Acı Bal İntoksikasyonu ile Acil Servise Başvuran Üç Ayrı

Acı Bal İntoksikasyonu ile Acil Servise Başvuran Üç Ayrı 

Hasta

Mad-Honey Intoxication in Three Individual  Patients Admitted to the 

Emergency Department

Acı bal zehirlenmesi graniyotoksin içeren balların tüketimi sonucu ortaya 

çıkan bir gıda zehirlenmesidir. Küçük doz graniyotoksin hipotansiyon baş 

dönmesi bradikardi yapabilmekte, yüksek dozlar ise başlıca kardiyovaskü-

ler sistemi etkileyen hayati tehdit edici klinik tablolara neden olabilmek-

tedir. Bu yazıda 10 günde benzer şikayetler ve klinik tablolarla hastanemiz 

acil servisine başvuran 3 ayrı olgu sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Acı bal, graniyotoksin, mor dağ gülü

Mad-honey poisoning is a type of food intoxication caused by the ingestion 

of grayanotoxin-contaminated honey. Low doses of grayanotoxin can cause 

dizziness, hypotension, and bradycardia, however higher doses can cause se-

vere life-threatening conditions that effect especially cardiovascular system. 

In this paper, we present 3 individual cases admitted to our hospital emer-

gency service presented with similar clinical pictures in 10 consecutive days.

Key Words: Mad-honey, graniyotoxin, rhododendron ponticum

Giriş

Acı bal zehirlenmesi, Rhododendron ailesi çiçeklerinin nektarlarından üretilmiş balın tüketi-

mi sonucu ortaya çıkan klinik tablodur (1). Klinik tablodan sorumlu toksin graniyotoksin olup 

bulantı, kusma gibi gastrointestinal şikayetlerin yanında nörolojik ve kardiyovasküler problem-

lerde görülmektedir. Hipotansiyon, bradikardiden, çeşitli derecede atriyoventriküler bloklar ve 

asistole  kadar  çeşitli  ileti  bozuklukları  görülmekte  zaman  zaman  hayati  tehlike  oluşturabil-

mektedir (2). Bu yazıda 10 gün içerisinde acı bal tüketimi sonucunda hastanemiz acil servisine 

çeşitli  kardiyovasküler  şikayetlerle  başvuran  3  ayrı  hasta  sunulmuş  olup  olası  mekanizmalar 

tartışılmıştır.

Olgu Sunumları

Olgu 1

İki yıl önce miyokard infarktüsü sonrası sağ koroner arterine stent implantasyonu uygulan-

dığını ifade eden 65 yaşında erkek hasta halsizlik ve baş dönmesi ile acil servise başvurdu. 

Şikayetlerinin Kastamonu’dan gelen yaklaşık 1 tatlı kaşığı bal yedikten sonra başladığını ifade 

eden hasta asetilsalislik asit dışında ilaç kullanmıyordu. Kan basıncı 80/50 mmHg, kalp hızı 

50/dk idi. Fizik muayenede mitral odakta 1/6 sistolik üfürüm dışında özellik yoktu. Hastanın 

elektrokardiyogramında (EKG) sinüs bradikardisi mevcuttu (Resim 1). Akut iskemik değişiklik 

yoktu. Kardiyak belirteçleri normal sınırlardaydı. Yoğun bakıma alınan hastaya 1mg atropin 

yapıldı. Üçbin cc izotonik 24 saatte infüze edildi. Hastanın yapılan tetkiklerinde ekokardiyog-

rafisinde hafif sol ventrikül disfonsiyonu (ejeksiyon fraksiyonu yaklaşık %45-50) ve hafif mitral 

yetersizliği  mevcuttu.  Hasta  1  gün  sonra  normal  sinüs  ritminde  idi  ve  kan  basıncı  normal 

sınırlardaydı.

