Abu Ali inb Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot institutining

Abu Ali inb Sino nomidagi
Buxoro davlat tibbiyot institutining
14.00.21 – Stomatologiya mutaxassisligi
bo`yicha mustaqil izlanuvchisi
Karshiyeva Dilovar Rustamovnaning
“Tamaki chekuvchi insonlarning stomatologik
holatini baholash va ularda davo- profilaktik
choralarni takomillashtirish”
:
Hozirgi vaqtda mamlakatimizda va butun dunyoda sog'liqni saqlashni rivojlantirishning asosiy yo'nalishlaridan biri chekishning inson salomatligiga ta'sirini har tomonlama o'rganish va oldini olish, tashxislash va davolashning maqbul usullarini ishlab chiqish dolzarb muammolardan biridir. Ushbu illat tufayli kelib chiqqan kasalliklar ko'p yillar davomida tamaki tutunining tarkibiy qismlarining salomatlikka asosiy zararli ta'siri yaxshi ma'lum bo'lishiga qaramay, chekish illati rivojlanib kelmoqda. Respublikamiz bo`ylab statistik ma'lumotlar o`rganilganda erkaklarning to'rtdan uch qismigacha chekadi.

• Ayollar odatda erkaklarnikiga qaraganda kamroq chekishadi, ularning ulushi taxminan mamlakatimizda 3 % ni tashkil qiladi. Chekuvchi ayollar sonining ko'payishi ayollarning zamonaviy jamiyatdagi rolining o'zgarishi, ularning erkaklardan iqtisodiy mustaqilligi bilan bog'liq. Ayollar uchun chekish ko'pincha o'zini o'zi tasdiqlash elementlaridan biridir. Hozirgi butun dunyo bo`ylab rivojlangan mamlakatlarda chekuvchilar soni kamaygan bo‘lsa, Rossiya va MDH mamlakatlarida chekuvchilar, jumladan, yoshlar va o‘smirlar soni ko‘paymoqda.

Tamaki tutunining tarkibiy qismlariga nafaqat chekuvchilar, balki chekmaydiganlar ham ta'sir qiladi. Ma'lumki, tamaki tutuni bilan ifloslangan havodan nafas olish "passiv chekish" chekmaydiganlarda tamaki chekuvchilarga xos bo'lgan kasalliklarning rivojlanishiga yordam beradi. Bularning barchasi chekishga qarshi kurashni muhim tibbiy-ijtimoiy muammo deb hisoblash imkonini beradi.

“
Chekish paytida tamaki tutunining tarkibiy qismlarining inson tanasiga ta'siri to'g'ridan-to'g'ri og'iz bo'shlig'i, burun va bronxlarning shilliq qavatida turli xil kasalliklarni keltirib chiqarishi mumkin, bu yuqori darajada chekuvchilarning tanasida bir qator transformatsiyalar, qon oqimi bilan so`lak beziga kiradi va so'lakdan og'izga chiqariladi. Og'iz bo'shlig'i suyuqligi, og'iz bo'shlig'i shilliq qavati va kichik so`lak bezlarida yuzaga keladigan o'zgarishlar tamaki chekish tufayli yuzaga keladigan kasalliklarni tashxislash uchun birinchi alomatlar bo'lishi mumkin. Biroq, chekuvchilarda og'iz bo'shlig'i to'qimalarining holati masalasi hali ham batafsil va to'liq tushunilmagan. Mavjud mahalliy, xorijiy adabiyotlarda tamaki mahsulotlarini chekish og`iz bo`shlig`i organlarida turli patologiyalarning vujudga kelishi va ularni o`rganish bo'yicha ishlar kam o`rganilgan.