16-Mavzu: Inson hayotida moliyaviy rejalashtirish

16-Mavzu: Inson hayotida moliyaviy rejalashtirish.
Reja.
1. Moliyaviy prognoz.
2. Rentabellikning va dividend siyosatining IMEga ko‘rsatadigan tahsiri tahlili.
3. Naqd pul byudjetini tuzish va undan foydalanish.
Moliyaviy prognoz korxonaning kelajakdagi moliyaviy talablarini baholashga harakat qilish jarayonidir. Ushbu moliyaviy talablarni baholashdagi asosiy bosqichlar quyidagilar:
1-qadam.Rejalashtirilgan muddatda korxonaning foyda va chiqimlarini tasvirlash;
2-qadam.Joriy va asosiy aktivlarda, prognoz qilinayotgan sotuv darajasini qo‘llab turish uchun kerak bo‘ladigan investitsiya darajasini baholash;
3-qadam. O‘z aktivlarini moliyalashtirish uchun kerak bo‘lgan, butun rejalashtirilgan muddatdagi korxonaning moliyaviy talablarini aniqlash.
Sotuvlar prognozi.
Sotuvlar prognozi korxonaning rejalashtirish jarayonidagi asosiy ko‘rsatkich hisoblanadi. Ushbu ko‘rsatkich odatda bir necha manbalardan olingan mahlumotlardan kelib chiqadi. Kelgusi yil uchun sotuvlar darajasi prognozi eng kamida kelayotgan yilda ro‘y berishi kutilayotgan o‘tmishdagi har qanday trend va ushbu tendensiyaga sezilarli darajada tahsir ko‘rsata olishi mumkin bo‘lgan har qanday hodisalarning tahsirini o‘z ichiga oladi.Reklama kampaniyasining tashabbusi yoki narxlash siyosatini o‘zgartirilishi ikkinchisi uchun misol bo‘la oladi.
Odatiy moliyaviy prognoz sotuvlar prognozi,berilgan hisobotlarni hisobga olgan xolda, uni tahsirini korxonaning turli xil chiqimlari, aktivlari va majburiyatlarida aks ettiradi. Ushbu aks ettirishni amalga oshirish uchun ishlatiladigan eng keng tarqalgan metod bu sotuvlar darajasi foizi metodi.
Moliyaviy prognozlashning sotuvlar darajasi foizi metodi
Sotuvlar foizi metodi kelajakdagi davr uchun xarajatni, aktiv yoki majburiyatni sotuvlarning bir qismi sifatida baholashni prognoz qilishni o‘z ichiga oladi.
Ishlatiladigan foiz miqdori eng oxirgi moliyaviy hisobotga asosan joriy sotuvlar foizidan, bir necha yillar uchun hisoblangan o‘rtacha miqdordan, tahlilchining fikridan, yoki ushbu manbalarning jamlanmasidan kelib chiqadi.
Naqd pul byudjeti, proforma belgisida keladigan va Proforma balansi kabi, birmoliyaviy rejalashtirishning muhim vositasi hisoblanadi. Pul byudjet rejalashtirish davrida rejalashtirilgan har bir yil uchun batafsil naqd kirish va chiqish ro‘yxatini o‘z ichiga oladi.
Byudjet funksiyalari.Budjet kelajakni prognoz qilish hisoblanadi.
Masalan, talabalar yakuniy imtihonga tayyorlanishi uchun boradigan kurslari uchun mablag‘ ajratib budjet tashkil qilishadi.Bu ham shunga yaqin desak adashmaymiz.
Budjet korxona uchun 3 ta asosiy funksiyani bajaradi:
1.Ular kelajakda moliyalashtirish uchun miqdori va firmaning ehtiyojlarini moliyalashtirish vaqtni ko‘rsatadi.
2.Ular byudjet raqamlarda haqiqiy yoki amaldagi raqamlar mos emasligini tuzatish ishlarini olib uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.
3.Byudjetlar ish faoliyatini baholash va nazorat qilish uchun ko‘rsatma beradi. Rejalar odamlar tomonidan tuziladi, byudjetlar o‘z navbatida, boshqaruv rejalarini amalga oshirish uchun mashul bo‘lgan ish faoliyatini baholash uchun foydalaniladi va ularning harakatlarini nazorat qiladi.