Olgu 2

Kırkiki yaşında erkek hasta sabah kahvaltıda yediği 1 yemek kaşığı bal sonrası bayılma ile baş-

vurdu. Daha önce böyle bir şikayeti olmadığını ifade eden hasta bayılma sırasında yere yığılmış 

ve sağ bacağında kırık meydana gelmiş. Daha önce iskemik kalp hastalığı ön tanısı ile koro-

ner  anjiyografi  yapılmış  ve  koroner  arterlerinde  darlık  saptanmamış.  ¼  paket/yıl  sigara  içen 

hastanın anamnezinde herhangi bir hastalık hikayesi yoktu. Geldiğinde şuuru kapalı idi; kan 

basıncı 75/60 mm Hg, nabız ise 59/dk idi. Fizik muayenesinde başka bir özellik yoktu. EKG’sinde 

bradikardisi vardı, PR segmenti 220 msn idi (Resim 2). Ekokardiyografide ejeksiyon fraksiyonu 

normaldi valvüler patoloji yoktu. Acil servise başvurudan kısa süre sonra şuuru normale dönen 

hastanın  sağ  bacağı  alçıya  alındı.  Hastaya  2000  cc  sıvı  12  saatte  verildi.  Enoksaparin  0,6  mL 

günde 2 defa ciltaltına uygulandı. Hasta 12 saat sonra genel durumu düzeldi. Ritmi normale 

döndü.

Öz

et / A

bstr

act

Burcu Öztürk

1

, Fatma Nihan Çağlar

2

, Burcugül Kaya

1

, Duygu Uysal

1

, Turgut Karabağ

2

1

İstanbul Eğitim Araştırma Hastanesi,  

İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul, Türkiye

2

İstanbul Eğitim Araştırma Hastanesi,  

Kardiyoloji Kliniği, İstanbul, Türkiye

Yazışma Adresi

Address for Correspondence:

Burcu Öztürk, İstanbul Eğitim Araştırma 

Hastanesi, İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul, Türkiye

Tel.: [phone]

E-posta: [e-mail]

Geliş Tarihi/Received:

04.05.2014

Kabul Tarihi/Accepted:

15.07.2014

© Copyright 2014 by Available online at 

www.istanbulmedicaljournal.org

© Telif Hakkı 2014 Makale metnine 

www.istanbultipdergisi.org web sayfasından 

ulaşılabilir.

İstanbul Med J 2014; 15: 196-8

DOI: 10.5152/imj.2014.27676

Olgu Sunumu / Case Report

Olgu 3

Daha önce tanı konulmuş kronik hastalığı olmayan 40 yaşında er-

kek hasta sabah kahvaltısında 1 tatlı kaşığı kadar bal yemesi sonra-

sı göz kararması ve bayılır gibi olma hissi ile acil servise başvurdu. 

Hasta Batı Karadenizden yakın bir zaman önce gönderilmiş balı ilk 

defa bugün tükettiğini ifade etmekteydi. Hasta 25 paket/yıl siga-

ra içme hikayesi vardı ve hikayesinde başka bir özellik yoktu. Acil 

servise başvurduğunda kan basıncı 70/50 mmHg, kalp hızı 39/dk 

idi. Fizik muayenede bradikardi dışında bir özellik yoktu. Elektro-

kardiyogramında 39/dk kalp hızında sinüs bradikardisi mevcuttu 

(Resim 3). PA AC grafisi ve ekokardiyografisi normaldi. Hasta acil 

serviste müşehadede iken 3 dakika süren baygınlık geçirmiş. O sı-

rada kan basıncı ölçülememiş nabızı ise yine 39/dk imiş. Hastaya 

2 mg atropin, 8 µcg/kg/dk dopamin ve 2000 cc izotonik mayi in-

füzyonu sonrası hastanın kan basıncı 80/60 mmHg, nabız 56/dk 

olarak ölçülmüş. Takibinde yoğun bakıma alınan hastada bayılma 

olmadı. Altı saat dopamin infüzyonu ve 36 saat izotonik infüzyonu 

sonrası hastanın vital bulguları normale geldi.

