7. Balka ko’ndalang kesimini tanlash va mustahkamlikka tekshirishga doir misollar yechish

7. Balka ko’ndalang kesimini tanlash va mustahkamlikka tekshirishga doir misollar yechish

Berilgan balka uchun tayanch reaktsiyalarni aniqlagan holda ko;ndalang kuch va eguvchi moment epyuralarini qurib olamiz (8.1-rasm)

8.1-rasm
Epyuradan eng katta eguvchi moment miqdorini tanlab olamiz. Berilgan murakkab kesimning mustahkamlikga tekshiramiz. [σ]=160mPa=16kN/sm²;

.


demak balkaning mustahkamligi ta’minlangan emas.

To‘g‘ri to‘rtburchakli ko‘rinishdagi ko‘ndalang kesimli oddiy balkaning kesim o‘lchamlarini hisoblash kerak.

Eguvchi moment epyurasidan xavfli kesimdagi eguvchi moment miqdori olinadi: M_max  14.51 kNm 1451 kNsm
Balkaning materiali qarag‘ay, ruxsat etilgan kuchlanish 1.2 . YUqorida berilgan ifoda bo‘yicha balkaning mustahkamligini ta’minlovchi qarshilik moment miqdori aniqlanadi:
sm³.
To‘g‘ri to‘rtburchakning qarshilik momenti (3.9) ifoda orqali aniqlanadi:
sm³, b0.5h. Bundan ko‘ndalang kesim o‘lchamlari aniqlanadi:
 24.4 sm  25 sm; b 0.5h  0.52512.5 sm.
Balkaning to‘rtburchakli kesim o‘lchamlari b12.5 sm; h25 sm deb qabul qilinadi.
Balkaning mustahkamligi (3.12) shart bo‘yicha tekshiriladi. Ko‘ndalang kesimning qarshilik momenti aniqlanadi, keyin balkadagi haqiqiy kuchlanishni topib, ruxsat etilgan kuchlanish bilan solishtiriladi:
.
Balkadagi xaqiqiy kuchlanish _haq 0.9 kN/sm² taxminan ruxsat etilgan kuchlanishga teng, demak balka mustahkamligi ta’minlangan.


Misol. Doira rasmidagi ko‘ndalang kesimli konsol balkaning kesim o‘lchamlari aniqlansin.
Eguvchi moment epyurasidan xavfli kesimdagi ordinata miqdori M_max  15 kNm  1500 kNsm bo’lsin.
Balka materialining ruxsat etilgan kuchlanishi []  1.2 kNsm² olib, mustahkamlikni ta’minlovchi qarshilik moment miqdori hisoblanadi: sm³.
Doira rasmlidagi kesim yuzasining qarshilik momenti geometrik ifodasini yuqorida hisoblangan zarur qarshilik moment miqdoriga tenglashtirib, ko‘ndalang kesim diametri topiladi va qabul qilingan o‘lchamlari bo‘yicha balkaning mustahkamligi tekshiriladi:
  23.4 sm.
Doiraviy kesim diametri d24 cm deb qabul qilinadi.
.
Demak balkaning mustahkamligi ta’minlangan.


Misol. qo‘shtavrli ko‘ndalang kesim tanlansin. Bunda, []  16 . Mazkur balka uchun chizilgan eguvchi moment epyurasidan absolyut qiymati bo‘yicha uning eng katta miqdori olinadi M_max 28 kNm  2800 kNsm qabul qilinsin va zarur bo‘lgan qarshilik moment aniqlansin. sm³
Bu miqdorga asosan sortamentdan (GOST-8239-89) qo‘shtavrning raqami tayinlanib, qarshilik moment miqdori ko‘chirib yoziladi: I № 20 W_x184 sm³.
Balka mustahkamligi tekshiriladi:
demak, uning mustahkamligi ta’minlangan.