
Uchinchi soida - qonunning ustunligi. Buning maʼnosi shuki, demokratik yoʼl bilan sabul etilgan yangi konstitutsiya va qonunlarni istisnosiz xamma fuqarolar xurmat qilishga va ularga rioya etishga majburdirlar.
Toʼrtinchidan, aholining demografik tarkibini hisobga olgan holda kuchli ijtimoiy siyosatni utkazish. Bozor munosabatlarini joriy etish bilan bir vatstda aholini ijtimoiy ximoyalash yuzasidan oldindan taʼsirchan choralar qurilishi lozim. Bu bozor iqtisodiyi yoʼlidagi eng dolzarb vazifa boʼlib keldi va bundan keyin xam shunday boʼlib soladi.
Beshinchidan, bozor iqtisodiyiga oʼtishiqtisodiyning obʼektiv qonunlarini eʼtiborga olib, utmishdagi inqilobiy sakrashlar ga yoʼl kuymay, yaʼni evolyutsion yoʼl bilan, puxta uylab va bosqichma-bosqichamalga oshirilishi kerak1.
Bu tamoyillar oʼzistiqlol, rivojlanish va rivojlanishyoʼlimizga asos kilib olingan boʼlib, oʼtish davri dasturining negizini tashkil etadi. Xozir bu koidalarning amalga oshirilishi Oʼzbekiston Respublikasida bozor munosabatlarini joriy etish yoʼlidan izchil harakat qilishni taʼminlaydi.
Bundan tashkari, bozor munosabatlariga oʼtishfaqatgina iqtisodiysohalarini oʼzgartirish bilan cheklanmaydi. U ijtimoiy hayotning bir-birlari bilan uzviybogʼlik boʼlgan barcha sohalarini, shu jumladan siyosiy, maʼnaviy-axlokiy, maishiy va boshqa sohalarni xam tubdan oʼzgartirishni taqozoqiladi. Bularning xammasi bozor iqtisodiyiga bosqichma-bosqich, evolyutsion yoʼl bilan oʼtish xakidagi goya juda muhim va afzal ekanligini kursatadi.