Üç hastanın da kulak burun boğaz ve nörolojik muayenelerinde 

herhangi  bir  patoloji  saptanmadı.  Tiroid  fonksiyon  testleri  nor-

maldi.  Tüm  hastalarda  yapılan  24  saatlik  ritm  holter  analizinde 

patoloji tespit edilmedi

Tartışma

Graniyotoksin, andromedotoksin veya rhodotoksin olarak da bilin-

mekte ve bazı yörelerde endemik olarak bulunan mor dağ gülü 

(

Rhododendron ponticum) isimli bitkinin nektarında bulunmak-

tadır  (3).  Ülkemizde  özellikle  Orta  ve  Batı  Karadeniz  yöresinde, 

dünyada ise Brezilya, Jamaika, Nepal ve Japonyada endemik ola-

rak bulunmaktadır (4). Bu yörelerde yaşayanlar tarafından vücut 

direncini  arttırdığı  düşünülmekte,  hipertansiyon,  grip-nezle  gibi 

viral enfeksiyonların ve gastrit, peptik ülser tedavisinde kullanıldı-

ğı gibi seksüel stimülan olarak da kullanıldığı bilinmektedir (5). Bu 

yörelerde çeşitli mevsimlerde özellikle bahar aylarında kontrolsüz 

olarak üretilip tüketildiği bilinmektedir. Bizim sunduğumuz 3 ol-

gumuz 10 gün gibi kısa sürede acil servise başvurmuş olup hepsi-

nin Batı Karadenizden kısa süre önce getirilen lisanssız üretilmiş 

bal tüketimi hikayesi mevcuttu.

Graniyotoksinin  hayatı  tehdit  edici  etkileri  başlıca  kardiyovas-

küler  sistem  üzerindedir.  Kardiyak  hücrelerde  sodyum  kanal 

permeabilitesini arttırmakta ve vagus sinir aktivitesinin artma-

sına yol açmaktadır. Toksin hücre membranında sodyum kanal-

larına  bağlanmakta,  permeabilitesini  arttırıp  repolarizasyonu 

inhibe etmektedir. Bundan dolayı hücre membranı depolarize 

konumda kalmaktadır (6). Bunun sonucunda sinüs bradikardi-

si, çeşitli derecelerde atriyoventriküler bloklar, nodal ritm, asis-

tol, QT uzamasına neden olmaktadır. Çeşitli sunulan olgularda 

ST elevasyonuna ve kardiyak belirteçlerin artışına neden oldu-

ğu bildirilmiş olgular vardır (5). Toksik dozu net olarak bilinme-

mekle birlikte semptomların doz bağımlı olduğu bilinmektedir 

(5). Sunulan olgularda bal tüketim miktarı değişmekle birlikte 

klinik  tablolarında  hipotansiyon  ve  sinüs  bradikardisi  başlı-

ca  bulgulardı.  Bir  hastamızda  derin  hipotansiyon  sonucunda 

bayılma  olmuştu.  Diğer  1  hastamızın  elektrokardiyografi’nde 

(EKG) PR segmenti uzunluğu üst sınırdaydı. Kardiyak belirteçle-

ri normaldi. Bradikardi oluşturacak sistemik hastalıkları yoktu. 

Hastaların tedavisinde agresif sıvı replasmanı, gerekirse pozitif 

intravenöz inotrop ajanlar, atropin veya geçici transvenöz pace-

makerlar faydalı olabilmektedir. Hastaların 24 saat yakın taki-

bi  ve  monitorizasyonu  önem  arzetmektedir  (5).  Olgularımızın 

hiçbirinde  geçici  pacemaker  gereksinimi  olmadı.  Hastalarımı-

za yoğun izotonik sıvı replasmanı verildi ve takibinde 24 saat 

içinde  kan  basınçları  ve  kalp  hızları  normal  seviyelere  geldi. 

Birinci olgumuza daha önce stent implantasyonu uygulanmıştı. 

Bu hastamızda akut koroner sendromu düşündürecek herhangi 

bir şikayeti, EKG değişikliği ve kardiyak belirteçlerde artış yoktu. 

Bu bulgularla hastanın mevcut kliniğini akut koroner sendrom 

ile ilişkilendirilmedi.

Sonuç

Acı bel zehirlenmesi ülkemizde sık görülen bir hastalıktır. Dene-

timsiz olarak yetkisiz üreticiler tarafından üretilen balların kont-

rolsüz tüketimi hala önemli bir sorundur. Geçici kardiyovasküler 

problemlere neden olabileceği gibi hayati tehdit edici klinik tablo-

lara da neden olabilmektedir. Özellikle hipotansiyon, bradiaritmi 

gibi şikeyetlerle başvuran hastalarda semptomların gıdalarla ilişki-

si sorgulanmalıdır. Acı bal tüketimi bu hastalarda akla getirilme-

li, özellikle balın hangi yörede üretildiği sorgulanmalıdır. Acı bal 

üretim ve tüketiminin bahar ayları gibi bazı mevsimlerde daha sık 

görülebileceği hatırlanmalıdır.