Naqd pul byudjeti bo‘lajak pul oqimlarini batafsil rejasini ifodalaydi va to‘rt elementlardan tashkil topgan: naqd tushumlar, pul to‘lovlari, malum muddatda naqd pulni sof o‘zgarishi va yangi moliyalashtirish ehtiyojlari.
1- Misol. Naqd Pul byudjeti qurilishi.Naqd pul byudjeti foydalanish va uni qurishni ko‘rsatish uchun , Salco Mebel Kompaniyasini ko‘rib chiqamiz. Bu maishiy mebel tarqatuvchi korxona hisoblanadi. Salco bu kelayotgan olti oy uchun bir oylik naqd pul budjetini tayyorlayapdi.(Yanvardan to Iyungacha 2021). Kompaniyaning savdosi mart oylarida to May oyigacha yuqori mavsumiy bo‘ladi. Salconing savdosi orqali 1-oyda taxminan taxminan 30 foizi sotuvga, 50 foizi keyingi 2 oy sotish orqali va qolgani keyingi uchinchi oy davomida to‘plangan. Salco kelajakdagi savdo pragnozini xaridlaridan oshirishni maqsad qilmoqda.
Umuman olganda xaridlar umumiy sotish hajmini 75%ga teng,va ikki oy oldin amalga oshiriladi.To‘lovlar ushbu oyda quyidagi xaridlar uchun amalga oshirildi.
Misol uchun Janening savdolari 100.000$ ga baholandi; shunga ko‘ra aprel xaridlari 0.75 x 100.000$ = 75.000$. Tegishli ravishda, may oyi uchun xaridlar 75.000$ ga teng chiqdi. Haftalik maoshlar, oylik maoshlar, ijara haqlari va boshqa naqt pul xarajatlari 14.3 rasmda qayd qilinib, unda Salconing 2021 yil iyunida tugagan 6 oylik naqt pul budjeti ko‘rsatilgan. Qo‘shimcha budjet xarajatlari 14.000$ fevral oyidagi asbob-uskunalar va may oyidagi qarz to‘lovlari uchun ishlatildi. Iyunda 7.500$ lik foydasini uning yanvardan iyungacha bo‘lgan 150,000$lik uzoq muddatli qarzi uchun to‘laydi. 12.000$ lik qisqa muddatli banknotaga yanvardan maygacha bo‘lgan muddat uchun 600$ ni mayda to‘laydi.
Bosqich 1. yechim strategiyasini tuzish. Firmaning keyingi olti oydagi naqd pul kirimi va chiqimi oqimini hisoblang uning budjetini hisoblab chiqing. Bu oylik daromad va xarajatlarni baholash tayyorligini talab qiladi, biroq bu jarayonning tugagani emas. Tahlil daromadning haqiqiy qabul qilinganligini baholashi kerak (naqd pul savdolari qabul qilingan hisoblar yig‘indisi) xuddi xarajatlar kabi ushbu baholashlar tayyor bo‘lishi bilan, naqd pul budjetini tashkil qilishimiz va har bir firmadagi oylik o‘zgarishlarni baholab chiqamiz.
Bosqich 2: raqamlarni solishtirish. Jadval barcha oylik byudjet va talab qilingan baholash ko‘maklarini o‘z ichiga oladi.
Bosqich: 3 natijalaringizni tahlil qiling. Salconing naqd pul budjetiga kerakli bo‘lgan moliyaviy yo‘nalish firmaning asta-sekin ortadigan qisqa muddatli qarzalrini May oyigacha 97.599$ bo‘lishini aniqlaydi. Biroq bu iyundagi subsidiya uchun boshlang‘ich o‘suvchi zarurat sanaladi va uning qarzlarini 79.875 $ ga kamaytirishga qodir. Yodda tuting, naqd pul budjeti nafaqt biror davr davomidagi moliyaviy zarurat miqdorini ko‘rsatadi, balki kerakli jamg‘armalarni ham ko‘rsatib o‘tadi.