Hasta  onamı:  Olgunun  retrospektif  tasarımından  dolayı  hasta 

onamı alınmamıştır.

Hakem değerlendirmesi: Dış bağımsız.

Yazar Katkıları: Fikir - B.Ö., T.K., B.K.; Tasarım - B.Ö., T.K., F.T.Ç.;  

Denetleme - T.K., B.Ö.; Kaynaklar - B.K., D.U.; Malzemeler - B.Ö., 

T.K., D.U., Veri Toplanması ve/veya İşlemesi - B.Ö., T.K., F.N.Ç.; Analiz 

ve/veya Yorum - T.K.; Literatür Taraması - B.Ö., B.K., F.N.Ç.; Yazıyı 

Yazan - B.Ö., T.K.; Eleştirel İnceleme - T.K., F.N.Ç.; Diğer - B.K., D.U.

Çıkar Çatışması: Yazarlar çıkar çatışması bildirmemişlerdir.

Öztürk ve ark. Acı Bal İntoksikasyonu

197

Resim 1. Altmış beş yaşında erkek hastanın acil servise başvuru 

esnasında 50/dk kalp hızı tespit edilen elektrokardiyogramı

Resim 2. Bayılma şikayeti ile acil servise başvuran 42 yaşında erkek 

hastanın 59/dk kalp hızındaki elektrokardiyogramı (PR segmenti 220 msn)

Resim 3. Acil servise  senkop ile gelen 40 yaşında erkek hastanın sinüs 

bradikardi tespit edilen elektrokardiyogramı (Nabız:39/dk)

Finansal Destek: Yazarlar bu olgu için finansal destek almadıkla-

rını beyan etmişlerdir.

Informed  Consent:  Written  informed  consent  was  not  obtained 

due to retrospective nature of the study.

Peer-review: Externally peer-reviewed.

Author  Contributions:  Concept  -  T.K.,  B.K.;  Design  -  B.Ö.,  T.K., 

F.T.Ç.; Supervision - T.K., B.Ö.; Funding - B.K., D.U.; Materials - B.Ö., 

T.K.,  D.U.;  Data  Collection  and/or  Processing  -  B.Ö.,  T.K.,  F.N.Ç.; 

Analysis and/or Interpretation - T.K.; Literature Review - B.Ö., B.K., 

F.N.Ç.; Writing - B.Ö., T.K.; Critical Review - T.K., F.N.Ç.; Other - B.K., 

D.U.

Conflict  of  Interest:  No  conflict  of  interest  was  declared  by  the 

authors.

Financial Disclosure: The authors declared that this case has rece-

ived no financial support.

Kaynaklar

1.  Lampe KF. Rhododendrons, mountain laurel, and mad honey. JAMA 

1988; 259: 2009. 

[CrossRef]

2.  Gunduz A, Durmus I, Turedi S, Nuhoglu I, Ozturk S. Mad honey poiso-

ning-related asystole. Emerg Med J 2007; 24: 592-3. 

[CrossRef]

3.  Jansen SA, Kleerekooper I, Hofman ZL, Kappen IF, Stary-Weinzinger 

A, van der Heyden MA. Grayanotoxin Poisoning: ‘Mad Honey Disease’ 

and Beyond. Cardiovascular Toxicology 2012; 12: 208-15. 

[CrossRef]

4.  Onat FY, Yegen BC, Lawrence R, Oktay A, Oktay S. Mad honey poiso-

ning in man and rat. Rev Environ Health 1991; 9: 3-9. 

[CrossRef]

5.  Sayin MR, Karabag T, Dogan SM, Akpinar I, Aydin M. Transient ST seg-

ment elevation and left bundle branch block caused by mad-honey 

poisoning. Wien Klin Wochenschr. 2012; 124: 278-81. 

[CrossRef]

6. 

Ergun K, Tufekcioglu O, Aras D, Korkmaz S, Pehlivan S. A rare cause of atri-

oventricular block: Mad honey intoxication. Int J Cardiol 2005; 99: 347-8. 

[CrossRef]

İstanbul Med J 2014; 15: 196-8

198